معدودند خوانندگانی که تکنیک استفاده از میکروفن را به حد کافی تمرین کنند، و این باعث میشود صداهایی عالی به دلیل کیفیت ضعیف صدا یا تکنیک بد هنگام اجرای زنده زیاد مورد توجه قرار نگیرند.
چگونه می‌توان بدون کمک یک مهندس صدا یا بهره بردن از سالها تجربه از این امر جلوگیری نمود؟ ساده است! کار نیکو کردن از پر کردن است، و اگر امکانات نصب یک بلندگو و ضبط را در خانه داشته باشید یا از یک استودیوی تمرینی استفاده کنید از امتیاز زیادی بهره مند هستید! حتی اگر این تجهیزات را ندارید، باز هم می‌توانید با استفاده از استریوی خانگی یا دستگاه کارائوکه و یک میکروفن صدای بلند را تجربه کنید. ممکن است کیفیت خیلی پایین و صدا کمی خفه باشد (بسته به کیفیت سیستم)، ولی هنوز هم می‌توانید تجربه ای اساسی از قرار دادن میکروفن و فاصله آن را با کمی تمرین به دست بیاورید.
.
نکات اصلی که هنگام استفاده از سیستم تقویت صدا از هر نوع باید به خاطر داشت:
⇠ گرفتن میکروفن به سمت اسپیکر وقتی خیلی به آن نزدیک باشید یک صدای تیز به نام «بازتاب» ایجاد میکند.
⇠ بلند کردن بیش از حد صدا باعث «بازتاب» و وزوز کردن میشود.
⇠ سیم کشی و اتصالات نادرست ممکن است باعث برق گرفتگی، خراب شدن تجهیزات، وزوز شدید یا حتی گرفتن ایستگاههای رادیو شود!
⇠ متداول ترین اشتباه بیش از حد نزدیک یا دور نگه داشتن میکروفن به دهان است. این باعث میشود صدای شما خفه و از شکل طبیعی خارج شود، خیلی دور باشد یا اصلاً هیچ صدایی نیاید. با اندکی تمرین اصلاح این موضوع آسان است و بخشی از عادات تمرینی شما میشود.
⇠ میزان صدای خود را طوری تنظیم کنید که صدای همنوازی کمتر از خواندن شما باشد.
⇠ برای جلوگیری از غیرطبیعی شدن و وزوز کردن صدا در هنگام خواندن عادی میکروفن را نزدیکتر از 5 تا 7 سانتی متر از دهان خود نگیرید. این کار به کمی تجربه نیاز دارد زیرا فاصله میکروفن به قدرت طبیعی افراد و توانایی پرتاب صدای هر فرد بستگی دارد.
⇠ میکروفن را در حین خواندن به تدریج دور کنید و به اثر آن گوش دهید، در کدام نقطه صدای شما شروع به محو شدن میکند؟ این دورترین نقطه برای شماست که باید به خاطر بسپارید. فاصله بهینه برای واضح بودن صدا بین نزدیکترین و دورترین نقطههاست.
⇠ برخی اوقات شما از میزان صدای بیشتر استفاده میکنید، نتهای بالاتر یا پایین تر را میخوانید یا تقریباً نجوا میکنید. استفاده از فاصلهها و موقعیتهای مختلف را تمرین کنید و ببینید چگونه استفاده از میکروفن جلوههای مختلفی ایجاد میکند.
⇠ وقتی قصد دارید نتهای بالا یا پرقدرتتر را بخوانید میکروفن را نزدیک دهان خود نگیرید و استفاده از میکروفن را برای بهبود یا کاهش جلوههای خاصی تمرین کنید تا ملکۀ ذهنتان شود.
.
پنهان کردن ایرادها
⇠ می‌توان از میکروفن به طور مفید استفاده کرد تا عیبهای خواننده را بپوشانند و بهبود دهند. یکی از متداولترین روشهای به کار رفته برای مخفی کردن عدم کنترل بر نگه داشتن و کشش نفس این است که میکروفن را هنگام شروع یک نُت کشدار از خود دور بگیرید و در حالی که نُت کم میشود آن را به دهان نزدیکتر کنید. نُت طوری به گوش شنوندگان می‌رسد که انگار میزان صدای خود را حفظ کرده، هر چند این هم مهم است که زیر و بمی صدا را یکسان نگه دارید و تلاش نکنید نُت را بیش از آنچه توان دارید کش بدهید!
⇠ فاصله و محل قرارگیری میکروفن بر نوع صدا و تُن صدای شنیده شده نیز تأثیر دارد. برخی میکروفنها طوری طراحی شده‌اند که صدا را از هر جهتی بگیرند، (موسوم به چندسویه) و بقیه طوری طراحی شده‌اند که صدا را از ناحیه محدودی می‌گیرند. چند نوع مختلف میکروفن وجود دارد، که به آنها دینامیک، cardioid (دلنما، صدا را از جلو و طرفین بیش از عقب می‌گیرد)، supercardioid (فوق دلنما)، condenser (همگراگر) … گفته میشود و در مطلب جداگانه ای همۀ آنها توضیح داده خواهد شد.
