فاصله بین نزدیکترین تا دورترین نقطه‌ای که در عکس کاملا” واضح به نطر می‌رسد عمق میدان وضوح نام دارد. افزایش و کاهش عمق میدان وضوح به سه عامل بستگی دارد:
1- اندازه دیافراگم
2- فاصله اولین نقطه وضوح تا دوربین
3- فاصله کانونی لنز مورد استفاده
1- اندازه دیافراگم
در هنگام عکاسی هر چه از دیافراگم بازتری مثلا” f.2,8 استفاده کنیم عمق میدان وضوح کمتر و هر چه از دیافراگم‌های بسته‌تر مثلا” f.16 استفاده کنیم عمق میدان وضوح بیشتر خواهد شد.
2- فاصله اولین نقطه وضوح تا دوربین
عامل دیگری که در کاهش یا افزایش عمق میدان وضوح موثر است دوری یا نزدیکی موضوعی است که روی آن واضح سازی کرده‌ایم. با کاهش فاصله دوربین تا موضوع عمق میدان تصویر کم می‌شود. مثلا” اگر با دیاگرافم ثابت f.8 یک بار روی موضوعی در یک متری دوربین واضح سازی کنیم و بار دیگر روی فاصله 5 متری خواهیم دید که عمق میدان وضوح در عکس دوم بسیار بیشتر از عکس اول است. با اینکه دیافراگم در هر دو عکس یکی بوده است.
3- فاصله کانونی لنز مورد استفاده
هرچه فاصله کانونی لنز کمتر باشد عمق میدان وضوح بیشتر و هر چه فاصله کانونی بیشتر باشد عمق میدان وضوح کمتر است. به عبارت ساده‌تر لنزهای واید دارای عمق میدان و فاصله کانونی بیشتری نسبت به لنزهای تله هستند. بطوریکه هرچقدر که فاصله‌ی کانونی لنز دوربین بیشتر باشد، زاویه‌ی دید باریک‌تر می‌شود و نقطه‌ی کانونی عکس در فاصله‌ی دورتری قرار می‌گیرد.
عمق میدان چیست؟
عمق میدان به محدوده‌ای (فاصله‌ای به موازات لنز دوربین) گفته می‌شود که اجسام درون آن واضح ثبت می‌شوند.
اینکه این محدوده فوکوس (که در آن اجسام واضح هستند) چقدر باشد بستگی به انتخاب دیافراگم، فاصله کانونی و فاصله سوژه تا لنز دارد. فرمول‌ها و جداولی وجود دارند که این محدوده را با توجه به متغیر‌های شما به صورت دقیق محاسبه می‌کنند، اما ما در این مطلب به این مقدار جزئیات کاری نداریم. هدف اصلی ما نحوه کار کردن با دیافراگم است.
تغییر دادن دیافراگم
برای اینکه بتوانید دیافراگم را تنظیم کنید، ابتدا باید از مد عکاسی اتوماتیک پرهیز کنید، بنابراین باید مد عکاسی را روی M یا AV (یا A) قرار دهید. یادتان باشد هرچه عدد دیافراگم (f-stop) که به آن ضریب F می‌گوییم کوچکتر باشد، منطقه کوچکتری در فوکوس خواهند بود، یا به عبارت دیگر عمق میدان کوچکتر خواهد بود.
برای مثال: استفاده از f/22 عکسی را نتیجه می‌دهد که در آن تقریباً همه چیز واضح است (عمق میدان بزرگ است)، که خیلی متفاوت نسبت به عکسی با f/1.8 است، با f/1.8 تنها محدوده کوچکی از عکس فوکوس است (عمق میدان کوچک است).
این‌ها دیافراگم‌هایی هستند که می‌خواهیم از آن‌ها استفاده کنیم و با آن‌ها بازی کنیم. با توجه به لنزی که از آن استفاده می‌کنیم، می‌توانیم با استفاده از دیافراگم باز عمق میدانی کم ایجاد کنیم و جلوه زیبایی به عکس بدهیم.
نکته
گاهی اوقات برای نشان دادن محدوده اعداد دیافراگم از واژه‌های Wide (باز یا عریض) یا Narrow (بسته یا کم پهنا) استفاده می‌شود، هر چه عدد دیافراگم کوچکتر باشد، از لحاظ فیزیکی دیافراگم باز‌تر است. می‌توانید قطر بدنه یک لوله را تصور کنید، که هر چقدر قطر این لوله کمتر باشد فضای بیشتری داخل آن وجود دارد، و هر چه قطر بدنه این لوله بیشتر باشد فضای کم تری داخل آن وجود دارد، و اگر این مسأله بیشتر شما را گیج می‌کند، می‌توانید این اعداد را کسری از عدد یک تصور کنید (مثلاً 1/8 بزرگتر از 1/22 است).
فوکوس خود را بر روی نقطه‌ای خاص انجام دهید
دوربین شما انتخاب می‌کند که بر روی چه چیزی فوکوس کند، معمولاً سوژه‌ای نزدیک به دوربین و مرکز کادر را انتخاب کرده و روی آن فوکوس می‌کند. اگر در مرکز کادر چیزی پیدا نکند، یا اگر فضا بزرگتر باشد، ممکن است نقطه فوکوس دیگری را انتخاب کند و روی آن نقطه فوکوس کند.
