خامه به معنای ابریشم و دوختن فعل باشد. خامه دوزی گلدوزی کردن روی پارچه با خامه (ابریشم نتابیده) می‌باشد. بنابراین بخشی از هنرهای سنتی با ارزش محسوب می‌شود.
پس خامه دوزی یا خام دوزی که با نخ ابریشم خام (نتابیده) انجام می‌شود و به همین دلیل هم به این نام شهرت یافته صرفنظر از شیوۀ تولید بی شباهت به سوزن دوزی بلوچ نیست .با این تفاوت که در آن فقط از نخ ابریشم یک رنگ که معمولاً سفید است استفاده به عمل می‌آید.
قدمت خامه دوزی ،همزمان با قدمت ابریشم دوزی می‌باشد و این دوخت در طول گذشت زمان تحولات شگرفی را پشت سر گذاشته است. خامه دوزی در حال حاضر فقط در روستاهای زابل به حد کامل رواج دارد و نقوش آن بیشتر متشکل از خطوط منحنی گردان است و به منظور تزئین جانماز،سجاده، پیش سینه لباس، سمبوسه، عرقچین، جلیقه، رومیزی، روتختی، سفره ،روکوسنی و غیره از آن استفاده می‌شود.
از نقوش رایج در این هنر می‌توان به:
حصیر دوزی، توردوزی ،خامه کشی، بته جقه‌ای، نرگسی، گلی، نقوش ستاره‌ای ،نقوش هندسی، انواع گره‌ها ،خطوط منحنی،الگوهای مختلف تخم خربزه و یا دم ماهی و غیره اشاره نمود که حصیر دوزی و بته جقه‌ای معمولاً در وسط و بقیه نقوش در اطراف دوخته می‌شوند.
این دوخت علاوه بر روستاهای زابل در یزد نیز به صورت خانگی رواج دارد و برای تزئین بقچه،جانماز،روطاقچه‌ای و غیره استفاده می‌شود.دوخت به شیوۀ دومی گلدوزی به نام پردوزی است و نوع نخ ابریشم رنگ نشده و سفید است که در اصطلاح به آن خامه می‌گویند.نقئش به صورت حاشیه در دور کار،گل به صورت بوته با برگهای فراوان و تک گل در قسمت مرکز کار بر پارچه می‌نشینند و نقش زدن اکثراً با قالب‌های چوبی که به جوهر آغشته می‌شود بر روی پارچه انجام می‌گردد.گاه نقش به وسیله مداد و یا کاغذ کپی کشیده می‌شود خامه دوزی در شهرستان تفت نیز رواج کامل دارد.
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
