نام و مزاج
چُغُندَر که نام‌های دیگر آن چگندر، چندر و لبلبو است دارای مزاج گرم و تر می‌باشد و بهترین نوع چغندر، شیرین و بی‌ریشه آن است. البته مصرف برگ چغندر در طب سنتی مورد اشاره است نه ریشه آن.
.
معرفی
- چغندر گیاهی از خانوادۀ اسفناجیان، با ریشۀ غده‌ای و قندی و برگ‌های درشت و پهن که مواد غذایی در ریشه‌ی ستبرش اندوخته‌می‌شود. ریشۀ غده‌ای و مخروطی‌شکل این گیاه کاربرد خوراکی و دارویی دارد.
- گونه بنام آن چغندرِ قند است که در کارخانه‌ها از آن قند می‌گیرند. تفاله یا ملیس این گونه چغندر را برای خوراک دام‌ها یا بجای کود در پاره‌ای از کشاورزی‌ها بکار می‌برند.
- چغندر پخته از خوراک‌های خوش‌مزه و شیرین است. چغندر و برگ چغندر را برای پختن آش‌ها و بورانی‌ها گوناگون بکار‌می‌برند. از گونه‌ای از آن نیز قند و الکل می‌سازند.
.
خواص
- مناسب برای غذای شخص بیمار (باعث خواب و تسکین درد او می‌شود)
- درمان بیخوابی (بهترین درمان برای بیخوابی است)
- درمان کمبود کلسیم (مخصوصا برای بانوان در هنگام بارداری)
- درمان برای غلبه دم
- درمان ضعف اعصاب
- درمان تپش قلب و خفقان
- درمان لاغری و ضعف بدن
- پیشگیری از جذام
- درمان برسام و التهاب پرده‌ی دیافراگم
- تقویت استخوان و درمان پوکی استخوان
- زیاد کردن عقل و قدرت درک
- درمان بیماری‌های مغز مانند آلزایمر، ضعف عقل و …
- صاف کننده خون
- درمان پیسی، ویتیلیگو، برص و …
خواص برگ چغندر در صورت پخته شدن با گوشت (مثل قورمه سبزی)
- درمان برسام (معلول تب شدید)
- درمان شپش سر (استفاده از آب چغندر)
.
موارد منع مصرف
- از ساقه و ریشه‌ی چغندر استفاده نکنید زیرا این دو نهی شده‌اند و سودا زا هستند.
- خود چغندر و جرم آن باعث درجاتی از یبوست ممکن است بشود.
- زیاده‌روی در آن ممکن است باعث تولید سودا و اصطلاحا غلظت خون (تیرگی خون) شود. شاید منظور حدیث در زیادی خون همین باشد که البته در مورد کارگران و ورزشکاران یا کسانی که کار بدنی زیاد دارند (کشاورزی، چوپانی و …) یک نکته مثبت و نیاز بدنی آن‌ها می‌باشد.
- مضر معده و باعث قولنج و دل پیچه آور است.
.
شیوه استفاده
- می توان برگ چغندر را در غذاهایی مانند آش استفاده کرد برگ چغندر بهترین درمان است، برگ چغندر از درمان‌های عمومی است و مردم از این غافل و به جایش از اسفناج استفاده می‌کنند که نسبت به برگ چغندر بی‌خاصیت است، از خواص برگ چغندر این است که برای شخص بیمار بسیار مفید است و باعث خواب آرام می‌شود، البته برگ چغندر است که توصیه شده و خود چغندر نهی شده است.
- در برخی کتب طب سنتی آمده که اگر سر را با آب چغندر بشویند برای شوره مفید است.
- بعنوان مصرف خارجی برای پانسمان زخم و درمان تاول مصرف می‌شود.
.
بازنشر از: طبایع/tabaye.ir
مجله عطاری و طب سنتی
