الف ) مکان و طراحی ساختمان انبار
1– انبار مواد شیمیایی به محلی اطلاق میگردد که انواع ترکیبات شیمیایی و سموم به اشکال مختلف گاز ، مایع و جامد در آن به طور موقت نگهداری میشود و بر دو دسته انبار کوچک و انبار بزرگ میباشد.
2– انبار کوچک به انبارهایی اطلاق میگردد که دارای مساحت حداکثر 100 متر مربع بوده و عرض راهرو داخل آن کمتر از 1/5 متر نباشد.
3– انبارهای بزرگ به انبارهایی اطلاق میگردد که دارای مساحت بیش از 100 متر مربع باشد. این گونه انبارها چنانچه مجهز به وسایل مکانیکی یا موتوری حمل و نقل باشد، راهروها میبایست متناسب با عبور وسایل مذکور منظور گردد. راهروی طولی باید تا انتهای انبار خالی از کالا بوده و با رنگ سفید از دو طرف خط کشی و مشخص شده باشد. همچنین ظرفیت انبار با میزان سموم و مواد شیمیایی مورد نگهداری مطابقت داشته و حداقل 15 % ظرفیت اضافه جهت جابجایی سهل محموله و احتیاجات احتمالی آینده در نظر گرفته شود.
4– محل انبار میبایستی به نحوی انتخاب گردد که حداقل سه جهت اطراف ساختمان به لحاظ دسترسی خودروهای امدادی و وسایل اطفاء حریق و ارسال تجهیزات ضروری در شرایط اضطراری آزاد باشد .
5– محل انبارهای بزرگ میبایست دور از مناطق مسکونی، مدارس، فروشگاهها، بیمارستانها، بازار میوه جات، منابع آب آشامیدنی و ذخایر آب احداث گردد. ضمناً احداث این انبارها در مناطقی که سطح آبهای زیر زمینی بالا میباشد ممنوع است.
6– در مبادی ورودیهای انبار برای ممانعت از خروج تراوشات به خارج از RAMP -6 وجود گذرگاههای شیبدار انبار ضروری میباشد این گذرگاه بایستی در داخل انبار و در خارج انبار در ورودیها احداث گردد .
7– بدون عبور از سایر ساختمانها بایستی به انبار دسترسی مستقیم باشد .
8– دیوارهای داخلی بایستی صاف و صیقلی بوده ، عاری از ترک و لبه باشد تا به آسانی پاکیزه شود .این دیوارها بایستی روی بند یا سدی که از مواد نفوذ ناپذیر به ارتفاع 14cm پوشیده باشد قرار گیرد و دیوار دور تا دور تمام انبار را در بر میگیرد.
9– دفتر انباردار باید جدا از منطقه نگهداری سموم و مواد شیمیایی باشد.
10– علاوه بر درب اصلی انبار بایستی درهای اضطراری نیز در نظر گرفته شود.
11– دربها بایستی مجهز به قفل ایمنی و میلههای حفاظتی بوده ، پنجرهها و هواکشها نیز باید به میلههای حفاظتی مجهز بوده تا ورود افراد غیر مسئول ممانعت شود.
12– چنانچه از وسایل جانشینی دیگری برای هواکش و نور استفاده میشود اجباری برای ساخت پنجره نمی باشد. در غیر اینصورت باید پنجرهها سایه بان داشته تا از ورود نور مستقیم خورشید ممانعت شود.
13– سیستم هواکش مناسب ، مجهز به فیلتر جهت ممانعت از تجمع بخارات شیمیایی مواد و خطر آتش زایی تعبیه گردد. این سیستم باید به نسبت وسعت انبار نصب شود و سطح آن بایستی حداقل 1/150 سطح کف باشد.
14– کف انبار بایستی با خط کشی بلوک بندی و شماره گذاری شود و در کنار هر بلوک راهروهایی به عرض حداقل 1 متر جهت جابجایی، بازرسی عبور هوای آزاد در نظر گرفته شود هر بلوک بایستی حاوی تنها یک محموله با مشخصات یکسان باشد.
15– علائم هشدار دهنده بایستی در خارج از انبار به زبان فارسی نصب گردند. علائم خطر سموم، آتش زایی و عدم اجازه ورود به افراد غیر مسئول از جمله علائم هشدار دهنده مهم است.
