تبخال دهان در کودکان و علائم آن

زخم‌های دهان می‌توانند دردناک باشند و باعث ناراحتی فرد هنگام خوردن یا نوشیدن شوند. تبخال (که به آن تاول لب هم گفته می‌شود) یکی از شایعترین زخم‌های دهان در کودکان است. آنها معمولاً در خارج از دهان ظاهر می‌شوند. تبخال اغلب به صورت تکی یا یک دسته از تاول‌ها شروع می‌شود و ظاهری پوسته پوسته ایجاد می‌کند. تبخال‌ها می‌توانند از طریق تماس مستقیم پخش و منتقل شوند.

.

تبخال چیست؟

تبخال (که یک عارضه‌ی پوستی غیرخطرناک ولی آزار دهنده است) به صورت تاول‌های کوچکی شروع می‌شود که در اطراف لب و دهان شکل می‌گیرد. تبخال‌ها گاهی اوقات روی پوست، گونه و بینی نیز ظاهر می‌شوند. بعد از گذشت چند روز، تاول‌ها معمولاً شروع به آب شدن می‌کنند، سپس ظاهری پوسته مانند به خود می‌گیرند و در نهایت طی یک یا دو هفته کاملاً بهبود می‌یابند.

تبخال یک شرایط ویروسی است که در اثر ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد می‌شود. در کودکان، زخمهای تبخال معمولاً در اثر ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) ایجاد می‌شوند.

بیشتر افراد برای اولین بار بین سنین 1 تا 5 سال در معرض این ویروس قرار می‌گیرند و بیش از نیمی از افراد در ایالات متحده پس از گذشت چند سال و رسیدن یه بزرگسالی، به این وضعیت مبتلا می‌شوند. جدا از زخم‌های ناراحت کننده ای که هرپس سیمپلکس می‌تواند ایجاد کند، این شرایط معمولاً بی‌ضرر است و خطری برای سلامتی فرد ایجاد نمی کند.

.

چه عواملی باعث ایجاد تبخال در کودکان می‌شود؟

1- عفونت ها، بیماری‌ها و تب ها

هنگامی که فرزند شما تب، عفونت یا بیماری‌های دیگری دارد، سیستم ایمنی بدن او به خطر می‌افتد. سیستم ایمنی بدن کودک به اندازه سیستم ایمنی بدن بزرگسالان که برای پاسخ ایمنی، آنتی بادی‌های خاصی تولید می‌کند، قوی نیست. بنابراین کودک شما در هنگام ضعف سیستم ایمنی بدن و ابتلا به بیماری ها، مستعد ابتلا به تبخال است. شیوع تبخال در کودکان در دوران بیماری بیشتر از بزرگسالان است.

.

2- قرار گرفتن در معرض آفتاب

هنگامی که کودکی در معرض آفتاب قرار دارد و از کرم‌های ضد آفتاب و ضد اشعه ماوراء بنفش استفاده نمی کند، خطر ابتلا به تبخال شدید وجود دارد. گاهی اوقات تبخال بچه‌ها به خاطر گرما و تابش شدید نورخورشید است. تفاوت قابل توجه این تبخال‌ها با تبخال‌های دیگر این است که آنها همیشه پوسته پوسته نمی شوند و معمولاً پس از فروکش شدن تاول خیلی سریع بهبود می‌یابند. با این وجود، تبخال بچه همیشه موقتی است و تنها به مدت یک هفته و گاهی بیشتر در آن حالت باقی می‌مانند.

.

3- ترک خوردن لبها

اگر هوای خانه خشک باشد یا کودک مایعات کافی ننوشد، ممکن است لبهای او ترک بخورد. لب‌های ترکیده یکی دیگر از دلایل بروز تبخال در کودکان و بزرگسالان است.

.

4- استرس

در مطالعات جدیدتر، پزشکان و دانشمندان دریافتند که علت اصلی شیوع تبخال در افراد، استرس است. کودکان می‌توانند در طی دوران کودکی دوره‌های طولانی استرس را پشت سر بگذارند. مشکلات در مدرسه، مشکلات در خانه، کابوس‌های شبانه، عصبی بودن و بسیاری عوامل دیگر می‌تواند باعث شود کودک دچار استرس شود و منجر به شیوع مکرر یا گهگاه تبخال گردد.

