سنگهای کلیه رسوبات سختی هستند که اغلب به علت بالا رفتن غلظت املاح و نمک در ادرار به وجود میآیند. ایجاد این سنگها علل متنوعی دارد و ممکن است در هر جای دستگاه ادراری از کلیه تا مثانه دیده شوند.
اگرچه حرکت سنگهای کلیوی دردناک است، اما در صورت تشخیص بهموقع، باعث آسیب دائمی به بدن نمیشود. اگر کسی در معرض خطر تولید سنگهای کلیوی باشد، پزشک متخصص اورولوژی میتواند راههایی را برای پیشگیری از سنگ کلیه به او توصیه کند.
.
علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه تا وقتی حرکت نمیکند و ثابت است، هیچ علامتی ندارد. مشکلات از زمانی آغاز میگردد که سنگ در کلیه جابهجا میشود یا به سمت میزنای (لولهای که هر کلیه را به مثانه وصل میکند) به راه میافتد. در این حالت، برخی یا همه موارد زیر دیده میشود:
- درد شدید و متناوب در پهلو و پشت، پایینتر از سطح دندهها که ممکن است به پایین شکم تیر بکشد
- سوزش ادرار
- ادرار صورتی، قرمز یا قهوهای
- ادرار بدبو یا تیره
- تهوع و استفراغ
- احساس نیاز مداوم به دفع ادرار
- افزایش تعداد نوبتهای دفع ادرار بیش از حد عادی
- تب و لرز در صورت وجود عفونت
- کم شدن حجم ادرار
یادمان باشد درد سنگ کلیه تغییر میکند. با جابهجا شدن سنگ در مجاری ادرار، محل و شدت درد دگرگون میشود.
.
علل سنگ کلیه
سنگ کلیه معمولا یک علت واحد و مشخص ندارد اما عواملی وجود دارند که احتمال بروز سنگ کلیه را بیشتر میکنند.
به طور کلی، وقتی غلظت برخی مواد که میتوانند بلور تشکیل دهند (مانند کلسیم، اسید اوریک و اُگزالات) در ادرار افزایش مییابد، سنگ کلیه تشکیل میشود. در حالت عادی، موادی در ادرار وجود دارند که از چسبیدن مولکولها به هم و تشکیل بلور جلوگیری میکنند. اگر این مواد در ادرار کم باشند روند تولید سنگ را تسریع مینمایند.
.
چقدر زمان میبرد تا کلیه یک سنگ را دفع کند؟
دو عامل اصلی در سرعت خروج سنگهای کلیه تأثیرگذار است؛ اندازه و مکان سنگ.
عموماً سنگهای کوچکتر، سریعتر و با درد کمتری دفع میشوند؛ 80 درصد سنگهایی که کوچکتر از 4 میلیمتر هستند، بهصورت خودکار و ظرف مدت یک ماه از بدن خارج میشوند. حدود 60 درصد سنگهای بین 4 و 6 میلیمتری نیز در 45 روز دفع میشوند. سنگهای بزرگتر از 6 میلیمتر نیز ممکن است در طول یک سال از بدن خارج شوند اما بهتر است که با مراجعه به پزشک، بهدنبال خارجسازی آن از طریق جراحی باشید.
محل قرارگیری سنگ کلیه در اینکه آیا بدن میتواند سنگ را بهصورت خودکار دفع کند، مؤثر است؛ برخی سنگها در خود کلیه قرار دارند در حالی که برخی دیگر ممکن است در مجاری شکل بگیرند.
سنگهای کلیوی که در بالای مجاری قرار دارند به کلیهها نزدیکتر هستند و آنهایی که در قسمت پایینتر کلیه هستند به مثانه نزدیکتر هستند؛ بر اساس تحقیقاتی که در سال 2014 انجام شده، نزدیک 50 درصد سنگهایی که در نزدیکی کلیه شکل میگیرند و 80 درصد سنگهایی که در نزدیکی مثانه هستند، بهصورت خودکار و بدون دخالت خاصی دفع میشوند.
.
چگونه به خروج سنگها سرعت بدهیم؟
بهترین کار برای سرعت بخشیدن به روند دفع سنگ کلیه، نوشیدن آب زیاد است؛ مایعات زیاد، ادرار را افزایش میدهد که به حرکت سنگ در مسیر خروجی کمک میکند همچنین افراد میتوانند با کاهش مصرف مواد پروتئینی، کلسیم و نمک و افزایش مصرف مرکبات از تشکیل سنگهای جدید و بزرگتر شدن سنگهای موجود جلوگیری کنند.
