آب و هوا میتواند بر سلامت و ویژگیهای جسمانی فرد تاثیرگذار باشد. به طور کلی هوای معتدل در صورتی برای فرد مفید است که مزاج بدنش معتدل باشد. برای بدن بیمار هوایی مناسب است که ضد مزاج بیماری فرد را داشته باشد.
.
توصیههای طب سنتی برای آب و هوای مختلف
• هوای گرم:
⇠ هوای گرم باعث لاغر و زرد شدن صورت و سوختن خلطها در بدن میشود. منافذ بدن را باز میکند، لذا باعث افزایش تعریق و در نتیجه کاهش ادرار میشود. به سبب این ویژگیها تمامی قوای فرد را تضعیف میکند، تشنگی فرد را بیشتر میکند و میل به غذا را کاهش میدهد.
⇠ در کل هوای گرم برای هیچ بدن سالمی منفعت ندارد، ولی در افرادی که به بیماریهای ناشی از مزاج سرد مثل لقوه، قلنج و تشنج مبتلا هستند، مفید واقع میشود.
• هوای سرد:
⇠ در مقایسه با هوای گرم، هوای سرد برای حفظ سلامتی افراد سالم مفیدتر است، چرا که بدن را استوار میکند و منافذ بدن را میبندد، لذا حرارت را در بدن حفظ میکند، غذا بهتر هضم میشود و میل فرد به غذا بیشتر شده و بیماریهای گرم بهبود مییابند. در هوای سرد رطوبتها به عرق تبدیل نمی شوند، پس در بدن تجمع مییابند. ادرار بیشتر شده و اجابت مزاج کمتر میشود.
• هوای مرطوب:
⇠ رطوبت را در بدن نگه میدارد و برای افراد لاغر و خشک مزاج مفید است. به علاوه پوست را نرم و روشن میکند.
.
توصیههای طب سنتی برای فصول مختلف سال
• بهار
⇠ تعریف منجمان و طبیبان طب سنتی از فصل بهار متفاوت است. از نظر این طبیبان فصل بهار نزدیک به 50 روز (کمتر از دو ماه) است و در واقع برهه ای از سال است که مردم کشورهای معتدل نیازمند پوشیدن لباس گرم به علت سردی هوا و یا خنک کردن هوا به علت گرمی آن نباشند.
⇠ هوای گرم و خشک تابستان باعث از بین رفتن آب بدن و باعث افزایش امراض گرم و خشک مثل تب میشود
⇠ این زمان ابتدای سبزی و خرمی زمین است و گیاهان و گلها با شروع این فصل رشد میکنند. حیوانات و انسانها به علت فرا رسیدن هوای معتدل، به شادی و سرور میپردازند.
⇠ اطبای طب سنتی برای حفظ تندرستی در این فصل چند توصیه دارند:
1- پاکسازی بدن
⇠ طبق نظر حکیمان طب سنتی در فصل زمستان خلطها در بدن منجمد شده و تجمع مییابند. با آغاز گرما در فصل بهار، این مواد جریان یافته و به عروق و اعضای مختلف میریزند. این حرکت میتواند موجب برخی از بیماریها شود. به همین دلیل روشهای گوناگونی برای پاک کردن بدن از این مواد توصیه شده است، مانند:
⇠ فصد یا رگ زدن (باز کردن منفذی کوچک در دیواره رگ به وسیله نیشتر که باعث خروج اخلاط فاسد همراه با خون میشود). بهار مناسب ترین فصل جهت فصد است.
⇠ قی کردن
⇠ ایجاد اسهال
2- تغذیه
⇠ همان طور که ذکر شد در فصل زمستان خلطها در بدن جمع شده اند، پس در بهار بدن ما به غذای کمتری نیاز دارد. از سوی دیگر دستگاه گوارش در بهار گرم میشود و قوه هاضمه قوی میگردد. پس نباید خالی بماند. بنابراین توصیه میشود در این فصل بیشتر از غذاهای «مُزَوره» استفاده کنیم که ارزش غذایی کمی دارند.
⇠ در بهار باید از خوردنیها و آشامیدنیهای گرم و تر، فعالیت بدنی و استحمام بیش از حد اجتناب کنیم، چون مزاج بهار «گرم و تر» است و این اقدامات نیز بدن را گرم و تر میکنند و میتوانند باعث بیماریهای گرم و تر شوند.