حقیقت این است که اگر به دوربین کمک نکنید و به او نگویید روی چه نقطه‌ای فوکوس کند، دوربین خود جای شما تصمیم می‌گیرد. ما می‌خواهیم در کنترل کامل باشیم و محل فوکوس دوربین را انتخاب کنیم. بله، ما می‌خواهیم هنری عمل کنیم، اما باز هم می‌خواهیم عکس هایمان واضح باشند.
در بعضی مواقع، نزدیکترین سوژه به دوربین جایی نیست که ما بخواهیم فوکوس کنیم، بنابراین از قابلیت دوربین خود استفاده کنید و نقطه فوکوس را به صورت دستی انتخاب کنید تا دوربین در جایی که شما می‌خواهید فوکوس کند.
داستان بسازید
بهترین راه برای استفاده از عمق میدان کم، گفتن یک داستان با عکس است. این کار را اینگونه می‌توانید انجام دهید که المان‌های مختلفی در عکس داشته باشید و با استفاده از فوکوس و عمق میدان تاکید کنید که چه چیز در تصویر «مهمتر» است.
برای مثال، مهمترین قسمت فوکوس در عکس پرتره، مدل و به خصوص چشمان او است. اما وقتی پس زمینه‌ای پشت او می‌گذارید، این پس زمینه خود بیانگر داستانی است. با در نظر گرفتن عمق میدان کم برای عکس پرتره‌ای که پس زمینه نسبتاً شلوغی دارد، در عین نشان دادن داستان موجود در پس زمینه، لطافت زیبایی هم به عکس می‌دهید و اهمیت مدل را در عکس نشان داده اید.
الگو‌ها – Patterns
استفاده از عمق میدان کم برای عکاسی از یک الگو (pattern) هم می‌تواند کار بسیار جذابی باشد، به این شکل که زمانی که یک جسم در کادر تکرار شده است با عمق میدان پایین می‌توانید آن را نا متناهی و طولانی‌تر نشان دهید و جلوه عکس را نیز بالا ببرید. می‌توانید با عکاسی از زاویه‌ای خاص قدرت عمق میدان عکس را بالا ببرید. همچنین با ترکیب بندی خوب می‌توانید نتیجه بسیار خوبی بگیرید.
حذف عوامل اضافی
با عمق میدان کم، می‌توانیم سوژه خود را از صحنه‌ای شلوغ جدا کنیم. این کار در عکاسی پرتره بسیار عالی است، زیرا در حالی که مدلمان را در فضایی واقعی قرار داده ایم، می‌توانیم با عمق میدان کم و قرار دادن رنگ‌ها و اشکال مختلف در پس زمینه به عکس جلوه دهیم و اهمیت مدل را نیز در عکس نشان دهیم و این عوامل پس زمینه مزاحم چشم بیننده نشوند.
این تکنیک برای عکاسی در طبیعت هم مناسب است، چرا که می‌توانیم با این کار درختان، بوته‌ها و یا هر عامل مزاحمی را کاملا محو کنیم و با فوکوس روی مدل، او را از فضا جدا کنیم.
عاملی را برای پرت کردن حواس بیننده اضافه کنید
با این که این کار به نظر متناقض با اصول عکاسی می‌رسد، اما اضافه کردن عواملی به کادر به صورت تار می‌تواند افکت بسیار جذابی ایجاد کند و همچنین به ترکیب بندی عکس نیز کمک کند. با این کار می‌توانیم از عوامل محاصره کننده سوژه به شکلی خلاقانه استفاده کنیم. به اشکال تاری که خارج از محدوده فوکوس هستند «بوکه – bokeh» گفته می‌شود، بوکه در صورتی که خیلی با سوژه فاصله داشته باشد و عمق میدان خیلی کوچکی داشته باشیم به شکل دایره (یا شکلی نزدیک به آن) در می‌آید.
استفاده از نور‌های پس زمینه و ثبت آن‌ها به صورت بوکه بسیار خاص و جذاب است، همچنین می‌توانید این بوکه‌ها را جلوتر از سوژه و یا در اطراف او هم به وجود بیاورید و از آن‌ها در عکستان استفاده کنید. خلاق باشید و شرایط مختلف را امتحان کنید!
فریم
یک راه خلاقانه دیگر در استفاده از عمق میدان کم این است که برای سوژه خود با اجسام خارج از فوکوس فریمی یا قاب بسازیم. این کار مستقیماً چشم بیننده را به داخل این قاب ساختگی می‌کشاند. این ترفند برای عکس‌های خودمانی و پرتره از صورت، عکس‌های شما را خیلی جذاب‌تر می‌کند.
وقتی مسأله عکاسی شما باشد، این شما هستید که عمق میدان عکس را مشخص می‌کنید. شما تصمیم می‌گیرید که عمق میدان کم باشد یا زیاد. می‌توانید با انتخاب دیافراگمی بسته (انتخاب f بالا مانند f/22) عمق میدان بزرگی داشته باشید، اما ممکن است برای داشتن نور خوب در عکس با چنین شرایطی مجبور شوید از سرعت شاتر پایین یا ایزو بالایی استفاده کنید.
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
