فتوگرافی و عکاسی پزشکی (به انگلیسی: Medical Photography) یک شاخه خاص و تخصصی از عکاسی صنعتی یا تبلیغاتی است که مربوط به مستندسازی نمایه بالینی بیماران، روش‌های پزشکی و جراحی، وسایل پزشکی و نمونه‌هایی از کالبدشکافی است.
عکاسی پزشکی در مواردی جنبه تبلیغاتی دارد که بیشتر برای نمایش وضعیت مراجعه کننده یا بیمار در قبل و بعد از انجام امور پزشکی به نمایش گذاشته می‌شود، نظیر قبل و بعد از کاشت موی سر، قبل و بعد از دندان‌سازی، قبل و بعد از جراحی بینی و انجام امور زیبایی روی پوست و صورت و… که صرفا جنبه تبلیغاتی دارد.
همچنین عکاسی پزشکی مستلزم سطح بالایی از مهارت فنی برای ارائه عکس بدون اطلاعات گمراه‌کننده است که ممکن است باعث سوء تفسیر شود. عکس‌های موردنظر در اسناد پزشکی، تحقیقات، انتشار در نشریات علمی و تدریس استفاده می‌شود.
عکاسان پزشکی اسناد و مدارک بیماران را در مراحل مختلف بیماری، جراحات و قبل و بعد از عمل جراحی مستند نموده و ثبت می‌کنند. این افراد کارهای متخصصان مراقبت‌های بهداشتی را برای کمک به برنامه‌ریزی درمان و آموزش عمومی و سایر متخصصان مراقبت بهداشتی ثبت و ضبط می‌کنند. ماهیت این کار نیازمند احترام به حساسیت افراد دارد. آگاهی از رویه‌های استریل و پیروی از قوانین و سیاست‌های حفظ حریم خصوصی از نکات مهمی است که باید در عکاسی پزشکی بدان توجه نمود.
حوزه فعالیت عکاسان پزشکی
انجمن BioCommunications Association در یک نظرسنجی که در سال 2008 بر روی افرادی که در عکاسی پزشکی کار می‌کنند، صورت داد، دریافت که اغلب عکاسان پزشکی در بیمارستان‌های وابسته به دانشگاه و مراکز تحقیقاتی کار می‌کنند. ده درصد فارغ‌التحصیلان کار در کلینیک‌های تخصصی مانند پوست، جراحی چشم و جراحی پلاستیک هستند. چند نفر از این افراد نیز ارائه‌دهنده خدمات به حرفه پزشکی و قانونی هستند. عکاسان پزشکی عکس بیماران را در کلینیک‌ها، بخش‌ها و در اتاق‌های عمل گرفته و بایگانی می‌کنند. همچنین عکاسان پزشکی ممکن است برای عکس‌برداری از کالبدشکافی و نمونه‌های سنگین در بخش آسیب‌شناسی فراخوانده شوند. در عکاسی پزشکی همچنین می‌توان از فن‌های عکاسی تخصصی با استفاده از و عکاسی با اشعه فرابنفش و فلورسنت استفاده کرد.
نقش عکاس پزشکی در طول سال‌ها تغییر پیدا نموده است و از انحصار پزشکی بیرون آمده و با عکاسی عمومی ترکیب‌شده است. این عمومیت بخشیدن عکاسی توانسته تا از ماهیت تجاری به حمایت از روابط عمومی و آموزش برسد. فراموش نکنید که تولید ویدئو می‌تواند نقش بیشتری را ایفا کند؛ عکاسان پزشکی اغلب مسئول ویدئو اجلاس از اتاق عمل هستند و در تل- پزشکی مشغول هستند. دپارتمان عکاسان پزشکی گروه‌هایی هستند از عکاسان پزشکی استفاده می‌کنند و معمولاً تعداد 5 نفر یا کمتر را تشکیل می‌دهند. بعضی از عکاسان پزشکی درزمینه‌های چشم‌پزشکی و پوستی تخصص دارند.
در درمان‌های مربوط به عمل‌های زیبایی مانند جراحی‌های پلاستیک ،دندان پزشکی، ارتودنسی، پوست و مو و… شناخت وضعیت دقیق بیمار برای پزشک امری ضروری می‌باشد.
لذا لازم است عکس‌هایی دقیق و طبق استانداردهای پزشکی تهیه گردد (عکس قبل و بعد ) تا وضعیت بیمار به طور صحیح و دقیق به پزشک نشان داده شود. عکس پزشکی باید به گونه‌ای باشد که پزشک بتواند با استناد به آن طرح درمان دقیقی را طرح ریزی کند .
برای تهیهٔ عکس پزشکی استاندارد متخصص فتوگرافی پزشکی لازم است آشنایی کافی در رابطه با آناتومی بدن و اصطلاحات پزشکی داشته باشد. همچنین لازم است به حرفهٔ عکاسی و نورپردازی تسلط کامل داشته باشد تا بتواند در عین حال که خواسته پزشک را متوجه می‌گردد عکسی که برای درمان مورد نیاز هست تهیه کند. همچنین متخصص فتوگرافی لازم است به روانشناسی ارتباط با بیمار و بخصوص کودکان آشنایی لازم را داشته باشد تا با ارتباط موثر و مهیا کردن بیمار فرآیند عکاسی پزشکی ساده و بدون درد انجام شود .
برای انجام عکاسی پزشکی علاوه بر داشتن دانش لازم که در بالا ذکر شد، حتما لازم است تجهیزات با دقت بالا و ماکرو استفاده شود تا ضریب خطا و اشتباه distortion عکس‌ها صفر باشد.
همچنین نورپردازی باید به صورت وسیع و کامل از چند جهت باشد، به گونه‌ای که در عکس‌ها سایه‌ای ایجاد نگردد.
در فرآیند عکاسی پزشکی لازم است به زوایا و وضعیت بیمار دقت بسیاری داشت زیرا عکس اشتباه پزشک را دچار خطای محاسباتی می‌کند .
عکس‌های پزشکی اغلب در بخش ذیل دسته بندی می‌شوند :
عکاسی عمل جراحی (Surgery Photography)
عکاسی دندان پزشکی (Dentistry Photography)
عکاسی رادیولوژی از اسکلت و ستون فقرات (Radiology Photography)
عکاسی سی تی اسکن از اعما و احشا داخلی بدن (Computed Tomography)
ماکروگرافی و عکاسی از منافذ پوست و چشم و… با بزرگنمایی 50 برابر (Macrography)
ماموگرافی یا پستان‌نگاری عکس برداری رادیوگرافی از سینه زنان جهت تشخیص کشف زودرس سرطان‌های غیرقابل لمس (Mammographie)
و…
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
