کاربافی یکی از صنایع نساجی سنتی است که در شهر تاریخی میبد یزد بافته میشود. کاربافی هنری دستی است که به «کارتوفی»، «کارششوک» و « کارکرباس» نیز معروف است و هنرمندان میبد از روزگار دور تا به حال در خانه میبافتند.
قدمت کاربافی به دوران تیموری باز میگردد و این دستباف سنتی به عنوان پارچهٔ پوشاکی برای انواع چادر زنانه، چادر شب، روانداز، روتختی، پارچههای لباسی، بقچه، سفره، دستمال، حوله، پلاس، کیسه حناو … کاربرد دارد.
پارچههای کارباف با دارهای ساده دووردی ساخته شده از چوب و نی بافته میشود که این دارها بر روی چالهای به عمق 70 سانتی متر بر پا میشود و اغلب در صفه، ایوان و یا اتاق نشیمن مستقر میکردند.
بافنده این هنر دستی، برای بافت، پشت چاله مینشینند و با ابزار داخل آن کار میکند، به همین دلیل به آن «کارچاله» نیز میگویند.
تنوع پارچههای کارباف که در محلههای ده آباد، دهستان بفروئیه، مهرجرد و محله یخدان شهرستان میبد بافته میشود، در طرح، نقش و رنگ بندی بسیار متنوع است. طرح راه راه و چهار خانه یکی از طرحهایی است که بر پایه ذوق و سلیقه بافندگان ترکیب بندی میشود و از لحاظ هنری اهمیت خاصی دارد.
هر کدام از این دستبافها بر حسب کاربردشان، نام و طرح مخصوصی که دارند در بین مردم میبد کاملا شناخته شده هستند. « خانم شکن» یکی از طرحهای خاص کاربافی است که زمینه آن به رنگ مشکی و با نقش خانههای ریز قرمز رنگ میباشد.
چرخهای پنبه ریسی، ماسوره پر کنی و دونه بری برای خارج کردن دانه گل پنبه از جمله دستگاههای جانبی است که هر کارباف باید در کنار دار کاربافی خود داشته باشد.
گفتنی است: رونق کار بافی در گذشته به حدی زیاد بود که در هر خانهای حداقل یک یا دو چاله کاربافی وجود داشت و محصولات این هنر دستی به سایر شهرهای کشور صادر میشد اما متاسفانه در طول دهههای اخیر به دلیل ورود ماشینهای بافت پارچه به منطقه و جایگزین شدن تولیدات آن، کاربافی رونق بازار خود را از دست داده است.
در راستای حفظ و احیای این هنر دستی پایگاه پژوهشی میبد اقداماتی نظیر انجام پژوهشی در زمینههای کاربافی در شهر تاریخی میبد، بررسی علل رکود کاربافی و شناخت و معرفی آن و راه اندازی موزه کاربافی در کنار کاروانسرای شاه عباسی را انجام داده است.
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنیهای هنر