16– سیستم خنک کننده و گرم کننده بایستی به گونه ای تعبیه گردد که موجب گرم شدن و یا سرد شدن مستقیم مواد انبار نگردند. استفاده از وسایل گرم کننده هوا که با نفت و گاز میسوزند ممنوع است.
17–ایجاد هر گونه مخزن جهت نگهداری مواد شیمیایی مایع و یا گاز در انبارهای کوچک بطور کلی ممنوع
18– محل انبارها میبایست به نحوی انتخاب گردد که راههای دسترسی مناسب برای حمل و نقل خودروهای امدادی در شرایط ویژه موجود باشد به نحوی که بدون برخورد با مانع تا درب ورودی انبار امکان پیشروی باشد و ساختمان محل انبار استحکام و ایمنی مناسب را جهت نگهداری مواد شیمیایی و سموم داشته باشد.
19– دیوارها و سقف و سرپناه تمام انبارها بدون استثناء باید از مصالح غیر قابل اشتعال ساخته شود، به کاربردن چوب، تخته، پلاستیک و خرپاهای چوبی و تخته ای در ساختمان انبارها به کلی ممنوع است. اجزاء مقاوم نظیر خرپاها و تیر آهن و یا حمالهای بتونی با مصالح غیر قابل اشتعال باید به طریقی عایق کاری شوند که در برابر آتش سوزی برای مدت حداقل دو ساعت و ستونها برای مدت 3 ساعت مقاومت نمایند.
20– کف تمام انبارها باید بتون یا سنگ فرش بوده و نسبت به مواد شیمیایی و سموم غیر قابل نفوذ باشد. شیب و آبروی کف محوطه طوری باشد که مایعات در زیر کالاها جمع نشود همچنین صاف بوده، لغزنده نباشد و فاقد هر گونه ترک و یا شکاف باشند.
21– در انبارهای بزرگ مواد شیمیایی و سموم، هرگونه زه کشی باید برای دفع فاضلاب به حوضچه ای متصل باشد تا از ورود فاضلاب به درون آبراهها و یا مجاری فاضلاب عمومی جلوگیری شود.
22– میزان و مقدار ذخیره آب مورد لزوم آتش نشانی و همچنین سیم کشی برق و تناسب قطر سیمهای برق با بار الکتریکی لازم و نیز کلید ضد جرقه در کلیه انبارها بر حسب دستور العملهای فنی موجود باید در نظر گرفته شود.
23– محوطه انبارها باید عاری از پوشال ، خاشاک و خرده چوب و کاغذ و سایر مواد زائد قابل اشتعال باشد.
24– انبارها میبایست به تناسب موادی که از آنها نگهداری میشود مجهز به وسایل ضروری اطفاء حریق مطابق استاندادهای سازمان آتش نشانی باشد.
25– در کلیه انبارهای مواد شیمیایی و سموم نصب سیستمهای هشدار دهنده اجباری است.
26– روشنایی طبیعی انبارها میبایستی به گونه ای طراحی گردند که مواد شیمیایی و سموم موجود در آنها در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار نگیرند.
27– دمای انبارها حسب نوع مواد نگهداری شده طبق استاندارد GMP دریک یا دو دامنه ذیل میبایستی قرار گیرد.
.
الف ) دمای سردخانه ای درجه 5-2 سانتی گراد
ب) انبار خنک درجه 15-8 سانتی گراد
28– میزان رطوبت انبارها میبایست زیر 40 درصد تنظیم گردد.
29– جهت کنترل دما و رطوبت ، در چند نقطه انبار میبایست دما سنج و رطوبت سنج نصب گردیده و به طور روزانه کنترل شود.
30– جهت جلوگیری از بروز حادثه و پیشگیری از صدمات جانی ، هر انباری مجهز به تابلوهای هشدار و علایم راهنما بوده و محل نصب این گونه هشدارها و علایم مناسب و قابل رؤیت باشد.
تبصره1: تابلوها میبایست از فاصله حداقل 15 متری قابل دیدن و خواندن باشند.
تبصره2 : معنا و مفهوم تابلوها میبایست به کارکنان آموزش داده شود.
31– انبار مواد شیمیایی و سموم باید حداقل مجهز به دو دستگاه پودر گاز 12 کیلوگرمی و یک دستگاه کپسول پودر گاز 50 کیلوگرمی بوده و به نسبت حجم انبارها ، دارای تعدادی سطل آتش نشانی سرباز محتوی ماسه خشک سرند شده باشند.
