.♂

محمدحسین عماد

Mohammad Hussein Emad

❂ دانشنامه بیوگرافی هنرمندان ایران ❯ ❂ هنرمندان صنایع دستی ❯ محمدحسین عماد

تخصص/مهارت:

مجسمه ساز، تندیسگر

معرفی/ بیوگرافی:

محمد حسین عماد (به انگلیسی: Mohammad’Hossein Emaad) هنرمند ایرانی، متولد 5 شهریور 1336 در اراک است.

مجسمه سازی ایرانی تبار و از پیشگامان هنر مفهومی معاصر ایران محسوب می شود. ماده غالب آثار وی چوب است و استفاده از «فضای تُهی» ویژگی مهم آثار اوست.

آقای محمدحسین عماد در روند خلق اثر هنری تلاش می‌کند معانی ژرف را در قالبی زدوده شده از هر نوع پُرگویی بازمعنا کند و با حذف تمامی زواید چشم‌فریب، حقیقت پنهان در پس اشیاء را ظاهر سازد. مجسمه‌های محمدحسین عماد، بسان تک‌واژه‌هایی شاعرانه‌اند که در عین کمینه‌گرایی، دنیایی از معانی ژرف را انتقال می‌دهند. کاوش هنرمندانه در اشکال ناب، نوعی از انتزاع را شکل می‌دهد که به رغم قرابت با هنر مدرنیستی، یادآور کهن‌الگوهای بوم زیست هنرمند نیز هست. استفاده به‌جا از فرم‌های نرم و فراخواندن خلاء به داخل پیکره، از ویژگی‌های شاخص آثار عماد است. این تعامل توده و فضا، منجر به خلق احجامی می‌شود که نگاه را به درون می‌کشد.

زندگی نامه و کارنامه هنری
محمد حسین عماد در خانه ای در مجاورت بازار اراک در بافت قدیمی شهر متولد شد، و سال‌های کودکی اش را در محیطی سپری کرد که زندگی مردمانش جلوه و نشانی از ذوق و سلیقه پیشینیان داشت؛ خانه هایی با حیات‌های وسیع آجر فرش و حوضی در میان و باغچه‌های اطراف و سرداب و آب انبار و مهمانپذیر و نشیمن و اُرسی ها و تاقچه ها، همراه با آجرچینی‌های بسیار منظم و پر از نقش و نگار بومی با سردرهایی از کاشی‌های هفت رنگ. چیزی که در دنیای مدرن امروزی کمتر به چشم می خورد.

عماد تحصیلات ابتدایی اش را در دبستان هدایت اراک آغاز می کند. تا کلاس چهارم درآن مدرسه به تحصیل می پردازد. تقریبا همین زمان دو سالی را پیش پدربزرگ و مادربزرگش، که تنها بودند، زندگی می کند. علاقه اش به نقاشی از 12 – 13 سالگی شروع میشود و به طور خودآموخته به کپی از عکس و نقاشی می پردازد. به مرور این علاقه شکل جدی تری پیدا می کند. پس از چند سالی طراحی برایش اهمیت زیادی می یابد. در آن زمان یکی از خواهرانش که در فرانسه زندگی می کرده برایش کتابی از نقاشی‌های سالوادور دالی می فرستد. بسیار مجذوب آن می شود. بازی ظریف و در عین حال بسیار خلاق میان واقعیت و خیال نقاشی‌های دالی، آزادی هنرمند در بکارگیری یا گریز از واقعیت را به او نشان می دهد؛ اینکه می توان واقعیت را جور دیگری دید، با آن به بازی پرداخت، تغییرش داد و جابجایش کرد. مجموعه ای از آثار موریس اشر، کتاب دیگری که خواهرش برای وی می فرستد، همان بازی میان واقعیت و خیال را برای او تداعی می کند به علاوه پرسپکتیوی که به طرز غریبی اشر از آن بسیار استفاده کرده است. عماد به پرسپکتیو بسیار علاقه مند می شود و به یاری کتاب‌های آموزشی شروع به فراگیری آن می کند. پرسپکتیو می توانست به او کمک کند تا اشیاء و مکان آنها را با وضوح بیشتری نمایش دهد. او مجذوب نمایش چنین وضوحی می شود.

