در مبحث هنر و پدیدآورندگی قوانین ساده و اولیه‌ای نظیر کپی رایت وجود دارد که هر طراح، ویراستار یا خالق تصویر هنگامی که به دنبال یک عکس در اینترنت می‌گردد، قبل از استفاده باید از آن‌ها مطلع شود.
این قوانین نه تنها شامل گرافیست‌ها و طراحان می‌شود، بلکه عکاس‌ها و هر کسی که بنا به نیاز از عکسی در اینترنت استفاده می‌کند باید به این قوانین احترام بگذارد. بخصوص زمانی که کسی بخواهد مطلبی را در اینترنت منتشر نماید حتما لازم است اطمینان حاصل کند که تصویر مربوط به یک مطلب جهت استفاده عموم رایگان بوده باشد و سپس اخلاق شرط می‌کند که منبع را اعلام نماید. (با اینکار اعلام می‌دارد که خودش مالک آن تصویر یا مطلب نبوده است و صرفا آن را بازنشر کرده است)
کپی‌رایت چیست؟
کپی‌رایت حق قانونی بر مالکیت معنوی یک محصول است که می‌تواند شامل نوشته، آهنگ، فیلم، طراحی، عکاسی و دیگر کارها شود. بحث کپی‌رایت زمانی مطرح می‌شود که صاحب کار آن را ایجاد کرده و در اختیار دیگران قرار می‌دهد.
چگونه می‌توان بصورت قانونی از یک تصویر به نام خود استفاده کرد؟
برای استفاده از یک تصویر به نام خودتان حتما اجازهٔ مالک آن تصویر (لایسنس) لازم است. لایسنس‌ها نیز موارد گوناگونی دارند که در این بخش به آن می‌پردازیم:
خرید مجوز یا لایسنس (License)
صاحب تصویر (گرافیست یا عکاس) برای یک اثر تجاری می‌تواند مجور استفاده از تصویر را با دادن لایسنس و حق استفاده آن به شما، از طریق پلتفرمهای خاص (همانند فروشگاه‌های آماده نظیر EyeEm) صادر کند. این آسان‌ترین راه برای دسترسی به نسخه اصلی تصویر برای هردو شخص کارفرما و صاحب کار است.
استفاده منصفانه (Fair Use)
استفاده منصفانه براساس سه شرط حق استفاده از تصویر را به شما می‌دهد:
1- استفاده از تصویر برای کاری غیر منفعت طلبانه و آموزشی است.
2- تغییر تصویر به اندازه‌ای است که دیگر معنی و مفهوم اولیه خود را از دست داده باشد.
3- در صورتی که استفاده از آن برای عموم آموزنده باشد.
Creative Commons
نوعی لایسنس است که در آن عکاسان یا طراحان حق استفاده از کارشان را منوط بر رعایت شروطی می‌کنند. این شروط معمولا از طریق ارتباطاتی نظیر ایمیل بین دو طرف مشخص و پس از تصویب، مجوز استفاده صادر می‌شود.
مالکیت عمومی (Public Domain)
این حالت زمانی پیش می‌آید که حق استفاده از تصویر به دلیل فوت صاحب اصلی یا عواملی نظیر اتمام قرارداد منقضی شده باشد. کارهای شکسپیر و بتهوون از این قبیل هستند.
حق امتیاز رایگان (Royalty free)
حق امتیاز رایگان یا RF به حق استفاده از تصویر با رعایت حقوق کپی‌رایت گفته می‌شود که می‌توان تصویر را چندین بار و بدون گرفتن مجوز برای هربار استفاده، به کار برد. در این حالت مصرف کننده فقط یکبار حق استفاده را پرداخت می‌کند و البته اجازه ایجاد تغییرات در تصویر اصلی را ندارد.
کپی‌رایت
مراقب باشیم که:
هنگام استفاده از تصویر حتما صاحب اصلی را به عنوان منبع اصلی معرفی کنیم.
1- شروط لایسنس‌های پرداختی یا Creative Commons را حتما رعایت کنیم.
2- لزومی ندارد یک نمونه از کار اصلی دریافت شده را برای خود و کارهای شخصی نگهداری کنیم.
3- حتما در رابطه با حقوق و قوانین کپی‌رایت اطلاعاتی داشته باشیم.
حق کپی‌رایت در کشورهای مختف، می‌تواند متفاوت باشد. برای نمونه در کشور ما این کار هنوز جایگاه اصلی خود را نیافته است. اما اگر می‌خواهید حرفه‌ای باشید، سعی کنید حرفه‌ای عمل کنید. برای کارهای خود حقوقی قائل شده و به حقوق دیگران احترام بگذارید.
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
