زودپز، دیگی است که غذا را تحت فشار بخار آب و در زمان کمی میپزد. این دیگهای محبوب میتوانند کاری کنند که غذا ظرف مدت بسیار کوتاهی نسبت به ظروف معمولی، پخته شود.
نکات خرید زودپز:
در اینجا چند نکته جهت خرید یک زودپز خوب را ذکر میکنیم.
• ایمنی زودپز:
اولین نکته مربوط به ایمنی است. به دلیل بروز خطرات ناشی از انفجار، زودپزی را تهیه کنید که تمام دستور العملهای دقیق ایمنی را رعایت کرده باشد. از جمله سوپاپ امینی.
• دارای نشان استاندارد باشد.
– زود پزی را خرید داری کنید که دفترچه راهنما داشته باشد.
– زودپزی را اتنخاب کنید که گارانتی داشته باشد.
– زودپزی را انتخاب کنید که شیر خروجی بخار اضطراری داشته باشد.
جنس بدنه:
زودپزی را انتخاب کنید که جنس بدنه آن از آلیاژ سنگین باشد ترجیحا فولاد ضد زنگ که مواد به آن نچسبد و در طول فرآیند پخت عطر و طعم مواد غذایی را به طور کامل حفظ کند.
• امکانات زودپز:
* توصیه میکنیم از زودپزهای مجهز به شیر خروج بخار اضطراری استفاده نمائید. در این زودپزها موارد ایمنی در نظر گرفته شده و در صورت زیاد شدن فشار بخار، درب زودپز جدا نمی شود و محتویات ظرف در آشپزخانه پخش نمی شود.
* برخی از زودپزها سبد بخارپز هم دارند. اگر غذاهایی درست میکنید که به بخارپز شدن نیاز دارند میتوانید هنگام خرید به این قابلیت هم توجه کنید.
• جنس لایه ته زودپز:
اگر زودپز از جنس استیل ضد زنگ خریداری میکنید، به دنبال مدلی باشید که دارای لایه زیرین از جنس بیمتال (دو فلزی) یا تری متال (سه فلزی) باشد. نوع معمول آن سطح زیری با لایه آلومینیوم میباشد. این لایهها از پخت غیریکنواخت و سوختگی غذا جلوگیری میکنند و موجب پخش یکنواخت گرما برروی سطح زیرین زودپز میشوند، و همچنین پاک کردن زودپز را آسان میکنند.
• زودپز برقی یا غیر برقی:
زودپزهای سنتی اغلب به صورت غیر برقی بودهاند اما امروزه زودپزهای برقی که معمولا چند کاره هم هستند در بازار موجود میباشد. شما میتوانید با توجه به نیاز خود یکی از این مدلها را انتخاب کنید.
• اندازه و ظرفیت زودپز:
اندازه مناسب برای شما به تعداد نفراتی که برایشان غذا درست میکنید و به مقدار استفاده تان از زودپز بستگی دارد. دقت داشته باشید مقدار گنجایشی که برای زودپزها اعلام میشود برابر با ظرفیت کامل آن هاست. اما در واقع برای پختن غذا میتوانید نصف یا نهایتا دو سوم از ظرفیت کامل آن را استفاده کنید. هرگز بیشتر از دو سوم ظرفیت زودپز را پر نکنید؛ از آنجایی که فرآیند پخت با جوش آمدن و قُل زدن همراه است ممکن است منجر به مسدود شدن خروجی بخار شود و خطر ایجاد کند.
ظرفیتهای مختلف زودپزها را میتوان به شرح ذیل دسته بندی کرد:
– زیر 5 لیتر که برای افراد مجرد یا خانوادههای 2 یا سه نفره مناسب است.
– 5 تا 7 لیتر که برای خانوادههای 3 تا 6 نفره گزینه خوبی است.
– 7/5 تا 10 لیتر؛ اندازه ایدهآل برای خانوادههایی که بیش از 6 نفر جمعیت دارند، یا افرادی که قصد دارند غذای بیشتری درست کنند و در فریزر نگه دارند.
– بیشتر از 10 لیتر؛ بیشترین ظرفیت زودپز که برای استفاده در مهمانیها مناسب است و میتوان برای بیش از 15 نفر در آن غذا پخت.
