تربیت کودک، تشویق و تنبیه به موقع

بسیاری از والدین برای تربیت کودک از راه‌های مختلف تشویق و تنبیه استفاده می‌کنند ، از کتک زدن کودک گرفته تا محروم کردن، اخم کردن و گفتن جملاتی از قبیل دیگه دوستت ندارم و… از طرف دیگر والدینی هم هستند که اصلا اعتقادی به تنبیه کودکان ندارند و سعی می‌کنند با تشویق، کودکشان را تربیت کنند. به نظر شما کدام روش مناسب تر است، فقط تنبیه؟ فقط تشویق؟ یا تنبیه در کنار تشویق؟

با وجود این که از نظر بسیاری از والدین، تنبیه کردن هم یکی از شیوه‌های تربیتی است، اما آنچه که مهم است چگونه تنبیه کردن است؟ آیا تنبیه بدنی هم می‌تواند راه مطمئنی برای تربیت درست فرزندمان باشد؟ احتمالاً  پاسخ بسیاری از والدین حتی آن هایی که کودکانشان را کتک می‌زنند منفی است و نتایج تحقیقات هم این مسئله را تایید می‌کند که کودکان تا سن 12 سالگی برداشت درستی از تنبیه ندارند و به تشویق بیش از تنبیه واکنش نشان می‌دهند.

محققان با بررسی مغز کودکان دریافتند که تشویق کودکان در سن 8 سالگی باعث تحریک مراکز ویژه رفتاری در مغز می  شود و کودک رفتارهای مثبت خود را که تشویق شده، دوباره تکرار می‌کند. این در حالی است که تنبیه کردن چنین تاثیری ندارد و کودک در این سن نمی تواند درک کند اگر به خاطر اشتباهی تنبیه شد، نباید دوباره آن را تکرار کند. ولی مسئله اینجاست که گاهی کودکان آنقدر بازی گوشی و آنقدر خرابکاری می‌کنند که والدین ناخواسته مجبور می‌شوند کودکشان را کتک بزنند یا او را در حمام و انباری حبس کنند.

.

تنبیه کودکان، بایدها و نبایدها

انصاف در تنبیه

یک بار کودکی را مشاهده کردم که به جای استفاده از قاشق سعی می‌کرد با دست غذا بخورد و به حرف دیگران برای استفاده از قاشق توجهی نمی کرد که در نهایت والدینش او را به این صورت تنبیه کردند؛ «تا مدتی نمی توانی از اسباب بازی جدیدت استفاده کنی و از دوچرخه هم خبری نیست!» و در جواب کودکشان که با معصومیت می‌گفت: «ببخشید» پاسخ دادند: «اگر هم زیاد اصرار کنی، از بازی‌های دیگر محروم می‌شوی!»

سپس شروع کردند به سخنرانی برای کودک شان که گاهی شیطان در جلد بچه‌ها می‌رود و آن‌ها را مجبور به انجام کارهای بد می‌کند ولی در پاسخ آن‌ها کودک جواب داد: «فعلاً که شیطون تو جلد خودتون رفته!» و این یک حقیقت است که اگر از تنبیه بیش از حد استفاده کنید، نه تنها به نتیجه دلخواه نمی رسید بلکه تنبیه اثر خودش را از دست می‌دهد و در مواردی نتیجه عکس خواهد داد.

.

آموزش فراموش نشود

وقتی کودکی کار اشتباه و خطرناکی را انجام می‌دهد، وظیفه ما به عنوان والدین فقط این نیست که با فریاد به او بگوییم: «بس کن» بلکه وظیفه داریم در مقابل به او بگوییم: چه کاری را بکند و او را به خاطر انجام کار درست تشویق کنیم؛ مثلاً اگر کودکی با بی‌احتیاطی وسط خیابان می‌پرد، به جای فریاد زدن و سرزنش کردن  او ، نحوه رد شدن صحیح از خیابان را به او آموزش دهید.

.

زمان تنبیه

بسیاری از والدین وقتی کودکشان کار اشتباهی را انجام می‌دهد به او می‌گویند: «فقط صبر کن بابات بیاد!» «اگه این کار را انجام بدی وقتی مامانت اومد بهش می‌گم!» «باشه هر کاری دوست داری انجام بده منم فردا نمی برمت پارک» به نظر شما اشکال این جمله‌ها چیست؟! پاسخ این است که این جمله‌ها تنبیه کودک را به آینده موکول می‌کند و به همین خاطر اثری ندارد بنابراین برای اثربخش بودن تنبیه یا تشویق بهتر است بلافاصله آن را انجام دهید.

.

مانند طبیعت باشید

سعی کنید مانند طبیعت باشید، مثلا همه کودکان می‌دانند اگر از طبقه چهارم پایین بپرند احتمالا زنده نخواهند ماند و در این باره کسی با آن‌ها شوخی ندارد، شما هم می‌توانید با عمل کردن به حرفتان، مانند طبیعت قابل پیش بینی باشید. اما به یاد داشته باشید که تنبیهات شما باید منصفانه باشد و البته فراموش نکنید درباره تعهدات خود برای تشویق کردن کودکتان هم مانند طبیعت قابل پیش بینی باشید.