زیره

نام و مزاج

زیره از ادویه‌های مورد علاقه ایرانیان و دارای مزاج گرم و خشک است.

.

معرفی

•  در دو نوع سبز و سیاه موجود است، که اگر چه ویژگی‌‌های تغذیه‌ ای نسبتا مشابهی دارند اما دارای تفاوت‌ هایی هم می‌باشند.
• دو نوع زیره با نام‌های زیره سیاه و زیره سبز می‌شناسیم که نوع سیاه آن با نام‌های زیره کرمانی و زیره کوهی و نوع سبز آن به نام کراویه معروف است.
•  نوع سبز را با رنگ سبز روشن و زیره سیاه را با رنگ سیاه می‌شناسند.
• نوع سیاه، باریک‌تر و عطر بیشتری دارد اما زیره سبز حجیم‌تر و عطر کمتری دارد.
• زیره سیاه گیاهی 2 ساله است که میوه‌ی آن بیضی شکل و قهوه ای رنگ یا مایل به زرد و شفاف است. میوه‌ی این گیاه که به اشتباه به آن دانه نیز گفته می‌شود، مورد استفاده‌ی دارویی قرار می‌گیرد.
• جنس، گونه، نوع اسانس و ترکیبات گیاه زیره‌ی سبز با زیره‌ی سیاه کاملاً متفاوت است و اثرات دارویی آن‌ها نیز در بعضی موارد تفاوت دارد.  این نوع زیره، گیاهی بوته ای است و علاوه بر میوه، تمام قسمت‌های آن معطرست. زیره سبز جز اصلی ادویه‌های کاری و چیلی است و به عنوان طعم دهنده‌ی غذا و محصولات غذایی تجاری، کاربرد فراوانی دارد.

.

خواص زیره سیاه

1. برای رفع و یا کاهش دردهای ناشی از قاعدگی و دردهای روده می‌توان دم کرده زیره سیاه را مصرف کرد. همچنین مصرف آن یا روغن آن برای تسکین دل درد کودکان بسیار موثرست.
2. میوه‌ی آن را می‌توان له کرد و در مقداری آب جوش دم کرد. مصرف این ماده در افزایش اشتها بسیار موثرست. همچنین می‌توان از گرد گیاه در آب مخلوط کرد و میل نمود یا می‌توان برای افزایش اشتها دانه‌ی آن را جوید.
3. دم کرده آن مخصوصاً اگر به همراه گیاهان مکمل دیگر مثل گیاه اوجی باشد، در رفع اسهال، نفخ و سندروم روده بسیار مفیدست.
4. وجود ترکیبات شیمیایی متعددی که در این ادویه‌ی پر خاصیت هست، آن را به ماده ای برای تقویت معده تبدیل کرده است. زیره سیاه معده را گرم کرده و انگل را از آن دفع می‌کند. در برطرف کردن نفخ شکم به شکل موثر و سریعی عمل می‌کند و از تشکیل گاز معده جلوگیری می‌کند. همچنین عمل هضم غذا را سریع و آسان می‌نماید.
5. این ادویه‌ی ایرانی نه تنها برای تسکین درمان قاعدگی موثرست، بلکه به خاطر طبع و خاصیت گرمی که دارد بسیار قاعده آور نیز هست.
6. اگر مقداری از آن را برای مدت زمانی محدود بجوید و در دهان خود نگه دارید، بوی بدن دهان و حتی بوی بد ناشی از خوردن سیر و پیاز را برطرف می‌کند.
7.  در درمان بیماری‌های مثانه و کلیه موثرست.
8.  دم کرده زیره برای رفع برونشیت مفید است.
9. مصرف آن در زنان شیرده باعث افزایش شیر می‌شود.
10. برای رفع سکسکه و درمان تنگی نفس موثرست.
11.  یک داروی سنتی برای درمان نفخ شکم و سوهاضمه است.
12.   بدن را تقویت می‌کند و چاق کننده است.
13.  دارای خواص ضد عفونی کننده و ضد تشنج است.

خواص زیره سبز

1. چربی سوزست و تاثیر بسیار زیادی در کاهش وزن دارد.
2.  مصرف مقدار کافی از آن سبب کاهش چربی‌های مضر خون مثل تری گلیسیرید شده و میزان کلسترول بد خون را نیز کاهش می‌دهد.
3. در آزمایشات مربوط به ادویه‌های حاوی زیره‌ی سبز، خاصیت ضد سرطانی این ماده مشخص شده است.
4. دارای اثرات شدید ضد باکتری است که از رشد لاکتوباسیلوس و پلانتاروم جلوگیری می‌کند و قارچ کش است.
5.  بی حس کننده و ضد درد است.
6.  ادرار آور و شیر افزاست.
7.  ضد اسپاسم، ضد عفونی کننده و ضد نفخ است.
8. تقویت کننده معده و رحم است.
9.  التیام دهنده‌ی زخم هاست.
10. ضد باکتری، ضد سم و ضد صفرا است.
11.   معرق و ضد احتقان است.
12.  در صنایع غذایی به عنوان طعم دهنده استفاده می‌شود.
13. در صنایع عطرسازی و خوشبو کننده‌ها نیز کاربرد دارد.

.

خواص عرق زیره

1. یکی از مواد موثر در کاهش وزن، عرق زیره است. این ماده دارای خاصیت ترموژنیک است و با افزایش متابولیسم و بالا بردن سرعت سوخت و ساز در بدن، باعث لاغری و کاهش وزن می‌شود. در واقع این امر باعث شکسته شدن مولکول‌های چربی می‌شود.
2.  عرق زیره در درمان کم خونی موثر است.
3.  در درمان افرادی که دارای میزان بالای چربی و کلسترول خون هستند مصرف آن بسیار مفید است.
4. در افرادی که دچار اختلال و به هم ریختگی نظم قاعدگی هستند نیز می‌تواند موثر باشد.
5. خوردن عرق زیره، تنگی نفس را به سرعت بر طرف می‌کند.
6.  باد شکن است.
7. برای رفع سردی مزاج موثر است.
8. ضد هیستری و تشنج است.
9. مقوی اعصاب و معده است.
10. برای درمان و رفع بد خوابی یا بی‌خوابی کودکان مفید است.
11. مصرف آن بعد از غذا در عمل هضم کمک کننده است.

.

موارد منع مصرف

• استفاده بیش‌ازحد از آن می‌تواند معده را گرفتار عوارضی مثل سوزش سر دل کند.
• نوزادان و کودکان و زنان باردار و شیرده باید در مصرف زیره محتاط باشند.
•  زیاده روی در مصرف زیره باعث افزایش ترشح تیروئید و در نتیجه لاغری و زردی رنگ چهره خواهد شد.

.

شیوه استفاده

• دمنوش زیره: مقدار یک قاشق چای‌خوری از زیره سبز یا پودر زیره سبز را در یک لیوان آب جوش اضافه کنید و یک درب بر روی آن قرار دهید و بین ده تا 15 دقیقه صبر کنید تا دم بکشد و درنهایت صاف‌شده این دم‌نوش مفید را میل کنید.