یادآوری این نکته حائز اهمیت است که اگر کودک شما تبخال زد، ظاهر ناخوشایند آن ممکن است باعث ایجاد استرس بیشتر در موقعیت‌های اجتماعی شود و یا باعث شیوع تبخال‌های مکرر گردد.

.

آیا نوزادان هم تبخال میزنند؟

تبخال زدن نوزادان تازه متولد شده بسیار نادر است زیرا هنوز آنتی بادی‌های مادر را در خون خود دارند، به این معنی که سیستم ایمنی لازم را دارد.

با این حال ابتلای کودکان زیر 6 ماه به تبخال، به دلیل عدم توسعه‌ی سیستم ایمنی بدن، می‌تواند اثرات مخربی بهمراه داشته باشد.

اگر یک زن باردار مبتلا به تبخال دستگاه تناسلی باشد، نوزاد هم درحین تولد و عبور از کانال واژن مادر به تبخال نوزادی مبتلا می‌شود. این علت حدود 90 درصد موارد ابتلا به تبخال نوزادی را شامل می‌شود. اگرچه نوزادان می‌توانند مدت کوتاهی پس از تولد نیز با ویروس تماس پیدا کنند.

نوزادان می‌توانند از دو طریق تبخال بگیرند:

1- انتقال عمودی یا انتقال مادر به فرزند. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که مادر به تبخال دستگاه تناسلی مبتلا باشد و نوزاد از طریق کانال واژن مادر به ویروس تماس پیدا کند. حتی اگر مادر هیچ علامتی را تجربه نکند هم این اتفاق می‌تواند رخ دهد. همچنین ممکن است نوزاد از طریق جفت بیماری را دریافت کند.

2- انتقال افقی. این امر از طریق تماس پس از تولد اتفاق می‌افتد. بسیاری از افراد بدون آگاهی و بدون علائم قابل مشاهده می‌توانند مسری باشند. یک بوسه یا یک فنجان مشترک، اسباب بازی، حوله یا چیزهای دیگر می‌توانند ویروس را منتقل کنند.

امکان انتقال ویروس از شیر مادر به نوزاد وجود ندارد.

.

علائم تبخال

قبل از ظاهر شدن تاول‌های کوچک، کودک شما ممکن است از احساس خارش، سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش در اطراف دهان، لب‌ها یا بینی شکایت کند. تاول‌ها معمولاً پس از 2-3 روز پوسته پوسته می‌شوند، اما می‌توانند دردناک شوند و در خوردن و آشامیدن اختلال ایجاد کنند.

تبخال‌ها بعد از گذشت چند روز کاملاً پاک می‌شوند. آنها هیچ جای زخمی از خود بجای نمی گذارند.

بعضی از کودکان سالانه معمولاً چندین بار در یک ناحیه از لب دچار تبخال می‌شوند.

اولین تبخال کودک اغلب خفیف است. در بعضی از کودکان، اولین عفونت حتی علائمی هم ایجاد نمی کند. در کودکان دیگر، اولین عفونت ممکن است موجب ایجاد تب و درد زیادی در دهان شود که همان تبخال یا هرپس کمپلکس دهانی است.

یک عارضه بسیار نادر ویروس تبخال، عفونت مغز است که به آنسفالیت معروف است.

کودکانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند به دلیل بیماری یا دارو، در معرض تبخال‌های طولانی مدت، مکرر و یا شدیدتری هستند. آنها همچنین بیشتر در معرض ابتلا به عوارضی مانند آنسفالیت هستند.

.

برای بهبودی تبخال کودک چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟

تبخال زدن کودک می‌تواند دردناک و آزار دهنده باشد. اما اقداماتی وجود دارد که می‌توانید به بهبودی سریعتر آن کمک کنید. ازجمله راههایی که می‌تواند به تسکین درد و بهبودی سریعتر منجر شود عبارتنداز:

◉ کودک خود را در صورت داشتن تب بالای 7/37 درجه‌ی سانتیگراد در خانه نگه دارید و از فرستادن او به مدرسه صرف نظر کنید. تب کودک باید 24 ساعت قبل از بازگشت به مدرسه، کاملا از بین رفته باشد.