«از کارهای موریس اشر خیلی خوشم می آمد و شروع به کپی برخی در ابعاد بزرگ کردم و چیزهایی نظیر رنگ و یا عناصر دیگری هم از خودم به آنها اضافه می کردم؛ مثلا، در یکی از کارهای او با عنوان «تقسیم فضا با مکعب»، که به کمک پرسپکتیو عمق زیادی یافته، شاخ و برگ گیاهی در آن کشیدم که انگار از عمق بی نهایت تابلو شروع می شد و از برابر ما می گذشت.»

مواجهه عماد با آثار دالی، اشر و … دنیایی از پرسش و ابهام برابرش نهاد. کتاب مهمترین مرجع برای پاسخ پرسش هایش شد. اولین آموزه‌های هنر مدرن را با خواندن کتاب «نقاشی نوین» نوشته احسان یارشاطر فرا گرفت. فراگیری عملی را با کتاب «شیوه طراحی» محسن وزیری مقدم و مجموعه کتاب‌های انتشارات بهار دنبال کرد.

عماد از نقاشی به طور طبیعی به سمت مجسمه کشیده شد. در نقاشی، عمق، پرسپکتیو و وضوح را دوست داشت تا جایی که در تابلویی که از اسبی رم کرده کپی کرده بود، بخشی از پیکره را با پاپیه ماشه به طور برجسته و بیرون زده از تابلو، می سازد.

علاقه اش به نقاشی ماجرای تحصیل را به درازا کشاند. با کتاب و مطالعه نا آشنا نبود، بلکه برعکس از کودکی با آن بسیار مانوس شده بود. اول با شعر شروع شد. مادربزرگش بیشتر اشعار حافظ و سعدی را از بر بود و گاهی با او به زبان شعر سخن می گفت. این علاقه به شعر ادامه یافت.

او در سال 1359 ازدواج می کند. در همان زمان به تدبیر پدر و برادرش برای امرار معاش مغازه ای راه می اندازد و کار و کسب آزادی را پی می گیرد. در سال 1360 شروع به همکاری با کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اراک کرد و به آموزش نقاشی به کودکان می پردازد.

تا سال 1370 بیست و دو مجسمه چوبی می سازد به ارتفاع حدودا یک متر و با اجرایی بسیار حرفه ای.

در سال 1371 با فروش مایملک خود در اراک، به همراه همسر و سه فرزندش به تهران نقل مکان می کند. کسب و کار آزاد را ترک می کند. در همان سال اول اقامتش در تهران، کارگاه کوچکی به مساحت شانزده متر در امیرآباد اجاره می کند و تا پانزده سال، بی آنکه از اتفاقات مربوط به هنر در تهران غافل باشد، مستمر به ادامه کار و تجربه مشغول می شود.

بالاخره در سال 1372 اولین نمایشگاه انفرادی اش را در گالری افرند برپا می کند و با استقبال خوبی روبرو می شود. و از آن پس به طور مرتب در چند نمایشگاه فردی و گروهی دیگر کارهایش را ارائه میکند. از این پس «مبانی» مجسمه و موضوع «مدرنسیم» برایش اهمیت زیادی پیدا می کند. طرح این مسائل جدید و تلاش در فهم و بکارگیری آنها در مجسمه هایی که از این پس می سازد سبب می شود که آن حس نابی که در خلوت و سکوت اراک داشت و با آن مجسمه هایش را ساخته بود، از بین برود و در عوض شکل هایی خشک و هندسی در کارش وارد شود که آنها را فاقد جذابیت گذشته می کرد. تحقیق عمیقی را درباره انسان شناسی، عرفان و تعادل در پیش می گیرد و حدود چهل کار موضوعی از مجسمه و نقش برجسته با عنوان «مجموعه تعادل» می سازد و در سال 1376 آنها را در گالری افرند به نمایش می گذارد. او که آغاز کارش با استقبال بسیاری همراه بود، حال پس از این همه تلاش، نتیجه کارش چیز درخوری به نظر نمی رسد. از آن کارها بدش می آید، احساس ضعف می کند و متوجه می شود که چیزهای زیادی هست که نمی داند. از نداشتن آموزش دانشگاهی بسیار رنج می برد، اما تلاشش را مضاعف می کند و از آن پس در کارگاه اش می ماند و فقط کار می کند. همه چیز را تجربه میکند. اشکالی بسیاری را می سازد که قابل تصور نبودند. کم کم می فهمد که این کارها نهایتی ندارد و می توان فرم را به اشکال گوناگونی پیچاند. انگار که یکدفعه همه چیز برایش روشنِ روشن می شود. تصمیم می گیرد با هر متریالی که دوست دارد کار کند.

