نام و مزاج
در منابع طب ایرانی جزریا گزر معادل زردک دانسته شده است و به نظر می‌رسد هویجی که امروز به هویج فرنگی مشهور است نوعی جزر است و نکته جالب اینکه از زمانهای بسیارقدیم در ایران و درنواحی یزدواطراف آن بیشتر زردک وجود داشته است.
مزاج زردک گرم و تر است.
.
معرفی
- فصل برداشت آن زمستان است.
- این ریشه خوراکی کاربردهای وسیعی در طب و سفره ایرانیان داشته است اما مدتی است که تولید و مصرف آن به شدت کاهش یافته و کمتر در میوه فروشی‌ها دیده می‌شود.
- چه زردک و چه هویج فرنگی هر دو در خواص مشترکند و توصیه می‌شود اکثر افراد از این خوراکی گران بها در رژیم غذایی خود به طرق مختلف نظیر آب هویج، سوپ هویج، هویج خام یا پخته، مربای هویج یا هویج پلو بهره ببرند.
.
خواص
- هویج یا زردک مقوی معده بوده و سبب نرمی شکم می‌شود
- مواد غلیظ موجود دربدن را لطیف و قابل دفع می‌کند بنابراین برای کم کردن اثرات سو غذاهای غلیظ مانند کله پاچه و حلیم می‌توان از هویج آب پز همراه یا بعد از این غذاها استفاده کرد.
- در درمان بیماری‌های تنفسی نظیر ربو (آسم)، سرفه‌های خشک و همچنین سرفه‌های مزمن مفید است و ترکیب خوشمزه ای که در درمان سرفه موثر دانسته شده ترکیب آب هویج و شیر است که درمطالعات جدید نیز به آن اشاره شده است .
- مربا و حلوای زردک یا هویج برای تحریک و تقویت قوای باروری بی‌نهایت موثر است.
- پرورده هویج در سرکه (مخلل آن) جهت تحلیل طحال بی‌نظیر است
- از آنجایی که هویج مقوی معده، روده‌ها و ملین طبع است تجویز آن در کسانی که به علت ضعف دچار یبوست شده‌اند و همچنین دربیماران با ریزه خواری بسیار مفید است .
- مصرف زردک باعث افزایش بزاق در دهان شده و مواد معدنی اساسی، ویتامین‌ها و آنزیم هایی را که موجب هضم بهتر غذا می‌شوند برای بدن فراهم می‌کند. مصرف منظم این سبزی پرخاصیت کمک خوبی برای پیشگیری از ابتلا به زخم معده و دیگر اختلالات گوارشی خواهد بود.
- یکی دیگر از خواص هویج خاصیت ادرارآوری آن می‌باشد که می‌توان از آن در درمان بیماری هایی نظیر عدم دفع ادرار یا کاهش حجم ادرار و همچنین در دفع سنگ‌های کلیه و مثانه بهره جست.
- باعث افزایش شیر در مادران شیرده می‌گردد و به علت کمک به باروری یکی از اجزای رژیم‌های باروری محسوب می‌شود.
- آب زردک را اگر روی صورت بکشید باعث روشن شدن و جلوه پوست صورت می‌شود.
.
موارد منع مصرف
- باید توجه داشته باشیم مصرف زیاد هویج یا آب آن به علت داشتن ترکیبات غنی ویتامینA و افزایش احتمال سقط، در دوران بارداری ممنوع بوده و زنان باردار باید از آن پرهیز نمایند
- جرم نپخته هویج دیر هضم و نفاخ و مضر گرم مزاجان بوده و اصلاح آن با ادویه گرم است.
.
شیوه استفاده
- تهیه مربا: زردک را ریز کرده و بجوشانید تا کاملا پخته شود. سپس عسل اضافه کنند و به آرامی بجوشانند تا با آب زردک بجوشد و به قوام برسد.
- طبیعت جزر(هویج) در دوم، گرم و تر است ولی بعضی حکما آنرا دردرجه اول، گرم و تر دانسته‌اند به همین دلیل می‌توان آن را برای مدت زمان طولانی به صورت بخار پز یا آب پز استفاده کرد.
- * حلوای جزر نیز به تنهایی و یا همراه با ادویه مناسب است؛ مانند مربای آن و لذیذتر از آن است.
منبع: همکار متخصص طب‌سنتی آقای دکتر محمد عسکرفراشاه
.
بازنشر از: طبایع/tabaye.ir
مجله عطاری و طب سنتی