⇠ باید از خوردن غذاهای شور، تلخ، تند و یا حاوی گوشت زیاد پرهیز کرد و از شربتهای خنک مثل شربت غوره، انار و سکنجبین بیشتر استفاده کرد.
3- فعالیت بدنی
⇠ فعالیت بدنی باید در حد متوسط باشد. اگر ورزش و فعالیت سنگین انجام دهیم، گرمای زیادی در بدن تولید میشود که موجب حرکت خلطهای فوق الذکر در بدن میگردد. به علاوه فعالیت بدنی کم نیز فایده ای برای بدن ندارد.
4- لباس
⇠ در کشورهایی که بهار در آن کمی سرد است، لباس پنبه ای مناسب است. اما در کشورهایی مثل هند که بهار کمی گرم است، بهترین لباس پوست سنجاب است. کرباس نرم نیز توصیه شده است.
.
• تابستان
⇠ هرچند منجمین تابستان را از شروع تیر تا پایان شهریور میدانند، اما از نظر طب سنتی ایران، تابستان مدتی از سال است که در آن هوا گرم است و مردم محتاج به خنک کردن خود هستند.
⇠ تابستان مزاجی گرم و خشک دارد، البته این توصیف تنها در کشورهایی مثل ایران و عربستان صحت دارد که در تابستان باران نمی بارد، ولی در هندوستان و نواحی ساحلی تابستان گرم و تر است.
⇠ هوای گرم و خشک تابستان باعث از بین رفتن آب بدن و باعث افزایش امراض گرم و خشک مثل تب میشود، به ویژه اگر فرد جوان باشد. مزاج جوانان گرم و خشک است و اگر فعالیت بیش از حد داشته باشند، آب بدنشان از بین میرود. همچنین منطقه گرم و خشک احتمال ابتلا به این دسته از بیماریها را افزایش میدهد.
⇠ در پاییز باید از استحمام با آب سرد خودداری شود، چرا که آب سرد مسدودکننده منافذ بدن است و در نتیجه مواد زاید تبخیر نمی شوند و در بدن تجمع یافته، باعث بیماریهای مثل سرماخوردگی میشود
⇠ البته گرم و خشک بودن هوا در افراد مسن که مزاجی سردتر دارند، باعث کاهش مشکلات میشود. به خصوص امراض سردتر مثل بیماریهای روماتیسمی و انواع ورمها در تابستان کمتر رخ میدهند.
⇠ اطبای طب سنتی برای حفظ تندرستی در این فصل چند توصیه دارند:
1- پاکسازی بدن
⇠ اگر فرد میتواند به راحتی قی کند، مکرر قی کند، چون در تابستان حرارت غالب است و حرارت تمایل به سطح دارد، حرارت در عمق بدن کم میشود، پس قوه هاضمه تضعیف میشود. در نتیجه خارج کردن خلطهای باقیمانده ضروری است.
⇠ اگر قی میسر نباشد، میتوان از ملین هایی مثل آب میوهها استفاده کرد.
⇠ حتی المقدور فصد صورت نگیرد و اگر لازم شد، در حد اعتدال باشد.
2- تغذیه
⇠ در تابستان کمتر بخورید و بیاشامید. غذاها و آشامیدنیها در تابستان باید خنک باشند و همان طور که ذکر شد، قوه هاضمه در این فصل تضعیف میشود، پس باید از غذاهایی استفاده کرد که راحت هضم میشوند.
⇠ مصرف این میوهها و شربتها در تابستان توصیه شده است: میوه هایی مثل گیلاس، آلو و آلوچه، خیار، خربزه، هندوانه، شیرخشت، هلیله زرد، شربت ریواس، آب عشقه، آب میوه ها، سکنجبین و شربت لیمو.
3- فعالیت بدنی
⇠ وزش باعث افزایش گرما و کاهش آب بدن میشود، پس باید کمتر ورزش کرد و وقت بیشتری را به استراحت در هوای خنک و کنار آب روان اختصاص داد.
⇠ در فصل تابستان رفتن به مناطقی که هوای خنک و مرطوب دارند، به ویژه در افرادی که مزاج گرم و خشک دارند بسیار مفید است. البته سفر در هوای گرم میتواند بسیار مضر باشد. لذا بهتر است در چنین مواردی فرد خود را تا حد امکان از گرما و آفتاب دور نگه دارد.
⇠ در تابستان از حمام گرم بپرهیزید.
