همه ما به دفعات کلمه ترانزیت را شنیدهایم اما ممکن است با معنی و اهمیت آن آشنا نباشیم. یکی از نیازهای همیشگی انسانها نیاز به حملونقل بوده است. ترانزیت هم بیارتباط با حملونقل نیست. ترانزیت را میتوان به دو دسته کلی حملونقل عمومی و ترانزیت باربری تقسیم کرد. با ما همراه باشید تا با مفهوم ترانزیت و انواع آن بیشتر آشنا شوید.
.
آشنایی با مفهوم ترانزیت ؛ ترانزیت چیست؟
در حال حاضر هر کشوری در هر جای جهان برای برطرف کردن نیازهای خود یا تجارت و سودآوری، به ترانزیت وابسته است. کشورهای مختلف با توجه به وضعیت جغرافیایی، سیاسی، اقتصادی و… میتوانند بعضی کالاها را در مقیاس بالا و با هزینه کمتر تولید کنند. اگر کشوری بیش از ظرفیت مصرف خود کالایی را تولید کند، میتواند آن را به کشورهای دیگر صادر کرده و این فرصتی برای درآمدزایی آن کشور خواهد بود.
از طرفی اگر کشوری نتواند یک یا چند کالا را به دلیل توان کمتر یا نداشتن صرفه اقتصادی تولید کند، لازم است با واردات آن کالا از کشور تولیدکننده آن، نیاز خود را برطرف کند.
اینجا است که مفهوم ترانزیت مطرح میشود. به طور کلی ترانزیت یعنی جابهجایی کالا از کشوری به کشور دیگر. ترانزیت باربری به دو دسته ترانزیت خارجی و ترانزیت داخلی تقسیم میشود.
- ترانزیت خارجیهمانطور که از اسم آن پیدا است، در ترانزیت خارجی یا بینالمللی کالا از گمرک کشور مبدا به گمرک کشور مقصد ارسال میشود. طی این جابهجایی ممکن است کالا از چند کشور عبور کند. ورود و خروج به هر کشور به گذرنامه نیاز دارد. نیروی انتظامی برای رانندگانی که این بارها را جابهجا میکنند، گواهینامه بینالمللی و پلاک ترانزیتی صادر میکند.هر کشوری برای ترانزیت خارجی، باید قوانین خود را با قوانین بینالمللی تطبیق دهد.قوانین سختگیرانهای در خصوص ترانزیت خارجی وجود دارد. برای مثال اگر کالای ترانزیت شده طی زمان تعیین شده در پروانه به گمرک مقصد نرسد، کالای قاچاق محسوب میشود. همچنین کالاها در گمرک مقصد بررسی میشوند و در صورت باز شدن بستهبندی، با پروانه عبور مطابقت داده میشوند. اگر هرگونه مغایرتی وجود داشته باشد کالاها قاچاق محسوب میشوند. اگر مبدا و مقصد ترانزیت کشورهای خارجی باشد و محموله از کشور ایران عبور کند، برای پوشش دادن این محموله از بیمه باربری ترانزیت (لینک شود به مقاله شماره 17) استفاده میشود.حوزه ترانزیت خارجی، بین کشورهای مختلف بسیار رقابتی است و هر کشوری همواره تلاش میکند در بازارهای بینالمللی به موفقیت بیشتری برسد. این مسئله روی قیمت و کیفیت کالاها هم تاثیرگذار است. مسئله مهم دیگری که در این رقابت تاثیر دارد، هزینه حملونقل است. معمولا بازرگانان برای تجارت به سراغ کشوری میروند که هزینه ترانزیت کالا از آن برایشان ارزانتر تمام شود.
اگر کشورها موفق شوند از مزیتهای ترانزیت باربری به خوبی استفاده کنند، میتوانند سود خوبی را وارد چرخه اقتصادی خود کنند، رسیدن به این امر نیازمند برنامهریزی دقیق و همه جانبه است.
- ترانزیت داخلیترانزیت باربری فقط به واردات و صادرات خلاصه نمیشود بلکه در داخل هر کشور هم ترانزیت کالا اتفاق میافتاد. در این نوع از ترانزیت، کالا در داخل کشور بین دو گمرک جابهجا میشود. این کار معمولا به دلیل انجام تشریفات گمرکی انجام میشود.در این نوع ترانزیت، کالای ارسالی در گمرک مبدا بررسی میشود تا با کالای اظهار شده مغایرتی نداشته باشد و چیزی به آن اضافه نشده باشد. در صورت مشاهده کالای اضافی، این کالا قاچاق محسوب میشود.کالای ارسالی باید در زمان مشخص شده به مقصد برسد در غیر این صورت کالا قاچاق به حساب میآید. ولی اگر در طول مسیر تصادف یا حادثهای رخ داده باشد میتوان با ارائه جریمه نیروی انتظامی حداکثر تا پنج روز پس از تاریخ ذکر شده در پروانه کالا را ترخیص کرد.
