آمادگی برای ترک اعتیاد در 5 مرحلهی مهم
دلایل ترک اعتیاد را به خودتان یادآوری کنید.
تلاشهای گذشتهی خود را برای ترک اعتیاد بررسی کنید. اقدامات اثربخش یا بیفایده را شناسایی کنید.
اهداف دقیق و قابل اندازهگیریای را برای خودتان مشخص کنید، مثلا روز خاصی برای آغاز ترک اعتیاد یا محدودیتهایی برای مصرف مواد مخدر.
تمام چیزهایی را که یادآور اعتیاد شما هستند از خانه، محل کار و مکانهای دیگر دور کنید.
به خانواده و دوستان خود اعلام کنید که قصد ترک اعتیاد دارید و از آنها تقاضای حمایت کنید.
.
مراحل ترک اعتیاد
بطور کلی مراحل ترک اعتیاد شامل موارد زیر میباشد:
- دوره سمزدایی
- دوره توانبخشی
سم زدایی :
این مرحله بسته به نوع و مقدار ماده مصرفی و طول مدت اعتیاد به طور متوسط 10 تا 15 روز طول میکشد و با وجودی که علائم خماری در این مرحله برای فرد وابسته به مواد سخت و برای افرادی که از او مراقبت میکنند ممکن است ناراحت کننده باشد ولی خوشبختانه خطری از نظر مرگ و میر ندارد.
- درمان سرپایی: در این روش درمانی نیازی به بستری شدن بیمار در کلینیک نمیباشد و پس از انجام معاینات و برسیهای لازم توسط پژشک متخصص ترک اعتیاد دوز دارویی مشخص تجویز شده و بیمار تنها برای انجام معاینات و برسیهای مجدد به کلینیک مراجعه میکند.
- درمان تدریجی: درمان تدریجی در بازهی زمانی بین 15-10 روز بسته به میزان و مدت زمان مصرف مواد مخدر تحت نظر دائم پزشک متخصص درمان اعتیاد و مراقبت 24ساعته پرستار انجام میگیرد.
- ترک اعتیاد سریع: ترک اعتیاد سریع در بازهی زمانی 3شب و 2روز تحت نظر دائم پزشک متخصص درمان اعتیاد و مراقبت 24ساعته پرستار انجام میگیرد.
- ترک اعتیاد فوق سریع: ترک اعتیاد فوق سریع در بازهی زمانی 6-4 ساعت تحت نظر متخصص بیهوشی و پزشک متخصص درمان اعتیاد در بخش ICU انجام میگیرد
توانبخشی:
این مرحله مهمترین و حساسترین زمان برای رسیدن به اهداف درمانی است که اگر در مراقبت از فرد وابسته به مواد مخدر سهل انگاری صورت گیرد درمان بینتیجه خواهد بود در این مرحله بیشتر به علل و عواملی که باعث گرایش فرد به اعتیاد میشود توجه شده و عمدتا از درمانهای غیر دارویی مثل:
- روان درمانی فردی
- روان درمانی گروهی
- خانواده درمانی
- کار درمانی
- ورزش درمانی
به منظور استمرار درمان و جلوگیری از بازگشت مجدد به اعتیاد بهره گرفته میشود. در ادامه به برسی برخی از درمانهای غیردارویی که نقش مهمی در عدم بازگشت دوباره درمان شدگان اعتیاد دارند میپردازیم:
گروه درمانی:
رواندرمانی گروهی یکی از روشهای ترک اعتیاد است که کاملا از نظر روانشناختی پذیرفته شده است و در آن از تعاملات سازنده بین اعضا و مداخلات یک رهبر آموزش دیده جهت تغییر تفکرات و احساسات افراد مبتلا به اعتیاد استفاده میشود
رواندرمانی گروهی چیزی جز ارائه شناخت و تصحیح رفتار نامناسب بیمار نیست، رفتاری که باعث شده دیگران از فرد فاصله بگیرند و او تنها و منزوی گردد ، شاید یکی از علل رشد درمانهای روانی در جوامع بزرگ و پیشرفته مسئله تنهایی و بیهمدمی افراد باشد ، بنابراین رواندرمانی گروهی زمانی ضرورت پیدا میکند که نیاز اجتماعی فرد در ارتباط با دیگران برآورده نشده و یا محیط به گونهای است که هر چند روابط انسانی به حد کافی وجود دارد ولی روابط موجود در آن غلط و ناسالم است ، در بررسیهای به عمل آمده از بیماران کلینیک ترک اعتیاد آکسون مشخص شده است که اغلب بیماران قبل از اعتیاد دچار افسردگی بودند و در روابط درون فردی و بینفردی دارای مشکل هستند ، بیماران معمولا با خانواده خود یا گروههای طبیعی روابط سالمی ندارند.