33– کپسولهای آتش نشانی میبایست حسب زمان اعتبار مورد بازدید قرار گیرند.
.
ب – انبارداری سموم و مواد شیمیایی
ماده 1-1 موجودی بایستی به گونه ای نگهداری شود که محموله ای که زودتر وارد انبار شده زودتر نیز خارج گردد . به عبارتی محمولههای قدیمی تر قبل از محمولههای جدید مصرف گردد.
ماده 2-1 محمولهها در انبار بایستی به طور مرتب بازرسی گردند تا وضعیت آنها شامل فساد، سفت و تراکم شدن، رسوبی شدن، ژله ای شدن، تغییر رنگ و نیز وضعیت ظروف بررسی گردند.
ماده 3-1 محتوی ظروف آسیب دیده و نشت نموده بایستی فوراً بسته بندی و برچسب گذاری گردند.
ماده 4-1 مکان آلوده بایستی سریعاً پاک شود
ماده 5-1 ابزار کار آلوده بایستی زدوده و پاکسازی شود
ماده 6-1 از ایستادن بر روی بسته بندیها و ظروف که با وزن انسان ممکن است صدمه دیده و برای فرد ایجاد خطر نماید خودداری شود .
.
تبصره :
ظروف خالی که قرار است امحاء گردند بایستی در مکان ویژه و مطمئنی جهت ممانعت از سرقت و
استفاده مجدد برای سایر مقاصد قرار گیرند .
ماده 7-1هنگام کار در انبار از خوردن ، آشامیدن و استعمال دخانیات خودداری شود
ماده 8-1انبار دار و کارگران انبار باید آموزشهای لازم ذیل جهت انبارداری ، ثبت و حمل و جابجایی را ببینند. شناخت رفتار انواع سموم و مواد شیمیایی مطابق طبقه بندی انجام شده در آئین نامه اطلاعات لازم مبنی بر رفتار احتیاطی لازم در حین جابجایی و حمل به منظور اجتناب از بروز حوادث اطلاعات مربوط به نحوه عملکرد در حین بروز حوادث احتمالی در جهت کاهش خطرات حادثه نسبت به انسان و محیط زیست. اطلاعات لازم در زمینه اطفاء حریق ، کمکهای اولیه، استفاده از وسایل ایمنی و حفاظتی مناسب، روشهای مناسب جهت جلوگیری از مخاطرات ناشی از نشت و تراوش مواد اطلاعات لازم در خصوص طبقه بندی انواع مختلف سموم و مواد شیمیایی.
ماده 9-1انباردار موظف ست از وجود ابزارها و لوازم ضروری اطمینان داشته باشد
ماده 10-1انباردار و کارگران در هنگام کار باید از وسایل ایمنی و حفاظتی ذیل استفاده نمایند لباس یکسره آستین دار بلند از جنس مقاوم که تمام بدن را بپوشاند.
عینک حفاظتی مناسب جهت حفاظت از چشم در مقابل حوادث و خطرات ناشی از سموم و مواد شیمیایی
ماسک مناسب جهت تصفیه بخارات و گازهای ناشی از مواد سمی
دستکش لاستیکی مناسب
چکمه لاستیکی ضخیم
نئوپرن و یا پیش بندهای یکبار مصرف از مواد پلی اتیلنی که از گردن تا پایین ، PVC – پیش بند از جنس زانو را بپوشاند.
.
سیستم ثبت سموم و مواد شیمیایی در انبار
سیستم ثبت بستگی به میزان کارآیی انبار و تجهیزات موجود در آن دارد.
اطلاعات ثبت شده بایستی حداقل در دو نسخه در مکانی جدا از انبار نگهداری شود.
فرم ساده ای از مشخصات محموله بایستی به محموله چسبانده شده و در کنار بلوکها قرار گیرد.
سیستم ثبت بایستی دقیق ، شامل جزئیات ریز باشد.
به محض ورود و خروج محموله بایستی مشخصات کاملی از محموله توسط انباردار ثبت گردد.
.
مشخصات شامل موارد ذیل میباشد:
نام شیمیایی و تجارتی محموله، تاریخ ورود و یا خروج، مبدأ و یا مقصد، فرمولاسیون، مقدار کل حجم واحد، بسته بندی، تاریخ ساخت تاریخ انقضاء، نام تولیدکننده، شماره پارت، این آمار بایستی به روز باشد.