.
انواع ترانزیت بر اساس روش حملونقل
- ترانزیت زمینیترانزیت زمینی به دو دسته ترانزیت جادهای و ترانزیت ریلی تقسیم میشود. یکی از پرکاربردترین روشهای ترانزیت در ایران ترانزیت جادهای است. در این نوع ترانزیت برای انتقال بار از تریلی کمپرسی، ترانزیت چادری، کامیون و وسایل نقلیه دیگر استفاده میشود. ترانزیت جادهای میتواند به صورت درونشهری، بینشهری و بینالمللی صورت بگیرد. از مزایای این روش میتوان به انعطافپذیر بودن آن از نظر زمان و مکان تحویل اشاره کرد. این روش برای جابهجایی کالا در مسیرهای کوتاه، انتقال کالا به مناطق محروم و تحویل کالا بدون آسیب دیدن مناسب است.
- یکی از روشهای ترانزیت که محبوبیت زیادی دارد ترانزیت ریلی است. در ترانزیت ریلی کالاها به وسیله قطارهای باربری جابهجا میشوند فقط در شهرهایی که دارای خطوط ریلی است قابل انجام خواهد بود. این روش نسبت به روشهای دیگر ایمنتر است، اما انعطافپذیری کمتری دارد. مثلا امکان تحویل بار در مکان خاص وجود ندارد. از مزایای حملونقل ریلی میتوان به ظرفیت مناسب و کمک به توسعه اقتصاد (با جابهجایی مواد اولیه)، کاهش میزان تصادفات و تلفات جادهای و کاهش ترافیک شهری اشاره کرد.
- ترانزیت هواییترانزیت هوایی که توسط هواپیماهای باری انجام میشود یکی از مهمترین روشهای ترانزیت کالا (مخصوصا در ترانزیت خارجی) به حساب میآید. مزیت اصلی این روش نسبت به روشهای دیگر سرعت آن است که باعث میشود این روش ترانزیت برای کالاهای خوراکی، فاسدشدنی و کالاهایی که باید در زمان اندک به مقصد برسند مناسب است. این روش بیشتر برای کالاهای گرانقیمت، محصولات کشاورزی و بارهای کمحجم و زیر یک تن مورد استفاده قرار میگیرد.
- ترانزیت دریاییدر این روش ترانزیت از کشتیهای باری برای حمل کالاها استفاده میشود. این روش از زمانهای گذشته مورد استفاده بوده است. برای استفاده از ترانزیت دریایی هر دو کشور مبدا و مقصد باید دارای بنادر مرزی باشند. ترانزیت دریایی روش مناسبی برای جابهجایی بارهای فوق سنگین محسوب میشود. برای حمل بارهای مختلف از کشتیهای مختلفی استفاده میشود که میتوان آنها را به 9 دسته تقسیم کرد:
- کشتیهای فلهبر (Bulk Carriers)
- کشتیهای یخچالدار (Reefer Ships)
- کشتیهای کانتینربر (Container Ships)
- کشتیهای دامبر (Livestock Carriers)
- کشتیهای حمل گاز (Gas Carriers)
- کشتیهای تانکر نفتی (Oil Tankers)
- کشتیهای رولآن/رولآف (Ro-Ro Ships)
- کشتیهای چندمنظوره (Multi-purpose Vessels)
- کشتیهای مسافربری (Passenger Ships)
.
کلام آخر
هر کشوری برای تامین کالاهای مورد نیاز خود و همچنین برای درآمدزایی به واردات و صادرات نیاز دارد که این کار از طریق ترانزیت باربری صورت میگیرد. ترانزیت از راههای مختلفی انجام میشود که بسته به موقعیت جغرافیایی کشورها، نوع محصول ترانزیت شده، زمان مورد نظر و هزینه انتخاب میشود. همچنین در کشورها ترانزیت داخلی هم انجام میشود. امروزه با پیشرفت تکنولوژی، امر ترانزیت سرعت بیشتری پیدا کرده و گستردهتر شده است. اگر در گذشته کشورها فقط به چند کشور نزدیک و همسایه ترانزیت میکردند، در حال حاضر با موفقیت در بازار رقابتی و استفاده از روش ترانزیت مناسب، میتوانند کالاهای خود را سطح جهان عرضه کنند. در نتیجه مفهوم ترانزیت در گسترش روابط بینالملل تاثیر زیادی دارد.
.
منابع:
. https://baroline.com