اترج

نام و مزاج

اترج را در طب سنتی ایرانی بالنگ، بادرنج و باذرنج نامند و به یونانی مارسیسقا و به سریانی اطروغا و در زبان اهالی مصر ریحان النعنع و به هندی بجوژه می‌گویند.

پوست زرد اترج گرم در اول و خشک در دوم است و میوه آن مزاج سرد و تر دارد.

.

معرفی

• از نظر گیاه شناسی اترج درختچه ای است به شکل نامنظم، برگ‌های آن با کمی اختلاف شبیه سایر انواع مرکبات است.
• این درختچه، بزرگ با خارهای کوتاه ، برگ‌های معطر، مستطیلی شکل ، گل آذین خوشه ای یا دسته ای محوری و گلهای معطر است.
• گلبرگ‌های آن در سطح درونی سفید و در سطح بیرونی مایل به ارغوانی بوده، میوه آن بیضوی تا مستطیل شکل و در انتها دارای نوک برجسته، کم گوشت و ترش مزه است. پوست میوه ضخیم، ناهموار، بسیار معطر و در زمان رسیدن زرد کم رنگ است.

.

خواص

1. ضد اسهال و تهوع
2. رفع عطش و سکسکه
3. ویتامین ث
4. مصرف به عنوان نوشیدنی
5. ضد درد و گرفتگی اسپاسم
6. تقویت قلب
7. سوءهاضمه
8. تصفیه کننده خون
9. مفید برای طحال
10. دم کرده پوست زرد خشک شده اترج مسکن قی صفراوی و جویدن آن خوشبو کننده دهان است. اگر پوست و گوشت سفید خشک شده آن را درلابه لای لباسها بگذارند مانع بید زدن می‌شوند.
11. آب قسمت مغز ترش مزه اترج اگر با غذا خورده شود، برای مالیخولیای حاصل از سودا نافع است که باید با شکر و قند شیرین شده باشد. ریشه اترج به عنوان ضد یبوست مزاج استفاده میشود. مشهی یا اشتها آور است.کاهنده قند خون می‌باشد.
12. طیف کننده و صفا بخش روح طبیعی و خون از صفرا است و قی صفراوی را تسکین می‌دهد و قطع کننده مره صفرا و سوختگی آن است و مانع ریختن صفرا به معده و روده‌ها می‌شود
13. جهت خفقان گرم و تقویت کبد و معده و جهت تسکین حرارت اعضای داخلی شکم و تشنگی و اسهال صفراوی و کبدی و گزیدگی عقرب پرنده و مار شاخدار مفید است.
14. رافع یرقان و کوفتگی است.
15. زالوی در حلق مانده را خارج می‌کند و پادزهر سم‌ها است.

.

1. روغن اترج از نظر طبیعت گرم و خشک است و مالیدن آن برای رفع بیحسی، فلجی، لقوه، رعشه و درد مفاصل، سیاتیک، امراض سرد عصبانی و درد کلیه، مثانه و خوشبویی عرق نافع است. روغن شکوفه آن نیز همین اثر را دارد و روغن برگ آن قوی‌تر است.
2. خوردن قسمت گوشت سفید متصل به پوست زرد خارجی آن خیلی ثقیل است و دیر هضم می‌شود و مصرف آن باید به صورت مربا با شکر و یا با عسل باشد.
3. آب قسمت مغز ترش مزه اترج اگر با غذا خورده شود برای مالیخولیای حاصل از سودا نافع است و چون ترشی آن برای اشخاص سوداوی مضر است باید با شکر و قند شیرین شود و سپس خورده شود.
4. ضماد پخته تمامی میوه بالنگ در سرکه برای درد مفاصل و نقرس و ورمهای مختلفه نافع است.
5. در هند از ریشه اترج به عنوان ضد کرم و ضد یبوست مزاج استفاده می‌شود و ضمنا معتقدند که برای سنگ مثانه نیز مفید است و از شکوفه و جوانه‌های آن به عنوان محرک و قابض و از میوه رسیده آن چون عامل مقوی معده و نیرو دهنده و از آب فشرده پولپ آن به عنوان خنک کننده و قابض استفاده می‌کنند.

.

موارد منع مصرف

• در طب سنتی اترج مضر جگر و مغز گرم مزاجان تشخیص داده شده که باعث ایجاد سردرد در آنان می‌شود و مصلح آن عسل و بنفشه است.

.

شیوه استفاده

• تهیه روغن اترج: شش عدد از پوست زرد خالص آن را در روغن زنبق و روغن خیری از هر یک، 5/1 کیلو و اگر نباشد در 3 کیلو روغن کنجد اندازند و در آفتاب گذارند و هر سه شبانه روز یک مرتبه تجدید کنند تا سه مرتبه یا بیشتر؛سپس استعمال نمایند.

.