همه چیز دربارهٔ انواع قلموهای نقاشی

قلمو یا قلم مو یکی از ابزارهای نقاشی یا رنگرزی است.

قلم‌موها را می‌توان از چند نظر بررسی کرد:
از نظر طرز قرار گرفتن الیاف: به گونه‌های بادبزنی، تخت و گرد تفکیک می‌شود
از نظر کاربرد: به قلم‌موهایی که برای رنگ روغن و دیگری قلم‌هایی که برای آبرنگ به کار می‌رود تقسیم کرد.
از نظر اندازه: برای اندازه‌های گوناگون قلم‌مو شماره‌هایی قراردادی تعیین می‌شود. از متداول‌ترین و پرمصرف‌ترین قلم‌موهای مورد استفاده در سبک رنگ روغن قلم‌موهای 4، 8، 12 هستند.
از نظر جنس موها: قلم‌موها از موی جانوران یا الیاف مصنوعی پلاستیکی ساخته می‌شوند. قلم‌موهایی که از موی دُم سمور ساخته می‌شوند کیفیت خوبی دارند و حالت فنری و انعطاف پذیرشان و نوک تیز آن‌ها برای نقاشی آبرنگ و رنگ روغن مناسب است. این قلم‌موها توانایی بالاتری برای جذب آب دارند.

قلم‌موی مورد استفاده در نگارگری از نوع نرم و مناسب برای آبرنگ است. نگارگران ایرانی برای قلم گیری و صورت سازی از قلم‌مویی که از موی گربه ساخته شده، استفاده می‌کنند، این قلم‌موها خود بر دو نوعند: گندمی و شمشیری (نیزه‌ای) قلم‌موی گندمی برای پرداز و قلم موی شمشیری برای قلمگیری بکار می‌رود.

از نکات مهم در استفاده از قلم‌مو توجه به ترکیب کردن رنگ‌ها و استفاده از رنگ‌های مناسب برای زمینه‌است. جهت دادن به قلم‌مو باعث دادن حجم به تصویر می‌شود و آن را از مسطح بودن درمی‌آورد.

اگر هدف نگارگر رنگ زدن به سطح وسیعی باشد از قلم‌موی دارای سر مربعی شکل و اگر هدفش رنگ کردن بخش کوچکی از یک طرح باشد از قلم‌موی سر گرد استفاده می‌کند.

همانطور که میدانیم قلم مو‌ها از انواع متفاوتی برخوردار هستند که هرکدام برای تکنیک خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرد:
قلم‌موها را می‌توان از چند نظر بررسی کرد:

1- از نظر طرز قرار گرفتن الیاف: به گونه‌های بادبزنی، تخت و گرد تفکیک می‌شود.

2- از نظر کاربرد: به قلم‌موهایی که برای رنگ روغن و دیگری قلم‌هایی که برای آبرنگ به کار می‌رود تقسیم کرد.

3- از نظر اندازه: برای اندازه‌های گوناگون قلم مو شماره‌هایی قراردادی تعیین می‌شود. از متداول‌ترین و پرمصرف‌ترین قلم‌موهای مورد استفاده در سبک رنگ روغن قلم‌موهای 4، 8، 12 هستند.

4- از نظر جنس موها: قلم‌موها از موی جانوران یا الیاف مصنوعی پلاستیکی ساخته می‌شوند. قلم‌موهایی که از موی دُم سمور ساخته می‌شوند کیفیت خوبی دارند و حالت فنری و انعطاف پذیرشان و نوک تیز آن‌ها برای نقاشی آبرنگ و رنگ روغن مناسب است. این قلم‌موها توانایی بالاتری برای جذب آب دارند.

قلم مو برای رنگ‌های اکریلیک شکل‌ها و انداز‌ه‌های مختلفی دارند. اندازه و شکل قلم مویی که انخاب می‌کنید به بزرگی نقاشی شما و همچنین جزییاتی که می‌خواهید نمایش دهید بستگی دارد.
فارغ از شکلی که قلم‌موهای نقاشی با رنگ اکریلیک دارند، بطور کلی در این نقاشی‌ها از قلم‌‌مو‌های نرم استفاده می‌کند.