5 تا 7 لیتر که برای خانوادههای 3 تا 6 نفره گزینه خوبی است
• دسته زودپز:
زودپزها معمولا به دو حالت تکدسته و دو دسته تولید میشوند. زودپزهای تک دسته دارای یک دسته بلند و یک دسته کوتاه میباشد. مزیت این دسته بلند این است که دیرتر داغ میشود و برای جابجایی نیز استفاده از آن راحت تر است اما ممکن در هنگام قرار دادن داخل کابینت فضای بیشتری را اشغال کند.
• فشار زودپز (PSI) :
واحد PSI، واحد فشار زودپز است و به معنی میزان فشار بر حسب پوند بر واحد اینچ مربع میباشد. استاندارد پی اس ای 15 میباشد که در اکثر زودپزها اعمال شده است. پس قبل از خرید زودپز به این عدد دقت کنید. بسیاری از زودپزهای برقی پی اس ای 10 تا 12 دارند، در صورتی که زودپز پی اس آی کمتری داشته باشد در زمان کم، نمی تواند غذای پخته و جا افتاده تحویل دهد و عملکرد آن کندتر میشود.
• هزینه
با توجه به اندازه، میزان فشار، نوع برند، قیمتهای زودپز متفاوت است. نوع برقی این زودپزها گران تر است و همچنین از آنجا که هزینه برق در ایران گرانتر از گاز است، در طولانی مدت هزینههای بیشتری به بار میآورد. هیچ وقت سعی نکیند که قیمت را ملاک خرید یک زودپز قرار دهید. چون یک زود پز با کیفیت پایین ممکن است خطرات زیادی را به وجود آورد. اما به طور کلی استفاده از زودپز هزینهها را کاهش میدهد، چون برای تهیه غذا، انرژی و زمان کمتری مصرف میکنید.
زودپزها به چند دسته تقسیم میشوند:
زودپز برقی
معمولی (رو اجاق )
زودپز معمولی
زودپزهای معمولی در سایزهای متفاوت در بازار موجود هستند و روی اجاق قرار میگیرند.
زودپز برقی
زودپزهای برقی، دارای سیستم حرارتی داخلی هستند و با برق کار میکنند.
تفاوت زودپزها:
کار با زودپز برقی، راحت تر از زودپز معمولی میباشد. زودپزهای برقی از کاربرد بیشتری برخوددار میباشد مثل دست کردن ماست، سوپ، کیک و غیره ….
زودپزهای معمولی، زمان کمتری نسبت به زودپزهای برقی برای رسیدن به دمای مطلوب جهت ایجاد بخار نیاز دارند. عیب زودپزهای برقی این است که نمی توانید از روش سرد كردن سریع استفاده كنید. تفاوت در گارانتی هاست. زود پزهای غیر برقی شاید تا ده سال گارانتی داشته باشند ولی زودپزهای برقی فقط یک تا دو سال گارانتی دارند.
در زودپزهای غیر استاندارد فشار داخلی به 15 نمی رسد
- مواردی كه بهتر است از آنها خودداری کرد
زودپز آلومینیومی :
در طول زمان لایه آلومینیوم پوشیده نشده دگرگون و حفره دار میشود و غذا در داخل همین حفرههای کوچک جمع شده و محلی برای رشد میکروب میشود. نگهداری غذاهای حاوی اسید مانند سسهای حاوی گوجه فرنگی این فرآیند را شدت میبخشد.
این فرآیند ممکن است تنها چند ساعت طول بکشد! علاوه بر اینها، امکان بوجود آمدن لکههای سیاه که پاک کردن آنها مشکل است بر روی ظروف آلومینیومی بسیار زیاد است. آلومینیوم انتقال دهندهی خوبی برای گرما و حرارت است ولی امکان بوجود آمدن نقاط داغ در آن نیز وجود دارد. مشکل دیگر ظروف آلومینیومی ترکیب شدن آلومینیوم خورده شده توسط اسیدها و… با غذا است که میتواند برای سلامتی مضر باشد.
