واکسیناسیون کودکان و نکات هم

اقداماتی که باید برای آرام کردن بچه‌ها بعد از واکسن زدن انجام دهید

بعد از تولد نوزاد، همه والدین از برنامه‌های ایمن‌سازی برای فرزندانشان استفاده می‌کنند و واکسیناسیون نیز یک بخش اجتناب‌ناپذیر از این برنامه است. بچه‌ها معمولاً از واکسن زدن وحشت دارند و بی‌قراری می‌کنند. با اینکه قرار است این مشکل در آینده حل شود اما در حال حاضر و به‌عنوان پدر و مادر برای آرام کردن فرزندمان چه کاری از دستمان برمی‌آید؟ این نوشته جواب این سؤال را می‌دهد.

مطالعات اخیر نشان می‌دهند میزان درد و اضطرابی که یک کودک پیش‌دبستانی در طول واکسیناسیون با آن مواجه می‌شود به مقدار زیادی به نحوه برخورد والدین قبل و در هنگام واکسیناسیون مربوط می‌شود! این گزارش از میان 550 کودک پیش‌دبستانی و سنین پایین‌تر از آن به‌دست‌آمده است.

جالب است بدانید که کودکان پیش‌دبستانی که شکایت بیشتری از درد واکسن داشتند همان‌هایی نبودند که پیش‌ از این یعنی در سال‌های پایین‌تر بیشترین تجربه درد را داشتند. محققان متوجه شدند کسانی که بیشتر منجر به تلقین درد در کودک می‌شود والدین هستند و از نحوه تسکین دادن یک کودک 12 ماهه توسط والدینش، میزان دردی را که همان کودک 4 سال بعد تحمل خواهد کرد، پیش‌بینی کردند.

.

اقداماتی که باید برای آرام کردن بچه‌ها انجام دهید

تصدیق کنید: صادقانه تصدیق کنید که سوزن دردناک است. نباید به فرزندتان به‌دروغ بگویید که سوزن درد ندارد چراکه این دروغ، شرایط را بهتر نمی‌کند. بهتر است این‌طور بگوییم: «بله عزیزم کمی درد دارد ولی خیلی زود تمام می‌شود.»

نزدیکش باشید: باید در کنار فرزندتان باشید. در حقیقت زمانی که مضطرب هستیم شدیداً به کسی نیاز داریم که در کنارمان باشد. ما در چنین مواقعی نیاز داریم که نزدیک کسانی باشیم که به ما احساس آرامش و امنیت می‌دهند.

به او شیر دهید: بگذارید از شیر شما تغذیه کند. شیر دادن یک راهکار خارق‌العاده برای کم کردن درد است.

در زمان مناسب حواسش را پرت کنید: پرت کردن حواس کودک البته در زمان مناسب خیلی کمک‌کننده است. اینکه بخواهید درست در زمان تزریق واکسن این کار را انجام دهید، انتخاب درستی نیست چون در این لحظه کودک برای اینکه آن صحنه را نبیند محکم چشم‌هایش را می‌بندد، در عوض درست زمانی که تزریق تمام شد و چشم‌هایش را باز کرد بهترین فرصت برای پرت کردن حواسش است؛ مثلاً تلفن همراهتان را به او دهید تا با آن بازی کند و یا اینکه باهم از پنجره بیرون را نگاه کنید تا حواسش را به چیزهای بیرون پرت شود.

شلوغش نکنید: وقتی فرایند تزریق به اتمام رسید برای آرام کردن فرزندتان بیش‌ازاندازه با گفتن جمله «دیگر تمام شد، دیگر تمام شد، دیگر تمام شد» تلاش غیرمعمول نکنید. این کار بیشتر استرس و اضطراب با خودش به همراه دارد. یک‌بار گفتنش کفایت می‌کند.

کودکتان را موردانتقاد قرار ندهید: جملات انتقادی مثل «مرد گنده که گریه نمی‌کند» یا «خواهرت اندازه تو بود اصلاً گریه نمی‌کرد» و امثال این‌ها را به کار نبرید. این جملات نه‌تنها کارساز نیستند، بلکه درد ناشی از تزریق را نیز تشدید می‌کنند.