◉ به کودکان زیر 1 سال شیرخشک یا شیرمادر بدهید. به کودکان بالای 1 سال مایعات زیادی از قبیل آب، شیر و آبمیوه‌های طبیعی بدهید. از دادن آب میوه هایی که سرشار از اسید هستند مانند آب پرتقال خودداری کنید. آب میوه هایی که سرشار از اسید هستند ممکن است تاول‌های دهان کودک را تحریک کنند.

◉ اغلب به فرزندتان غذاهای نرم بدهید اما او را وادار به خوردن نکنید. ممکن است کودک پس از تبخال زدن، بی‌اشتها شود اما از مصرف مایعات کافی مطمئن شوید.

◉ پزشک ممکن است داروهایی برای تسکین زخم‌های دهان یا کاهش ورم تجویز کند. پزشک ممکن است استامینوفن (Tylenol) یا ایبوپروفن (Motrin ، Advil) را برای تسکین درد یا تب توصیه کند. برچسب دارو را با دقت بخوانید و مطمئن شوید که به کودک خود مقدار مناسبی از دارو را می‌دهید. ایبوپروفن نباید به کودکان زیر 6 ماه داده شود مگر اینکه پزشک تجویز کرده باشد.

◉ به کودک خود آسپیرین یا محصولاتی که حاوی آسپرین هستند ندهید.

◉ مایعات سرد یا آبمیوه‌های یخ زده ممکن است به تسکین درد دهان کمک کنند. از دادن غذاهای تند یا اسیدی به کودک خودداری کنید.

◉ برای درد شدید، یک تکه یخ را در یک پارچه بپوشانید و به مدت چند دقیقه برروی زخم دهان کودک قرار دهید. برای تسکین درد کودکان بزرگتر می‌توانید دهان را با یک لیوان آب گرم مخلوط شده با یک قاشق چایخوری جوش شیرین شستشو دهید.

◉ استفاده از وازلین ممکن است به تسکین درد کمک کند. قبل از استفاده از کرم یا پمادهای دیگر، ابتدا با پزشک مشورت کنید.

◉ به فرزند خود بیاموزید که به تبخال‌ها دست نزند. اگر کودک پس از لمس تبخال به چشم هایش دست زد، ویروس می‌تواند به چشم نیز منتقل شود.

.

چگونه از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری کنیم؟

بیشتر ویروس‌ها از طریق تماس با قطرات سرفه یا عطسه فرد آلوده، پخش می‌شوند. تماس با بزاق دهان دیگران نیز می‌تواند ویروس را گسترش دهد. در صورت ابتلای شما یا فرزندتان به تبخال، باید اقداماتی صورت گیرد که از انتقال ویروس به دیگران جلوگیری شود.

برای محافظت از دیگران در مقابل تبخال می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:

◉ تا زمان بهبودی کامل، از بغل کردن و بوسیدن دیگران یا برقراری تماس نزدیک با آنها اجتناب کنید. اگر فرزند شما تبخال دارد، سعی کنید برای پیشگیری از انتقال ویروس، این نکات را رعایت کنید.

◉ دستان خود را پس از لمس کردن صورت یا دهان کودک بشویید.

◉ حتماً بطری‌های شیر، پستانک، وسایل و لیوان‌های غذاخوری کودک را در آب و صابون داغ بشویید.

◉ اجازه ندهید که کودکان دیگر از بطری یا پستانک کودک شما استفاده کنند یا چیزهایی را که ممکن است با تبخال دهان در تماس باشد لمس کنند.

◉ هر اسباب بازی قابل شستشو را به مدت 2 دقیقه در وایتکس قرار دهید. (2 قاشق غذاخوری وایتکس را در یک چهارم لیوان آب مخلوط کنید) سپس با آب معمولی شست و شو دهید. برای خشک کردن وسایل، آنها را در معرض هوا قرار دهید.