آلومینیوم در برابر خمش و تغییر شکل آسیب پذیر است و زمانی که این اتفاق بیفتد علاوه بر تاثیر بر زیبایی وسیله، فشار داخل دیگ زودپز به میزان مورد نظر نخواهد رسید.
زودپزهای غیراستاندارد :
زودپزی خریداری کنید که در فشار استاندارد 15 psi کار کند. در زودپزهای غیر استاندارد فشار داخلی به این میزان نمی رسد و در نتیجه شما همیشه مجبورید زمان بیشتری برای پخت در نظر بگیرید. این کار ممکن است نتیجه مطلوبی به دست ندهد. زمان پخت طولانی تر مخالف مزیتهای ذکر شده برای زودپز مانند سریع بودن و بهینه بودن است. قبل از خرید مشخصات تولیدکننده را مطالعه کنیدو از خرید زودپز با فشار کمتر از 15 خودداری کنید.
زودپز با لایه داخلی نچسب :
برخلاف ادعای سازندگان، لایه داخلی نچسب در محیط پخت داخل زودپز چندان مقاومتی ندارد. بیشتر اوقات عمر زودپز به دلیل اینکه ذرات لایهی نچسب از سطح داخلی جدا میشود، کاهش مییابد. این ذرات در وعدههای مختلف به داخل غذای شما و خانواده تان وارد میشود.راهی که پیشنهاد میشود استفاده نکردن از برخی قاشقها و وسایل برای جلوگیری از جدا شدن این لایه است. اگر چه این کار مقداری محدودیت محسوب میشود ولی اگر از چنین زودپزهایی استفاده میکنید این تنها راه ممکن است.
مشكلات زودپزهای برقی !
به اعتقاد برخی زودپزهای برقی هنوز در رقابت با زودپزهای غیر برقی بازنده هستند. یكی از مواردی كه در مورد ناكارآمدی آنها مطرح میشود، اشاره به تفاوت زیاد بین گارانتی نمونههای مشابه برقی و غیر برقی است. معمولا نمونه برقی 1 تا2 سال گارانتی دارد در حالی كه نمونههای غیر برقی تا 10 سال نیز توسط سازنده گارانتی میشوند.
عیب دیگ این است كه شما در زودپز برقی نمی توانید از روش سرد كردن سریع استفاده كنید.
.
نکاتی مهم در مورد استفاده صحیح زودپزها
– هنگام خرید دیگ زودپز، زودپزهای استاندارد را انتخاب کنید.
در میان زودپزهای استاندارد انواعی که مجهز به سیستمهای ایمنی بیشتر و امکان برنامه ریزی پخت هستند گزینههای بهتری هستند. محصولاتی که به وسیله شرکت های معتبر ساخته شده و دارای نشان استاندارد هستند هنگام ساخت، دستورالعملهای ایمنی را رعایت کرده و آزمایشهای ایمنی را انجام دادهاند.
2- هنگام خرید از فروشنده بخواهید تا طرز استفاده صحیح از محصول را به طور کامل به شما آموزش دهد.
توضیحات او را به دقت گوش دهید و هر سوالی برای تان پیش آمد بپرسید.
3- قبل از استفاده، دستورالعمل و دفترچه راهنمای محصول را به دقت بخوانید.
هر وسیله ای دستورالعمل استفاده مخصوص به خودش را دارد. مثلا در دفترچه راهنمای برخی زودپزها نوشته شده است یک سوم ظرف را آب کنید و در برخی دیگر این مقدار تا نیم یا دوسوم حجم ظرف متغیر است.
4- زود پزهای مجهز به قفل ایمنی را انتخاب کنید.
در برخی از زودپزهای قدیمی این امکان وجود داشت که بعد از بالا رفتن فشار بخار داخل ظرف، در زودپز به طور ناگهانی باز شود و ایجاد حادثه کند. با در نظر گرفتن نکات ایمنی، زودپزهای جدید طوری طراحی شدهاند که مجهز به قفل داخلی هستند و تا زمانی که بخار آب، داخل ظرف وجود دارد امکان باز شدن در، وجود ندارد.
5- زود پزها در طرحها و اندازههای مختلف در بازار وجود دارد.