بنابراین فرمان شده پس از طی دورهی سمزدایی و ترک جسمی بایستی شرکت در جلسات گروهدرمانی با جدیت دنبال کند تا خلاء روابط ناسالمی که قبلا در گروههای طبیعی داشته است برطرف گردد و روابط بینفردی آن به تدریج بهبود یابد، ناگفته نماند که بر اثر تعامل ایجاد شده در گروه علاوه بر بهبود روابط بین فردی ، روابط درونفردی نیز دستخوش تغییر گردیده و نگرشهای فرد نسبت به خود مثبت شده و نهایتا درمان به صورت کامل دنبال میشود، طی دهههای گذشته تعداد قابل ملاحظهای از وابستگان موادمخدر توسط گروه درمانی مداوا شدهاند درمان گروهی برای بهبود بیماران دچار سوء مصرف مواد مخدر کاربردهای فراوانی دارد ، بسیاری از مسائل و مطالب عنوان شده در رواندرمانی گروهی در زندگی روزانه ما به سادگی اتفاق میافتد .
تدابیر درمان که مهمترین مسئله مورد بحث در رواندرمانی گروهی است تنها به گروه درمانی اختصاص ندارد بلکه در هر گروه عادی کم و بیش وجود دارد برای مثال ما در زندگی روزمره خود با افراد و گروههای مختلفی ارتباط داریم که این روابط برای سلامتی ما لازم است البته باید توجه داشته باشید که همه روابط زمینه سلامت بخشی ندارند و حتی بعضی از روابط ناسالم و بیماری زا هستند.
خانواده درمانی:
با توجه به این که اختلالات رفتاری فرزندان با مشکلات روانی پدر و مادر ارتباط دارد میتوان در اغلب موارد فرض را بر این گذاشت که اختلالات رفتاری فرزندان از بافت زندگی خانوادگی او نشأت میگیرد ، یکی از علل ناراحتی کودکان وجود اختلالات عصبی در خانواده میباشد، بنابراین برای درمان کودکان باید به رفتار والدین آنها نیز توجه نمود ، اما فقط با توجیه و آموزش نمیتوان طرز تلقی والدین را اصلاح کرد به همین جهت بایستی از روشهای روان درمانی کمک گرفت که در این بین یکی از شاخههای مهم رواندرمانی ، خانواده درمانی است .
خانواده درمانی به عنوان راهی جدید برای رويارویی با آن دسته از مشکلات انسان که قبلا به وسیله یکی از اشکال گوناگون رواندرمانی فردی با آن برخورد میشد شکل گرفت ، و اکنون یک شیوه تازه و ارائه مفهومی جدید از نحوه به وجود آمدن مشکلات میباشد ، پیش از این تصور میشد که مشکلات مذکور عمدتا نتیجه فرآیندهای روانی درونی فرد باشند بنابراین عقیده بر آن بود که ریشه اغلب مشکلات در تجارب اوایل کودکی است در حالی که رویکرد خانواده درمانی بر این باور استوار گشته که این مشکلات به تعاملات فعلی موجود میان افراد خانواده و گاهی اوقات میان افراد و دیگر سیستمهای اجتماعی مربوط میشود، در واقع علت مشکلات افراد در سیستمهای اجتماعی با وضعیت حال حاضر آنها فهمیده میشود نه از گذشته آنها.
کار درمانی:
کار درمانی عبارت است از ارائه انواع فعالیتها و روشهای درمان به منظور پیشگیری از اعتیاد ، تسریع روند بهبودی و رفع عوارض آن
معمولا فرد وابسته به مواد در روابط اجتماعی و سلوک و رفتار دچار مشکل میگردد و در نتیجه قدرت کاری ، تمایل به کار، حس تشريک مساعی و احساس مسئولیت وی مختل میشود.