علاوه بر مدیریت احساسات و رفتارتان در این شرایط، می‌توانید از مسئول تزریق بخواهید با تائید پزشک، از بی‌حسی موضعی برای کاهش درد استفاده کند. پماد بی‌حسی که 45 دقیقه قبل از تزریق بر روی موضع قرارگرفته باشد، قطعاً می‌تواند خیلی کمک کند.

اما احتمالاً مهم‌ترین و شاید سخت‌ترین نکته‌ای که باید رعایت شود این است که احساسات و اضطراب خودتان را جلوی فرزندتان در مطب دکتر کنترل کنید. بسیار مهم است والدینی که خودشان فوبیا یا ترس شدید از تزریق دارند جلوی ترس خودشان را بگیرند. فرزندتان زمانی که شما در کنارش هستید، می‌تواند اضطرابتان را از ضربان قلبتان متوجه شود و خودش مضطرب شود. آرامش خودتان را حفظ کنید و چند نفس عمیق بکشید؛ با این کار این تجربه هم برای خودتان و هم برای فرزندتان راحت‌تر خواهد بود.

.

 نکات مهم درباره واکسیناسیون کودکان

تا به‌ حال براساس دستور پزشک، کودکتان را برای تزریق واکسن به مراکز بهداشتی برده‌اید اما خوب است چند نکته را درباره ایمن‌سازی کودکان بدانید…

1- برنامه ایمن‌سازی کودکان نارس و یا کم‌ وزن نیز دقیقا مطابق جدول ایمن‌سازی عادی است و تجویز به موقع واکسن‌ها به این کودکان نیز اکیدا توصیه می‌شود.

2- شل بودن مدفوع یا سرماخوردگی مانع از انجام ایمن‌سازی نخواهد بود.

3- سوء‌تغذیه نه تنها مانعی برای ایمن‌سازی نیست بلکه ایمن‌سازی به موقع کودکان مبتلا به سوء تغذیه، اکیدا توصیه می‌شود.

4- برای هیچ واکسنی جز سیاه سرفه محدودیت سنی وجود ندارد و درصورت عدم سابقه ایمن‌سازی باید مطابق برنامه عمل شود.

5- در اختلالات ایمنی، چه اولیه و چه اکتسابی مثل لوسمی (سرطان خون) و… واکسن‌های ویروسی زنده و واکسن ب‌.ث.ژ منع استعمال دارند.

6- در مورد واکسن‌های چند نوبتی مثل فلج اطفال، سه گانه و هپاتیت در صورتی که به هر علت ایمن‌سازی طبق فواصل تعیین شده انجام نشده باشد، لزومی به از سرگرفتن واکسیناسیون نبوده و با احتساب واکسیناسیون قبلی، برنامه ایمن‌سازی طبق جدول مربوطه ادامه داده می‌شود.

7- اگر در تزریق واکسن سه‌گانه (دیفتری ،کزاز، سیاه یرفه )به کودک، تب بالای 40 درجه (درجه مقعدی) و یا تشنج عارض شود، در نوبت‌های بعدی باید از واکسن دوگانه(دیفتری و کزاز) استفاده شود. همچنین اگر به علتی در سن زیر هفت سال واکسن دوگانه به جای سه‌گانه مصرف شود، لازم است جمعا سه نوبت تکرار شود و سه‌گانه اولی به جای یک نوبت محسوب خواهد شد.

8- تزریق واکسن سه‌گانه در کودکانی که دچار ضایعات مغزی پیشرونده ‌باشند ممنوع و باید از واکسن دوگانه استفاده شود.

9- فاصله بین نوبت سوم واکسن سه‌گانه و یادآوری سه‌گانه نباید از شش ماه کمتر باشد.

10- پس از پایان شش سالگی تلقیح واکسن سه‌گانه مجاز نیست و در صورت لزوم باید به جای آن از واکسن دوگانه ویژه بزرگسالان استفاده نموده است.

11- در صورتی که واکسن‌های زنده ویروسی به طور هم‌زمان مورد استفاده قرار نگیرد، باید بین آنها حداقل یک ماه فاصله باشد.

12- باید حتی‌المقدور از تزریق گاماگلوبولین به اطفال خودداری شود مگر در مواردی که پزشک جایز بداند. در این صورت فاصله تجویز واکسن‌های ویروسی زنده ضعیف شده (به جز تب زرد و پولیوی خوراکی poliovirus یا فلج اطفال )، با گاماگلوبولین و فرآورده‌های خونی باید لااقل سه ماه باشد.