مرکبات بهعلت دارا بودن سیترات، میتوانند از شکلگیری سنگهای کلیه جلوگیری کنند علاوه بر این، متخصصان تغذیه و پزشکان نیز میتوانند برای برطرف کردن مشکل سنگ کلیه، رژیمهای ویژهای را به شما پیشنهاد دهند.
.
چهزمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
“درد” نشانگر این است که یک فرد باید به پزشک مراجعه کند؛ درد مشخص میکند که آیا برای دفع سنگ کلیه، مراقبات بیشتر پزشکی نیاز هست یا خیر؛ اگر عوارضی چون درد شدید و مداوم پشت و پهلوها، ادرار همراه با بوی بد، احساس سوزش حین ادرار، خون در ادرار، تب و لرز و استفراغ را تجربه میکنید، حتماً به پزشک مراجعه کنید؛ اینها میتوانند نشانه عفونت کلیوی باشند که برای پیشگیری از بروز عوارض شدیدتر، نیاز به معالجه فوری دارند.
بهغیر از جراحی، راههای متعددی برای درمان سنگ کلیه وجود دارد؛ جراحی بهندرت بهعنوان انتخاب نخست درمان قرار میگیرد اما بههرحال سنگهای بزرگتر از 6 میلیمتر در “طب نوین” به جراحی نیاز دارند اما در “طب سنتی” راهکارهای تغذیهای برای درمان حتی سنگهای بزرگتر از 6 میلیمتر نیز وجود دارد.
سنگهایی به این بزرگی ممکن است در مجاری ادراری گیر کنند و منجر به بروز عفونت و آسیب بافت کلیهها شوند.
مدت زمانی که طول میکشد تا یک بیمار پس از دفع سنگ کلیه، ریکاوری شود، بستگی به نوع دفع سنگ دارد؛ اگر یک سنگ بهطور طبیعی یا با مصرف اندکی دارو دفع شود، دردهای جانبی بهسرعت فروکش میکنند؛ اگر سنگ از طریق جراحی دفع شده باشد، معمولاً فرد میتواند در همان روز به روند عادی فعالیتهای خود بازگردد اما در برخی موارد، افراد باید از فعالیتهای شدید اجتناب کنند و پس از مشورت با متخصص، حدوداً یک هفته پس از جراحی به روال عادی زندگی بازگردند.
.
پیشگیری از سنگ کلیه
ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی و برخی داروها میتوانند برای پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه کمک کنند.
تغییر شیوه زندگی برای پیشگیری از سنگ کلیه
کارهای زیر برای پیشگیری از این بیماری مفید است:
- نوشیدن آب فراوان در طول روز به اندازهای که احساس تشنگی نداشته باشیم و ادرار بیرنگ یا به رنگ زرد روشن باشد. در هوای گرم لازم است آب بیشتری بنوشیم.
- غذاهای پر اگزالات کمتر بخوریم. ریواس، چغندر، اسفناج، مغزیات، چای، شکلات و محصولات سویا اگزالات فراوانی دارند.
- در رژیم غذایی خود از نمک و پروتئین حیوانی کمتر استفاده کنیم.
- به خوردن غذاهای سرشار از کلسیم ادامه دهیم اما در خوردن مکمل حاوی کلسیم محتاط باشیم.
کلسیم موجود در غذاها احتمال ایجاد سنگ کلیه را زیاد نمیکند.
خوب است به طور کلی در این مورد با یک کارشناس تغذیه مشورت کنیم.
.
دارو برای پیشگیری از سنگ کلیه
این داروها میزان نمکها و املاح معدنی در ادرار را تنظیم میکنند و پزشک معالج بر پایه نوع سنگ دفع شده داروی مناسب را تجویز مینماید. به عنوان مثال شاید پزشک معالج برای پیشگیری از سنگ کلسیمی داروی افزایشدهنده ادرار از خانواده تیازیدها تجویز کند یا بنا به صلاحدید پزشک برای پیشگیری از سنگ ستراویتی، دوز کم آنتیبیوتیک برای مدت زمان طولانی لازم باشد.
.
منابع:
.https://www.tasnimnews.com
.https://abidipharma.com