آشنایی با رنگ اکریلیک
موی قلم‌های نرم این قابلیت را دارد که با حفظ شکل کلی خود از رنگ رقیق پر می‌شود. به همین سبب این قلم‌موها را معمولا در نقاشی با آبرنگ به کار می‌برند، ولی در هر گونه نقاشی دقیق و ظریف (مانند لعابرنگ کاری با رنگ‌های آکریلیک و روغنی، هاشور زنی در تمپرا و فرسک، نقوش تزئینی روی سفالینه‌ها و نقاشی روی شیشه) نیز قابل استفاده‌اند.

قلم موی گرد (Round) و قلم‌موی گرد نوک‌تیز (Pointed Round) از قدیمی‌ترین شکل‌های قلم‌موی نقاشی‌اند.
این قلم‌ها برای طرح زدن، جزییات، رنگ آمیزی‌های کنترل شده، پر کردن جاهای کوچک و رسم خطوط بیرونی تصویر مناسبند. می‌توانند خطوط نازک تا ضخیم رسم کنند. برای رسم خط ضخیم کافیست نوک قلم را با فشار بیشتری روی بوم قرار دهید. قلم موی گرد قدیمی‌ترین شکل قلم موست و همان چیزی است که بیشتر مردم وقتی راجع به ‘ قلم موی نقاشی ‘ فکر می‌کنند ٬ در ذهنشان متصور می‌شود. یک قلم موی گرد قابل قبول ( با موهای مرتب و نوک تیز ) ٬ در کشیدن اشکال تیز و دوست داشتنی به کار می‌آید و شما را قادر می‌سازد تا به وسیلهٔ آن جزئیات و خطوط باریک را بکشید .

قلم موی تخت (Flat) این قلم‌مو‌ها همانطور که انتظار می‌رود دارای عرض زیاد و ضخامت کم هستند.
یک قلم موی تخت ٬ همان طور که از نامش بر می‌آید ٬ نسبتاً عریض اما نه چندان ضخیم است و این به دلیل ترتیب آراستگی موهای زبر قلم مو در نوک آن است. درازی این موهای زبر می‌توانند متفاوت باشند. بدین صورت که برخی قلم موهای تخت موهای دراز و برخی دیگر موهای بسیار کوچکی دارند. موقع خرید قلم موی تخت به دنبال انواعی باشید که موهای آن حالت فنری داشته باشند یا زمانی که موهای آن را به آرامی خم می‌کنید ٬ به سرعت به جای اولیهٔ خود بازگردند .
بلندی موی قلم می‌تواند متفاوت باشد؛ برخی کوتاه‌تر و برخی بلندتر. بهترین قلم‌مو‌های تخت حالت فنری دارند و خشک و شکننده نیستند.
برای ضرب‌قلم‌های برجسته، پر کرده فضاهای پهن، ایمپاستو، رسم نوارها و لبه‌ها. قلم‌های تخت و بلند برای لعاب‌کاری بسیار مناسبند.

قلم موی برایت (‌Bright) در واقع یک نوع قلم‌موی تخت است که کناره‌های آن منحنی شکل شده‌اند.
موهای کوتاه این قلم مو آن را برای خراشیدن و برداشتن رنگ بسیار مناسب می‌کند .
برای ضرب‌قلم‌های کنترل شده، رنگ‌های سنگین و ضخیم مناسب است. بهتر است حین کار قلم مو را در فاصله کم نسبت به بوم نگه دارید.

قلم‌موی فیلبرت (Filbert) قلم تخت و بیضی شکل با موهای بلند
استفاده از کناره‌های این قلم مو ٬ به شما خطوط باریک و استفاده از جهت تخت آن ٬ به شما خطوط پهن خواهد داد. و با تغییر فشار وارده به قلم مو بر روی بوم در حین نقاشی و یا زدن ضربات سریع با چرخش مچ دستتان ٬ می‌توانید نشانه‌ها و اشکالی که به تدریج باریک می‌شوند را ایجاد کنید .
این قلم مو به دلیل داشتن گوشه‌های گرد ٬ برای کشیدن ابر و درخت مناسب است. این قلم مو برای رسم گوشه‌های گرد و نرم مانند گلبرگ‌ها مناسب است. این قلم مو ترکیبی از قلم‌موهای گرد (به خاطر کاربرد آن برای رسم جزییات) و قلم‌موهای تخت (برای آنکه می‌توانند سطحی را پوشش دهند) است.