برای اینکه فرد بتواند زندگی سودمندی را در اجتماع از سر بگیرد لازم است سلوک و رفتار وی طبیعی گردد و احساس مسئولیت و حس اجتماعی را باز یابد، در برنامههای کار درمانی سعی در آمادگی فرد برای زندگی عادی و روزمره، بهبود روابط اجتماعی و روبروشدن با واقعیات زندگی میباشد ، همچنین کاردرمانی علایق ، انگیزهها و تمایلات انسانی را پرورش داده و علائم و عوارض بیماری را بهبود میبخشد و فرد را برای سازش با الگوهای موجود و حاکم در زندگی اجتماعی آماده مینماید در کار درمانی افراد با دقت کامل ارزیابی میشوند، کمبودها، نواقص و نیازهای بیماران به طور کامل مشخص میگردد و برای هر فرد متناسب با مشکلات و نیازهایش برنامههای مفید و موثر تنظیم میگردد این برنامهها هم از نقطه نظر فردی و همگروهی به سوی هدفی معین و مشخص رهبری میشود که موارد زیر برخی از اهداف کار درمانی میباشد:
- ایجاد وضعیتهای لازم برای ارتباطات اجتماعی مفید و موثر
- سعی در بهبود و پرورش قابلیتهای فرد با ارضا و تکامل مهارتها و تواناییهای او
- سعی در افزایش قدرت تصمیمگیری و عادات مطلوب و مثبت نسبت به کار و فعالیت
- آموزش و پرورش تواناییهای فرد برای تفریح بهتر و بهره بردن مفیدتر از اوقات فراغت خود
- سعی در پرورش و ارتقاء سطحپذیرش و اقناع فرد از زندگی عادی بر اساس قابلیتهای او
- کاهش علائم و عوارض اعتیاد تا آنجایی که فرد وظایف خود را در مسیر واقعیتهای زندگی و اجتماع ایفا میکند
- کوشش در تکامل و پرورش ابعاد شخصیت و انگیزههای بیمار ضمن انجام فعالیتهای روزمره در قالب تجارب موفقیتآمیز
سه روش متداول ترک کردن اعتیاد
1- روش ترک اعتیاد با قطع سریع مصرف مواد مخدر بدون استفاده از دارو
2- روش ترک اعتیاد با قطع سریع مصرف مخدر و استفاده از دارو
3- روش ترک اعتیاد سنتی با کاهش تدریجی مصرف مواد مخدر .
تقویت بدن بعد از ترک اعتیاد
اغلب افراد در زمان مصرف مواد، تصور میکنند که مواد مخدر به آنها انرژی میدهد. در واقع آنچه از مصرف مواد نصیب فرد میشود کاهش اشتها، سوء هاضمه، نقص عملکرد کبد و لوزالعمده، کم کاری روده و عدم دفع مناسب سموم از بدن است.
بعد از ترک اعتیاد، متخصص به شما کمک میکند تا بتوانید وسوسههای خود را کنترل کنید و مانع از بازگشت اعتیاد شوید. یکی از موارد مهمی که در کنار برنامه ترک باید به آن پرداخته شود، برنامه غذایی مناسب و ورزش است. در واقع در کنار جلسات مشاوره که حتما باید دریافت شود، تغذیه مناسب میتواند به تقویت بدن بعد از ترک اعتیاد کمک کند و به وضعیت جسمانی مناسب تری بیانجامد. داشتن وضعیت جسمانی بهتر با کاهش فشارها و علائم ترک بازگشت به اعتیاد را کاهش میدهد.
بایدهای بعد از ترک اعتیاد
بعد از ترک اعتیاد، جسم شما به تقویت بیشتری نیاز دارد. مواد مخدری که تا پیش از ترک، مشکلات جسمانی فرد را تا حدودی پنهان میکرد دیگر وجود ندارد، در نتیجه این مشکلات خود را نشان خواهند داد. تغذیه مناسب به همراه ورزش و استراحت کافی، نقش مهمی در تقویت بدن بعد از ترک اعتیاد ایفا میکند. برای تقویت بدن خود میتوانید از دستور العملهای زیر پیروی کنید.