.
جلوههای صوتی
⇠ استفاده از میکروفن به خواننده اجازه می‌دهد جلوههای صوتی مختلفی برای بهبود ضبط یا اجرا به کار بگیرد، از جمله: تنظیم جریان هوا از طریق بینی، باز کردن دهان برای ایجاد طنین بیشتر، حمله حنجره ای، لبه نرم کام (با لرزش زبان کوچک)، تلفظ صحیح و نوسان دیافراگمی (مانند تند نفس کشیدن).
.
اجتناب از صداهای انفجاری (مانند حرف پ) و هیس (مانند صدای س)
⇠ برخی حروف صامت صداهایی ایجاد می‌کنند که وقتی به صورت الکتریکی تقویت شود ناهنجار میشود یا از جلوه مورد نظر می‌کاهد. صداهای ب و پ ممکن است بیش از حد تشدید شود و یک «صدای انفجاری» ایجاد کند، در حالی که صدای سوت طبیعی س و ز ممکن است یک صدای هیس تولید کند. اینها مشکلاتی است که با استفاده از ترکیبی از بیان صحیح و تکنیک استفاده از میکروفن می‌توان از آنها اجتناب کرد (بدون پاپ فیلتر).
⇠ هنگام استفاده از میکروفن برای نخستین بار، خواننده به طور طبیعی آن را درست جلوی دهان خود می‌گیرد، اما با فناوریهای امروزی، اکثر میکروفنها بسیار حساسند و قادرند صدا را از هر جهتی بگیرند، دور کردن میکروفن از دهان خود، خم کردن آن به یک طرف، یا پایین آوردن آن و گرفتن آن به سمت بالا حساسیت را فقط آنقدر کاهش می‌دهد که از صدای پ و س جلوگیری کند، این تنظیمات با توجه به تنظیمات برابرساز (Equalizer) و تقویت (gain) و نوع و کیفیت تجهیزات می‌تواند بسیار خوب باشد.
.
مشکلات متداول با میکروفنها
⇠ علی رغم پیشرفت‌های فناوری، میکروفنهای بیسیم می‌تواند کابوس بسیاری از خوانندگان باشد، امواج ارسال شده از تاکسی‌های بیسیم یا ماشین پلیس روی بلندگوها می‌افتد، قطع ارتباط و باتریهای غیرقابل اعتماد که باعث تغییر ناخواسته و اعوجاج صدا می‌شوند. میکروفنهای کوچکی که به لباس وصل میشود خیلی راحت ممکن است شل شود یا درست کار نکند و باعث از دست رفتن صدا شود و حتی میکروفنهای بیسیم دستی که پشت صحنه روشن می‌ماند ممکن است مکالمه‌ها یا صداهایی را بگیرد که ترجیح می‌دهید محرمانه بماند! حتی اگر میکروفن سادۀ باسیم روی صحنه روشن بماند ممکن است صدای قدم زدن یا سایر لرزشهای بلند را از صحنه و زمین بگیرد. اگر از میکروفن بیسیم استفاده میکنید، همیشه قبل از استفاده باتریها را بررسی کنید، چند باتری ذخیره دم دست داشته باشید، دقت کنید آنتن‌ها یا سیم‌ها در هم پیچیده نشده باشد یا روی هم نیفتاده باشد و یک میکروفن معمولی در کیف لوازم خود برای موارد اضطراری داشته باشید. در وقفه‌های بین اجرا یا هنگامی که از میکروفنها استفاده نمی شود همۀ آنها را خاموش کنید.
.
چه میکروفنی؟
⇠ هر کسی از یک میکروفن خوشش می‌آید، اما میکروفنهای چندسویه معمولاً برای اجرای زنده مناسب است و هر چند حساسیت برخی میکروفنها را ندارند، قوی هستند و می‌توانند صدا را از هر جهتی بگیرند. نمونه‌های باسیم و بیسیم آنها وجود دارد، که هر دوی آنها می‌توانند دستی باشند یا روی پایه نصب شوند. میکروفنهای هدست برای خوانندگانی مناسب است که می‌خواهند آزادی کامل حرکتی داشته باشند، ولی میکروفن روبرو یا در یک جهت دهان آنها «ثابت» شده است، یعنی خواننده نمی تواند میکروفن را دستکاری کند.
⇠ قبل از خرید میکروفن بهتر است چند نوع از آنها را امتحان کنید. میکروفنی که باعث میشود صدای یک خواننده عالی باشد ممکن است صدای خواننده دیگری را زیر یا بم کنید و هر چند این امر ممکن است تا حدی به تنظیمات اکولایزر یا جلوههای صوتی به کار رفته بستگی داشته باشد، می‌تواند به پاسخ میکروفن هم مربوط شود. اکثر استودیوهای ضبط چند میکروفن دارند تا بتوانند نیاز همۀ انواع خوانندگان را برآورده کنند. خرید یک میکروفن برای اجرای زنده و یک میکروفن برای ضبط باعث برطرف شدن برخی مشکلات وضوح صدا میشود.
.
منابع:
.https://www.persian-music.org
مجله ساز و آواز و موسیقی
