خوراندن دارو به کودکان به خصوص در سنین زیر یک سال مشکل است چون در این سنین رفلکس بلع قوی است که با مقادیر کمی از قطره یا شربت هم ممکن است کودک تمام دارو و حتی شیری که خورده را بالا بیاورد.
علاوه بر این، مایع بودن دارو سبب می‌شود که هنگام ریختن دارو در پیمانه نتوان با دقت زیادی میزان دارو را اندازه گیری کرد، به همین علت ممکن است نتوان برآورد صحیح از اینکه چه مقداری از دارو را کودک تف کرده و چه مقداری را قورت داده انجام داد.
والدین روش‌های مختلفی برای دادن این داروها به کودک دارند اما ممکن است بعضی از این روش‌ها چندان مورد تایید پزشکان نباشد و گاه بعضی از آنها اثر دارو را از بین ببرد. نکات زیر می‌تواند به والدین در مورد روش‌های مختلف دارو دادن به کودکان در سنین مختلف کمک کند:
وادار کردن کودک به انجام کاری که دوست ندارد، واقعا سخت است؛ به خصوص که این کار خوردن خوراکی تلخ و عجیبی باشد که هر چند ساعت باید تکرار شود. کودک در زمان بیماری معمولا لجبازتر و بدحال تر است و همین، دادن دارو را به او سخت تر می‌کند.
والدین روش‌های مختلفی برای دادن این داروها به کودک دارند. به طور مثال برای راحت تر شدن کار، بعضی داروها را می‌توان با آب یا شیر رقیق به کودک بخورانید که البته در این مورد مشورت با دکتر داروساز حاضر در داروخانه‌ها ضروری است.
به همین جهت نکاتی را قبل از مصرف دارو به کودکان باید مورد توجه قرار داد. به عنوان مثال قبل از دادن دارو به کودک دستورالعمل داخل جعبه را باید به دقت مطالعه کرد و دارو را به همان اندازه که پزشک تجویز کرده به کودک بدهیم.
اگر کودکی دارید که همزمان باید چند داروی مختلف مصرف کند، از مراقبین بهداشتی و پزشک درباره تداخل داروهایی که مصرف می‌کند سوال کنید.
هنگام دادن دارو به دستور نوشته شده و تفاوت بین قاشق چایخوری و مرباخوری و غذاخوری توجه کنید، بهتر است از وسیله توصیه شده یا همراه با دارو (مثل قطره چکان یا پیمانه) استفاده کنید.
اگر میزان مصرف با پیمانه قابل اندازه گیری نیست بهتر است برای اندازه گیری از سرنگ‌های مناسب استفاده کنید. مثلا برای اندازه گیری 3 سی سی می‌توانید از سرنگ 5 سی سی استفاده کنید.
هنگام دادن دارو به خصوص داروهای بدون نسخه به وزن کودک توجه کنید. معمولا در دستورالعمل دارو میزان دوز توصیه شده بر اساس وزن کودک نوشته شده است. قبل از دادن دارو به کودک نوع دارو و میزان آن را با نسخه کنترل کنید و هنگام اضافه کردن آب به داروهایی که به شکل سوسپانسیون هستند، دقت کنید که کمتر یا بیشتر از حد نشانه آب نریزید اما ممکن است بعضی از این روش‌ها چندان مورد تایید پزشکان نباشد و گاه بعضی از آنها اثر دارو را از بین ببرد.
نکات زیر می‌تواند به والدین در مورد روش‌های مختلف دارو دادن به کودکان در سنین مختلف کمک کند.
.
• دارو دادن به کودک زیر یکسال
هنگام دادن دارو به دستور نوشته شده و تفاوت بین قاشق چایخوری و مرباخوری و غذاخوری توجه کنید
1- اگر به تنهایی به نوزاد دارو می‌دهید، می‌توانید ابتدا دارو را در سرنگ آماده کنید و بعد در حالی که او را در بغل دارید یا روی یک سطح مطمئن قرار داده اید، آرام دهان نوزاد را باز کنید و دارو را به سمت داخل دهان و عقب دهان و به سمت گونه نوزاد تخلیه کنید. (در این کار بسیار دقت کنید.)
در این قسمت از دهانه نوزاد، جوانه چشایی وجود ندارد و نوزاد متوجه طعم متفاوت دارو نخواهد شد. اگر به جای سرنگ از قاشق مدرج استفاده می‌کنید باید قاشق را در داخل لب پایین نوزاد قرار دهید و در حالی که دهان نوزاد را نیمه بسته نگاه می‌دارید قاشق را به سمت بالا ببرید تا دارو به آهستگی داخل دهان نوزاد تخلیه شود.