1- ورزش روزانه برای تقویت بدن بعد از ترک اعتیاد
ورزش روزانه و منظم انرژی بدن و اعتماد به نفس را بالا میبرد و روحیه و خلق فرد را بهبود میبخشد. ورزش منجر به کاهش استرس و تخفیف علائم افسردگی ناشی از ترک اعتیاد میشود. ورزش همچنین میل به مصرف مجدد را کاهش میدهد. باید توجه کنید که ورزش به تنهایی نمی تواند وسوسه مصرف را از بین ببرد و مانع از عود مجدد اعتیاد شود؛ به همین دلیل برای جلوگیری از بازگشت باید تحت نظر متخصص باشید.
برای داشتن برنامه ورزشی مناسب لازم نیست از همان ابتدا فعالیت جسمی طولانی داشته باشید. شما میتوانید با 10 دقیقه ورزش روزانه آغاز کنید و به تدریج به زمان آن بیفزایید.
2- نوشیدن آب کافی
لازم است حداقل روزی 8 لیوان آب در روز بنوشید. آب میتواند به تخلیۀ مواد سمی کمک کند و آسیبی که در اثر اعتیاد به دستگاه گوارش شما وارد شده است را جبران نماید. نوشیدن یک لیوان آب قبل از وعدههای غذایی به این هدف کمک میکند. و یبوست و مشکلات گوارشی ایجاد شده در اثر اعتیاد را از بین میبرد.
3- مصرف وعدههای کوتاه و منظم
در زمان بعد از ترک مواد مهم است که همواره خود را سیر نگه دارید. شما باید سعی کنید در فواصل دو تا چهار ساعت وعده غذایی داشته باشید. این کار باعث میشود تا قند خون ثابت بماند و بدن شما بهتر بتواند در برابر سایر مشکلات جسمانی مقاومت کند. در صورتی که امکان مصرف وعدههای غذایی برایتان وجود ندارد، توصیه میشود تنقلات مغذی مثل آجیل همراه خود داشته باشید و در طول روز مصرف کنید.
4- اصلاح عادات غذایی
تغییر هر عادتی از جمله عادتهای غذایی نیز مانند ترک مواد مخدر باید به صورت تدریجی یا با جایگزین کردن عادتی جدید انجام شود. برنامه غذایی بعد از ترک باید به تدریج و با جایگزینی برخی مواد به جای بعضی دیگر تغییر کند. مقاله غذاهای مفید برای ترک اعتیاد را مطالعه نمایید.
نباید هایی برای تقویت بدن بعد از ترک اعتیاد
در دوره بعد از ترک بهتر است از این نوع مواد غذایی پرهیز شود:
1- تقویت بدن بعد از ترک اعتیاد | دوری از چربیهای اشباع شده
این نوع از چربیها در روغنهای جامد و فست فودها بیشتر یافت میشود. مصرف این چربیها باعث مشکلات گوارشی و روده ای میشوند و در طولانی مدت میتواند باعث بروز مشکلات قلبی نیز بشود. از آنجایی که مصرف مواد خود اختلالاتی در سیستم گوارش و سیستم قلبی و عروقی ایجاد میکند، مصرف غذاهای دارای چربی پس از ترک مشکلات شما را تشدید خواهد کرد.
2- مواد کافئین دار مانند قهوه و نسکافه
مصرف بیش از دو فنجان در روز به خاطر خاصیت محرک این ماده تأثیراتی بر خلق میگذارد که میتواند فرد را به وسوسه مصرف مجدد مواد دچار کند. لازم است این مواد با چای یا موارد مشابه جایگزین شود. در صورتی که فرد نمی تواند بدون مصرف قهوه روز خود را سپری کند میتواند مصرف آن را کاهش دهد.
3- قند و شکر و غذاهای بسیار شیرین
این مواد انرژی زیادی را برای بدن تأمین میکنند اما مواد مغذی کمی دارند. این مسأله باعث میشود فرد احساس سیری کند اما نیاز خود به مواد غذایی را دریافت نکند.
4- فرآوردههای بسته بندی شده
فرآوردههای بسته بندی شده آب بدن را کم میکنند و تأثیر منفی در فرایند بهبودی دارند. به جای مصرف مواد غذایی بسته بندی میتوان انواع تازه همان ماده غذایی را مصرف کرد.
.
منابع:
.https://axonclinic.com