13- چناچه تا دو هفته بعد از تلقیح واکسن‌های زنده ویروسی (به جز تب زرد و پولیو خوراکی) به هر علت گاماگلوبولین و فرآورده‌های خونی تزریق شود پس از سه ماه واکسن باید تکرار شود.

14- به علت ریشه‌کنی آبله در جهان، تلقیح این واکسن به هیچ وجه لازم نمی‌باشد.

15- واکسن فلج اطفال تزریقی در افرادی که دارای نقص سیستم ایمنی می‌باشند باید مطابق دستورالعمل کارخانه سازنده تلقیح گردد.

16- تغذیه با هر نوع شیر از جمله شیر مادر با خوراندن واکسن فلج اطفال مغایرتی ندارد و لزومی به ندادن شیر قبل یا بعد از ایمن‌سازی نخواهد بود. همچنین استفراغ مختصر پس از خوراندن قطره فلج اطفال مساله مهمی نبوده، نیازی به تجدید واکسن نمی‌باشد.

17- واکسن فلج باید هرچه زودتر پس از تولد و در نوزادانی که در زایشگاه به دنیا آمده‌اند هنگام خروج از زایشگاه تجویز شود. در صورتی که به هر دلیل تجویز واکسن در روزهای اول مقدور نباشد، در اولین فرصت ممکن باید واکسن را تجویز نمود و محدودیت زمانی خاصی بین نوبت صفر و اول وجود ندارد.

18- سابقه حساسیت به تخم مرغ مانع ایمن‌سازی علیه سرخک نیست.

19- تزریق هم‌زمان واکسن سرخک و ب ث ژ هیچ‌گونه اشکالی نداشته و باید در دو محل جداگانه انجام گردد.

20- چنانچه واکسن دوم سرخک در سن 15 ماهگی به هر علتی تلقیح نشده باشد، باید در اولین فرصت ممکن تلقیح شود.

21- بهترین سن برای تلقیح ب.ث.ژ بدو تولد می‌باشد.

22- در صورتی که کودکی در بدو تولد نوبت اول واکسن هپاتیت خود را دریافت نکرده باشد، باید نوبت اول آن را همراه سه گانه اول، نوبت دوم را همراه سه گانه دوم و نوبت سوم را همراه سرخک دریافت نماید.

23- در صورت تاخیر شیرخواران تا سه ماهگی می‌توان هم‌زمان با سه‌گانه دوم دوز اول، هم‌زمان با سه‌گانه سوم دوز دوم، هم‌زمان با سرخک دوز سوم، واکسن هپاتیت B را تجویز نمود (به هر صورت فواصل تزریق واکسن‌های هپاتیت نباید کمتر از یک ماه باشد)

24- واکسیناسیون هپاتیت B هیچ‌گونه موارد منع تلقیح ندارد حتی اگر فرد HBsAg مثبت یا HBsAb مثبت باشد.

25- در صورتی که نوزاد از مادر HBsAg مثبت به دنیا آمده باشد باید تزریق هم‌زمان ایمونوگلوبولین اختصاصی هپاتیت B با واکسن هپاتیت B در دو عضله جداگانه در اسرع وقت و ترجیحا در ظرف 12 ساعت پس از تولد انجام گیرد. در صورت عدم دسترسی به ایمونوگلوبولین اختصاصی، تزریق واکسن هپاتیت B به تنهایی نیز در ساعات اولیه پس از تولد حدود 75 درصد تا 95 در صد ایمنی ایجاد می‌کند.

26- در صورتی که هر یک از زوجین HBsAg مثبت باشد، زوج دیگر و فرزندان ساکن در منزل آنها باید علیه بیماری هپاتیت B واکسینه شوند.

27- در افراد مبتلا به هموفیلی واکسن هپاتیت زیر جلدی تزریق گردد.

28- در کودکان دارای نقص سیستم ایمنی، کودکان تحت درمان با داروهای پایین‌آورنده قدرت دفاعی بدن نظیر کورتیکواستروییدها و یا تحت درمان با اشعه و مبتلایان به لوسمی، لنفوم و سرطان‌های ژنرالیزه استفاده از واکسن پولیو زنده خوراکی قدغن می‌باشد و به جای آن از واکسن کشته تزریقی باید استفاده شود.