قلم موی چتری (Fan) تخت با موهای پخش شده
بیشتر هنرمندان از این قلم مو تنها برای مخلوط کردن رنگ استفاده می‌کنند اما آن‌ها برای کشیدن شاخ و برگ درختان ٬ بوته‌ها ٬ چمن‌ها و ایجاد هایلایت در موها کاربرد بسیار دارند. این قلم موها با موهای طبیعی برای نرم‌کردن، ترکیب کردن و پوشاندن مناسب است و با موهای مصنوعی برای ایجاد بافت، ابرها، برگ‌های درختان مناسبت است. برای نقاشی با رنگ اکریلیک از قلم‌های محکم و بزرگ استفاده کنید در غیر این صورت موهای قلم، پس از تماس با رنگ ممکن است دسته‌ای شوند.

قلم‌موی زاویه‌ای (Angular Flat) قلم موی تخت با انتهای مورب
با ضربه‌های قلم موی تخت نه تنها می‌توان اشکال و خطوط پهن را کشید بلکه اگر شما قلم مو را به سمت باریک آن بچرخانید ٬ ضربه‌های قلم موی باریکی ایجاد خواهد کرد. قلم موی تخت کوچک برای نشان گذاری‌های کوچک و دقیق با قلم مو ایده آل می‌باشد .
ظرفیت نگهداری رنگ در قلم موهای تخت توسط نوع موهای قلم مو و اندازهٔ آن تعیین می‌شود. یک قلم موی تخت مصنوعی با موهای کوتاه ٬ میزان رنگ کمتری را نسبت به یک قلم موی طبیعی با موهای بلندتر در خود نگاه می‌دارد. بهترین کارایی آن برای پر کردن گوشه‌ها و جاهای منحنی است. از گوشه نازک آن برای کارهای ظریف و از تمام عرض آن، همانند قلم تخت، برای پوشاندن سطوح می‌توان استفاده کرد.

قلم لاینر (Liner) یک قلم موی باریک با موهای سفت
مناسب برای کشیدن حطوط باریک مانند شاخه درختان، دکل‌ برق، موی گربه و نظایر آن عالی است. پس از پایان نقاشی از این قلم برای امضا نیز می‌توانید استفاده کنید.

قلم موی سرکج ( angle ) :
این قلم مو برای ایجاد ضربات پهن قلم مو مناسب است ٬ یا این که شما می‌توانید تنها از نوک آن برای قسمت‌های کوچک استفاده کنید .
موهای طبیعی آن برای مخلوط کردن رنگ ٬ هموار کردن و پوشاندن سطح قابل استفاده می‌باشد و موهای مصنوعی آن برای ایجاد بافت ٬ کشیدن ابرها و برگهای روی درختان بهتر است .

قلم موی mop ( محو کن ) :
این قلم موی نرم قابلیت نگهداری میزان بالایی از رنگابه را در خود دارد. از این قلم مو برای محوسازی یک آسمان بزرگ در پس زمینه ٬ ایجاد و پنهان ساختن ابرها و یا به وجود آوردن درختها استفاده می‌شود .
فقط حواستان باشد که پس از پایان یافتن کارتان با این قلم مو ٬ آن را به طور کامل تمیز کنید ؛ این کاری نیست که برای قلم مویی با این حجم مو بخواهید به سرعت از سرتان باز کنید !

قلم موی ریگر ( rigger ) :
ریگر یک قلم دارای مویی باریک و بلند است که به راحتی نوک تیز می‌شود. نوع دیگر آن با انتهایی زاویه دار به قلم موی شمشیری معروف است. نوک مستحکم و دقیقش آن را برای نقاشی مو و تیر‌ها و شاخه‌های درختان و البته امضای پای نقاشی ایده ال میسازد. قلم موی لاینر یا ریگر برای کشیدن خطوط باریک بسیار عالی می‌باشد و با عرض یکنواختی که ایجاد می‌کند آن را یک قلم موی ایده آل برای کشیدن شاخه‌های درخت ٬ دکل قایق و یا موهای گربه می‌سازد. این قلم مو هم چنین برای امضاء کردن روی نقاشی نیز مناسب می‌باشد .

⇩
〔دیدن منابع مطالب〕