2- می‌توانید برای اینکه نوزاد راحت تر دارو را بخورد آن را با کمی شیرخشک یا شیر مادر مخلوط کنید اما توجه داشته باشید که به هیچ وجه دارو را با یک شیشه شیر کامل مخلوط نکنید چون ممکن است کودک نتواند در یک نوبت همه شیر را بخورد و میزان دارویی که دریافت می‌کند کمتر از دوز تجویز شده باشد.
3-سرنگ‌ها بهترین وسیله برای اندازه گیری میزان دارو و همچنین نگهداری دارو برای دفعات بعدی استفاده است.
4- از پزشک بخواهید تا دفعات دارو دادن به نوزاد را بیشتر کند و به جای آن در هر دفعه دوز دارویی کمتری به نوزاد بدهید تا نوزاد راحت تر بتواند دارو بخورد.
5- سعی کنید روند دارو دادن به نوزاد را سریع انجام دهید تا نوزاد اذیت نشود و دارو خوردن برایش تبدیل به تجربه آزار دهنده ای نشود.
6- بیشتر داروهایی که برای نوزادان وجود دارد به صورت مایع است و همین دادن دارو را به نوزاد راحت تر می‌کند. اکثر این داروها به وسیله طعم دهنده‌های مصنوعی شیرین شده است تا طعم آنها نوزاد را اذیت نکند. با این حال متفاوت بودن طعم این داروها ممکن است موجب شود که نوزاد به راحتی خوردن این داروها را قبول نکند.
دادن دارو به نوزاد بهتر است توسط 2 نفر انجام شود، به این صورت که نوزاد را در یک ملحفه یا قنداق بپیچید که دست و پا نزند و در حالی که مادر یا فرد دیگری نوزاد را در بغل گرفته است، دارو توسط نفر دوم به او داده شود. فردی که نوزاد را در بغل دارد می‌تواند به آرامی با انگشت چانه نوزاد را به پایین بکشد تا دهانش باز شود.
7- حین دارو دادن به آرامی برای نوزاد آواز بخوانید یا با او حرف بزنید تا احساس آرامش کند. اگرچه نوزاد متوجه معنی حرف‌های شما نخواهد شد اما لحن آرام شما و تن صدای شما می‌تواند باعث احساس امنیت و اطمینان کودک شود.
8- برای قطره‌های چشمی حتما به کمک یک بزرگسال دیگر احتیاج است. در حالی که یک بزرگسال نوزاد را ثابت در بغل دارد، فرد دیگر باید به آرامی پلک پایین را به سمت پایین کشیده و اجازه دهد تا قطره بین چشم و پلک پایین بریزد. بعد از ریختن قطره چشمی مدتی سر نوزاد را به سمت عقب نگه دارید تا دارو از چشم نوزاد بیرون نریزد.
9- برای ریختن قطره در گوش نوزاد، نوزاد را روی تخت یا یک سطح مطمئن قرار دهید به طوری که گوش مبتلای کودک به سمت بالا باشد. بعد از ریختن قطره به گوش نوزاد کمی صبر کنید تا دارو کاملا درون کانال گوش جریان پیدا کند، سپس با ملایمات قسمت غضروفی کوچکی که در جلوی کانال گوش قرار دارد را چند بار فشار دهید تا دارو به سمت داخل گوش برود و به بیرون سرریز نکند.
10-دارو باید توسط سرنگ مدرج، قطره چکان یا قاشق‌های مخصوص دارو به نوزاد داده شود تا دوز صحیح دارو در هر وعده دارو دادن به نوزاد رعایت شود. نوزادان در ماه‌های ابتدایی عمر قادر به خوردن از لبه قاشق‌های معمولی نیستند و بیشتر چیزی که می‌خورند از گوشه دهانشان خارج می‌شود.
.
• برای کودکان بزرگتر از یک سال
1- مواد طعم دهنده طبیعی و آبمیوه‌ها هم می‌توانند به داروها اضافه شوند و خوردن آن را برای کودک ساده تر کنند. داروهای بدمزه را می‌توان با آب پرتقال یا … مخلوط کرد. در داروخانه هم می‌توان مواد طعم دهنده مصنوعی متناسبی با طعم‌های آشنا برای کودک مانند طعم آدامس یا شربت را تهیه کرد و دارو را با آنها مخلوط کرد اما باید توجه داشت که در هر وعده دادن دارو باید کودک همه ماده ای که دارو با آن مخلوط شده است را بخورد و چیزی باقی نماند.