4- لباس
⇠ بهترین لباس در این فصل، لباس نخی است. چرا که نخ از خنک ترین پارچهها است و به بدن نمی چسبد. به ویژه اگر نخ کهنه باشد، نرم تر و مناسب تر است.
.
• پاییز
⇠ در پاییز مزاج سرد و خشک غالب است و این مزاج ضد مزاج خون که گرم و تر است میباشد؛ لذا در این فصل خون کمتر ساخته میشود. در این فصل به علت تفاوت شدید و ناگهانی بین هوای گرم نیمروز و هوای سرد بامداد و شب بیماریهای زیادی بروز میکنند.
⇠ اطبای طب سنتی برای حفظ تندرستی در این فصل چند توصیه دارند:
1- پاکسازی بدن
⇠ برای دفع خلطهای تجمع یافته ای که در اثر حرارت تابستان تغلیظ شده اند، توصیه به انجام استفراغ شده است، چرا که اگر این خلطهای غلیظ شده، از بدن خارج نشوند، در زمستان فاسد خواهند شد.
⇠ قی کردن در پاییز منع شده است، چون بدون آنکه توان دفع اخلاط فوق الذکر را داشته باشد، باعث حرکت و جریان یافتن این اخلاط میشود.
⇠ بهترین راه حل، فصد یا اسهال با مواد مسهل ضعیف است.
2- تغذیه
⇠ همان طور که ذکر شد، در این فصل اخلاط غلیظ در تابستان باقی ماندهاند و از طرفی قوای بدن به علت گرمای شدید تابستان تحلیل رفته است. بنابراین در پاییز باید از مصرف غذاهای شکم پرکن خودداری کرد.
⇠ مصرف مواد غذایی گرم و تر به علت خشکی مزاج پاییز توصیه میشود، چرا که بدن را با توجه به مزاج سرد و خشک فصل به تعادل میرساند.
⇠ همچنین غذاهای شور و نمک سود و گوشت صید، به علت خشکی زیاد نباید مصرف شوند.
⇠ استفاده از نوشیدنی هایی مانند گل شکر، آب انار و آشامیدنیهای مفرح (خوش بو) توصیه شده اند.
3- فعالیت بدنی
⇠ در این فصل خوابیدن در مکان سرد و برهنه نمودن سر و کم پوشیدن لباس توصیه نمی شود، زیرا همان طور که گفتیم تغییرات دما دراین فصل زیاد است و در کل باید از گرمای نیمروزی دوری کرد.
⇠ در پاییز باید از استحمام با آب سرد خودداری شود، چرا که آب سرد مسدودکننده منافذ بدن است و در نتیجه مواد زاید تبخیر نمی شوند و در بدن تجمع یافته، باعث بیماریهای مثل سرماخوردگی میشود.
⇠ دراین فصل از خوابیدن با شکم پر بپرهیزید، چرا که غذاها به علت قوت و حرارت پایین بدن دیر هضم میشوند.
.
• زمستان
⇠ مزاج زمستان سرد و مرطوب است. سرما به دلیل فاصله زیاد زمین از خورشید است و رطوبت و نمناکی هوا به دلیل بارش برف و باران به وجود میآید. البته در سرزمین هایی مثل هند و بنگلادش که در زمستان بارندگی ندارند، شرایط متفاوت است.
⇠ زمستان باعث زکام، آبریزش بینی، سرفه و به طور کلی بنا به اصطلاح حکمای طب سنتی باعث افزایش امراض بلغمی میشود. در حقیقت در صورت سالم بودن اعضای قفسه سینه نظیر ریه، رطوبت از مجاری بینی و دهان خارج میشود و در غیر این صورت درگیری ریوی، دندان، گوش و سایر اعضا رخ میدهد.
⇠ اطبای طب سنتی برای حفظ تندرستی در این فصل چند توصیه دارند:
1- پاکسازی بدن
⇠ هر فردی در این فصل بیمار شود، باید بلافاصله مواد زاید را از بدن دفع کند، چرا که به علت سرما منافذ بسته هستند و مواد خود به خود دفع نمی شوند. به ویژه استفاده از مسهلها در این فصل توصیه شده است.
2- تغذیه
⇠ در این فصل توصیه به مراقبت بیشتر و تناول غذا به طور کامل شده است. مصرف آبگوشت، گوشت سرخ کرده، کباب و امثال آن همراه با دارچین توصیه میشود.
.
منابع:
.http://ipmf.ir