بهتر است زودپزهایی را انتخاب کنید که یک دسته بلند در یک سمت و دسته کوتاهی در سمت دیگر دارند چون در این صورت امکان باز و بسته کردن در راحت تر بوده و حمل و نقل و جا به جا کردن ظرف بهتر انجام می شود.
در ضمن بلند بودن دسته موجب می شود دسته ظرف خیلی داغ نشود و هنگام برداشتن ظرف ناگهان از دست تان رها نشود.
البته برای پیشگیری از چنین اتفاقی توصیه می شود برای برداشتن و جا به جا کردن زودپز پس از پخت غذا حتما از دستکش و دستگیره آشپزی استفاده کنید.
6- مواد غذایی مناسب را برای پخت با زود پز انتخاب کنید.
به هیچ وجه مواد غذایی با دانههای ریز و غذاهایی که هنگام پخت ایجاد لعاب و یا کف میکنند را در زودپز نپزید چون ممکن است ذرات غذا همراه کف بالا آمده و روزنه خروج فشار را مسدود کنند. نمونه این غذاها انواع غلات مانند بلغور گندم و جو پرک شده، ماکارونی و رشته فرنگی، سیب و حبوبات دانه ریز هستند.
7- پس از اتمام پخت و خاموش کردن شعله گاز سوپاپ اطمینان را برای خروج بخار آزاد کنید.
درب زودپز را قبل از توقف کامل و پایین آمدن سوپاپ اطمینان باز نكنید.
8- بدنه دیگهای زودپز معمولا از جنس استینلس استیل یا همان فولاد ضدزنگ یا آلیاژی از آلومینیوم است.
انواع این استیل به دلیل مقاومت بالا، توزیع حرارت و سیاه نشدن مناسب تر هستند.
9- در محل اتصال درپوش به بدنه زودپز، حلقه ای لاستیکی وجود دارد که از خارج شدن بخار آب جلوگیری می کند.
مطمئن شوید که حلقه لاستیكی دیگ سالم است و در جای خود محكم شده است. فاسد بودن، پاره بودن و درست قرار نگرفتن حلقه لاستیکی ممکن است موجب سر رفتن غذا و خاموش شدن شعله گاز شود.
10- روی درپوش زودپز یک دریچه اطمینان وجود دارد.
وقتی فشار بخار آب به حدی میرسد که ظرف نمی تواند آن را تحمل کند، این دریچه باز میشود تا بخار آب از آن خارج شود. قبل از بستن در زودپز سوپاپ یا دریچه اطمینان و روزنه خروج بخار را بررسی کنید و از باز بودن آن مطمئن شوید.
11- پس از هر بار استفاده از زودپز دریچه اطمینان و حلقه لاستیکی را به دقت بشویید.
در صورت لزوم و وجود پارگی و خرابی، حلقه لاستیکی را تعویض کنید.
12- زودپزهای مجهز به شیر خروج بخار اضطراری را انتخاب کنید.
در این زودپزها موارد ایمنی در نظر گرفته شده و در صورت زیاد شدن فشار بخار، در زودپز جدا نمی شود و محتویات ظرف در آشپزخانه پخش نمی گردد.
برای پیشگیری از این اتفاق یک شیر خروج فشار اضطراری در نظر گرفته شده است که در صورت بالا رفتن بیش از حد فشار، فعال می شود.
در این زودپزها، نشانه اولیه بالا رفتن بیش از حد فشار، صدایی شبیه سوت است که فرد را از خطر مطلع میکند. در صورت عدم توجه افراد و ادامه این روند شیر خروج فشار اضطراری فعال می شود.
13- هرچند وقت یكبار پیچ دسته زودپز را سفت كنید.
در صورت شل بودن پیچ دسته ها، ممكن است هنگام حمل، زودپز از دست شما رها شود و خطر سوختگی و آسیب دیدگی به وجود بیاید.
14- اگر در زودپز نیاز به تعمیر داشت، آن را سریع تعمیر كنید و تا قبل از آن، از زودپز استفاده نكنید.
.
منابع:
.https://www.beytoote.com
.https://www.finds.ir
.https://www.yjc.ir