2- به خاطر داشته باشید که یک قاشق چایخوری معادل 5 میلی لیتر و یک قاشق غذاخوری معادل 15 میلی لیتر از مایع است.
3- داروها را همیشه در یک زمان و مکان خاص به کودک بدهید. کودک بعد از مدتی شرطی می‌شود و می‌پذیرد که در این زمان خاص باید دارو مصرف کند.
4-اگر کودک به حدی بزرگ است که می‌توانید با او در مورد خوردن دارو حرف بزنید برایش عواقب دارو نخوردن را توضیح دهید. به کودک اجازه دهید که در مورد بعضی از مراحل دارو خوردن خودش تصمیم بگیرد، مثلا اینکه دوست دارد چه کسی به او دارو بدهد یا اینکه دوست دارد در کجا دارویش را بخورد و بعد از خوردن دارو چه نوع آبمیوه هایی دوست دارد اما همواره در نظر داشته باشید که کودک نباید فکر کند می‌تواند در مورد خود دارو خوردن هم با شما بحث کند.
5-کودکان برخلاف نوزادان به راحتی اجازه دادن دارو به خود را نمی دهند. بهتر است والدین ابتدا علت دادن دارو را با زبانی ساده برای کودک توضیح دهند و داستانی ساده در مورد بیماری و کمک دارو برای کودک تعریف کنند. سپس از کودک بخواهند که خودش نیز در این کار به والدین کمک کند و مراحل ساده کار را خود کودک انجام دهد.
6- برای بهتر کردن طعم دارو می‌توان آنها را در یخچال نگهداری کرد. خنک کردن دارو باعث می‌شود طعم آن قابل تحمل تر شود. از پزشک در مورد اینکه چه داروهایی را می‌توان در یخچال نگهداری کرد سوال کنید.
7-در صورتی که کودک به اندازه ای بزرگ است که می‌تواند خودش دارو بخورد اجازه بدهید با نظارت شما خودش این کار را انجام دهد.
8- کودکانی که هنوز به راحتی نمی توانند از فنجان یا قاشق چیزی بخورند را باید مانند نوزاد در نظر گرفت و همچنان از قطره چکان یا سرنگ یا قاشق مدرج استفاده کرد. برای اندازه گیری دارو در فنجان مدرج باید آنرا روی یک سطح صاف قرار داد و سپس همسطح با آن به میزان دارو نگاه کرد و مقدار مناسب را اندازه گرفت.
9- به هیچ وجه کودک را فریب ندهید و بدون اطلاعش به او دارو ندهید چون ممکن است موجب مقاومت بعدی او در خوردن غذاهای عادی هم شود.
10- برای اینکه کودک راحت تر خوردن دارو را قبول کند می‌توان با یک نمایش کوچک ابتدا کمی از دارو را به عروسک محبوب کودک داد یا حتی خود والدین می‌توانند کمی مولتی ویتامین را به عنوان دارو بخورند تا کودک متوجه شود که دارو خوردن کار عجیبی نیست.
11- یکی از روش‌های ساده تر کردن خوردن دارو توسط کودک، بی‌حس کردن جوانه‌های چشایی اوست. قبل از دادن دارو، به او نوشیدنی سرد بدهید. می‌توانید با آبمیوه طبیعی برای او یخمک سرد درست کنید تا با خوردن آن جوانه‌های چشایی اش بی‌حس شود. این خوردنی‌ها می‌توانند به عنوان پاداشی زودهنگام برای خوردن داروها به کار روند.
12- بعضی از انواع دارو مانند قرص‌ها را می‌توان با کمی غذا هم مخلوط کرد و به کودک داد. قرص‌ها معمولا طعم بدی ندارند و قرص هایی که قابل خرد کردن هستند را می‌توان با غذای کودک مخلوط کرد.
13-اگر کودک برای خوردن دارو مقاومت کرد، مدت کوتاهی به او استراحت بدهید. اجازه بدهید تا کمی آرام شود و سپس دارو دادن به او را شروع کنید. قبل از دارو دادنه دوباره به کودک به او یک لیوان آب بدهید، او را در آغوش بگیرید و به او محبت کنید و از او بخواهید تا در خوردن دارو به شما کمک کند.
.
منابع:
.https://www.beytoote.com
مجله پزشکی، درمان و سلامت