به طور روزانه یک بازرسی سریع از ظروف و شبکهها انجام و هرگونه نقص گزارش و رفع گردد.
ماده 11-1 نحوه آرایش و طبقه بندی مواد شیمیایی و سموم در انبارها میبایست به نحوی باشد که امکان رؤیت و دسترسی به آنها به آسانی امکان پذیر باشد.
ماده 12-1 محل انبارهای بزرگ میبایست دور از مناطق مسکونی ، منابع آب آشامیدنی ، مناطق در معرض سیل و بطور کلی مناطقی که دارای قابلیت خطر آفرینی برای انسان و محیط زیست باشد احداث گردد.
ماده 13-1 در داخل انبارها باید به نسبت وسعت آن بر حسب مورد دستگاههای هواکش مجهز به فیلتر نصب شود تا هوای انبار مرتباً تعویض گردد.
ماده 14-1 کلیه مواد شیمیایی و سموم میبایست در بسته بندیهای استاندارد مطابق با قوانین جاری انبار گردند.
ماده 15-1 سموم و مواد شیمیایی در گروههای مختلف حسب حالت فیزیکی ، قابلیت خطرزایی ) آتش گیری ، انفجار ، . . . ( در طبقه بندی انبار قرار گیرند.
ماده 16-1 مواد شیمیایی و سمومی که سمیت آنها بسیار زیاد است در قسمتی جداگانه از انبار قرار گیرند.
ماده 17-1 سموم و مواد شیمیایی دارای طول عمر کمتر از 2 سال همراه با تاریخ ساخت و تاریخ مصرف که بطور خوانا در روی بسته بندی آنها درج شده باشد در محلی از انبار قرار گیرند که انقضاء تاریخ مصرف آنها به راحتی قابل رویت باشد.
ماده 18-1 هر انباری میبایست به سیستم ثبت ورود و خروج مواد ( گزارش دهی) حسب فرمهای استاندارد مجهز باشد.
ماده 19-1 بشکهها و بسته بندی مواد شیمیایی و سموم میبایستی طوری روی هم قرار گیرند تا فشار بیش از حد مجاز بر آنها وارد نشود ( طبق دستورالعمل تولید کننده رفتار شود)
ماده 20-1 مقاومت جنس مواد بسته بندی به میزانی باید پیش بینی گردد که متناسب محتویات داخل آن باشد.
ماده 21-1جنس ظروف میبایست به گونه ای انتخاب شود که نسبت به نفوذ رطوبت و تاثیر حرارت دارای مقاومت باشد.
ماده 22-1 نگهداری انواع مواد قابل اشتعال در ظروف سرباز یا قوطی و بشکههای دارای نشت به طور کلی ممنوع است.
ماده 23-1برای نگهداری شیشهها ، قوطیها و ظروف محتوی مواد روغنی و مایعات قابل اشتعال باید قفسه بندی فلزی مناسب در انبار فراهم گردد به نحوی که از وارد آمدن فشار و در نتیجه شکستگی یا ساییدگی ظروف مذکور جلوگیری بعمل آید.
ماده 24-1حلالها و سایر موادی که دارای فشار بخار بالایی هستند نمی بایستی در معرض نور مستقیم در بشکههای سیاه پر شوند.
ماده 25-1 ظروف و بسته بندیهای مواد شیمیایی و سموم بطور هفتگی میبایست از نظر محل نگهداری ، نشت مواد ، وضعیت ایمنی ، وسایل حفاظت فردی شاغلین در انبارها و محیط انبار و همچنین عملیات پاکسازی مورد بازدید قرار گیرد
ماده 26-1 مواد شیمیایی و سموم ناسازگار نمی بایستی در کنار یکدیگر نگهداری شوند و در صورت لزوم میبایست با استفاده از دیوارهای مستحکم و خاکریز پیش بینیهای لازم را اعمال نمود .
ماده 27-1 مواد شیمیایی با قابلیت اشتعال بالا و میل ترکیبی زیاد میبایست حداقل با 15 متر فاصله از سایر مواد قرار گیرند.
ماده 28-1در هر انبار میبایست ظروف و بشکههای خالی جهت انتقال محتویات ظروف آسیب دیده موجود باشد.
منابع:
.https://shayankar.ir