کار کردن با چوب و فلز، کم کم چیزهایی از سنت را وارد کار او می کند. رابطه چوب و فلز و رابطه سنت و مدرنسیم، چیزهایی است که به طور ناخودآگاه در کارهایش پدیدار می شوند. عماد آثارش را در گالری برگ به نمایش می گذارد. مهدی حسینی درباره این نمایشگاه می نویسد:

«نخستین بار که محمدحسین عماد را به همراه آثارش ملاقات نمودم، در نمایشگاه سال 1378 در گالری برگ بود. او را فردی متین و عمیق و آثارش را در پیوند با گذشته تاریخی یافتم. احساس کردم روح اجداد آفرینش گرمان از ورای زمان عبور کرده و در غالب این جوان محجوب و آرام حلول کرده است. او را انسانی یافتم که هندسه فضایی – تصویری و ترجمانش را در قالب سه بُعدی عمیقا درک کرده و توان آن را دارد تا ذهن و احساس خود را در قالب نوین، به صورت فرم، بافت و فضا تنظیم نموده و با رویکرد به گذشته تاریخی و با توجه به عامل زمان، با مخاطب ارتباط برقرار سازد…»
از این پس رابطه چوب و فلز، محور کارهای عماد قرار می گیرد.

به تدریج همنشینی این دو ماده، از شکل به ماهیتی شاعرانه می رسد. عماد از غزلیات مولانا، به عنوان نیروی محرکه و محتوای شخصی آثارش بهره می گیرد. همچنین خاطره بازی‌های کودکانه او با ابزار و وسایل درون انبار، در آثارش هوشمندانه احیا می شود. چوب ها اغلب صیقل نخورده اند و بیشتر به طبیعت چوب اشاره دارند. تقابل فلز و چوب در این دوره از آثار به تدریج دیالکتیک تر و شاعرانه تر می شود. روحیه روستایی و بدوی همراه با ارائه امروزی، مجسمه‌های عماد را به اتمسفری چندصدایی نزدیک می کند و ابزارهای ساده کشاورزی را به مجسمه هایی با ظرفیت‌های معاصر پیوند می دهد. همچنین ماهیت ماده نیز نمادین و رمزی می شود.

اتفاق بعدی در مجسمه‌های عماد، استفاده اش از «تُهی» به عنوان عنصری اصلی و رسوخ چوب و فلز و فضای تهی در یکدیگر است، بی آنکه فرمی کاربردی را القا کنند؛ و در عین حال همچنان ذهن مخاطب را درگیر یاد و خاطره کهن الگوها می سازند.

عماد در سال 1387 به مدت یک سال به پاریس عزیمت می کند. در طی اقامتش در سیته هنرمندان پاریس همچنان به ساخت مجسمه ادامه می دهد و با تاثیر از فضای جدیدی که در آن قرار گرفته، بیست و دو مجسمه می سازد و آنها را به نمایش عموم می گذارد.

او چندین نمایشگاه انفرادی و گروهی در ایران، فرانسه، کویت، امارات متحده عربی، و هند برگزار کرده است. محمد حسین عماد در دوسالانه چهارم مجسمه‌سازی معاصر ایران (1384)، مجسمه‌ساز برگزیده شد و تندیس دوسالانهٔ چهارم مجسمه‌سازی معاصر ایران را از آن خود کرد. او در سال 1386 نیز دیپلم افتخار دوسالانهٔ پنجم مجسمه‌سازی معاصر ایران را دریافت نمود. عماد طی دهه گذشته، موفق به دریافت دکترای افتخاری از وزارت فرهنگ می شود و هم اکنون یکی از اعضای انجمن مجسمه‌سازان ایران است.