نکات روزه‌داری و طب سنتی

1. سحری مقوی و با طبع گرم بخورید

از سحری کم نگذارید! متأسفانه در روزگار ما، به‌دلیل افطاری دادن، افطاری‌ها مقوی شده و در مقابل سحری خوردن، به حاشیه رفته است؛ اگر فرصت کافی برای پخت‌وپز سحری ندارید، نترسید اما، نان و پنیر یا نان و ماست هم نخورید که قوت ندارد؛ برای سحری آماده و ساده، ارده‌شیره یا خرما با نان، یا بادام، یا نخودچی و کشمش، خوراک مقوی و پرانرژی هستند و تا افطار قوت لازم را به شما می‌دهند؛ اگر فرصت پختن دارید، آبگوشت، فسنجان، کله‌پاچه، قرمه‌سبزی، قیمه، هلیم و… هم نخورید.

.

2. سحری را زود بخورید

تا می‌توانید بکوشید حداقل نیم ساعت بین سحری خوردن و اذان صبح فاصله داشته باشید تا هم به نیایش سحرگاهی برسید، هم فرصت خوبی برای نوشیدن و بستن راه عطش؛ زیرا خوراکی که ما پیشنهاد کردیم، اسباب تشنگی را تقویت می‌کند، بهتر است فاصله خوردن و نوشیدن از جمله در سحرگاه، آن‌قدر باشد که هضم اول پایان یابد و کار معده تمام شود و با ریختن آب خنک یا نوشیدن با طبع سرد، معده آسیب نبیند.

.

3. کم ولی خوب بنوشید

این اشتباه است که برای پرهیز از عطش باید زیاد آب بخورید؛ بهتر است با آب اندکی آبلیمو یا سرکه میل کنید؛ اگر تخم شربتی، تخم ریحان، یا خاکشیر هم داشتید، این اقلام ذخیره آب بدن را نگه می‌دارند؛ آب سرد و یخ به‌ویژه پس از غذای چرب و شیرین هم نخورید حتی می‌توانید با افزودن چند قطره آب لیمو یا آب نارنج یا آب غوره به چای یا هر دمنوش دیگری از حرارت کبد در طول روز بکاهید و عطش احتمالی را آرام کنید.

.

4. بدون نوشیدن، عطش را درمان کنید!

اگر در طول روز، گرفتار عطش شدید، ذکر شریف «لا اله الا الله» از عطش شما کم می‌کند همچنین بکوشید در سایه باشید، سایه‌سار درختان دارای طبع خنک، مانند بید، عطش را خوب رام می‌کند؛ نگاه کردن به رنگ سبز و انگشتر فیروزه نیز از عطش می‌کاهد؛ حکمای گذشته مانند «سید میر علی‌نقی شریف»(ره) برای کاهش عطش صحراگردان حتی در دهان گذاردن انگشتر فیروزه و نیز نقره و مروارید را هم توصیه می‌کردند؛ بوئیدن عرق بید و عرق بیدمشک یا دستمال آغشته به ماست یا سرکه نیز عطش شما را کم می‌کند.

.

5. بدون خوردن، گرسنگی را کم کنید!

یاد گرسنگی روز رستاخیز شما را در تحمل گرسنگی روزه ماه رمضان یاری می‌کند همچنین بوییدن عطر گل محمدی، خرما، نخودچی، بادام هم اندکی از سردرد و ضعف ناشی از گرسنگی را کم می‌کند زیرا مغز از راه بوییدن نیز تغذیه می‌‌شود، به همین جهت است که برای مهار سودای زیاد مغز یا افسردگی شدید با استشمام بوی خوش، مغز بیمار را برای غلبه بر سودازدگی تغذیه می‌کنیم.

.

6. تحرک را کم کنید

در طول روز ماه رمضان، تحرک خود را کم کنید تا سلولهای بدن نیاز به آب و غذای مضاعف نداشته باشند مخصوصاً تحرک شدید که موجب تعریق هم می‌شود، رطوبت بدن را به‌شدت می‌کاهد؛ بهتر است ورزش و جنب‌وجوش و تکاپوی جدی را برای بعد از افطار برنامه‌ریزی کنید.

.

7. جورواجورخوری نکنید

از مصائب افطاری دادن در روزگار ما، پیشکش کردن انواعی از غذاهای رنگارنگ است در حالی که جورواجورخوری، بلای روزه‌دار است؛ به‌همین دلیل است که برخی از روزه‌داران در ایام پایانی ماه مبارک رمضان با افزایش کبد چرب یا نارسایی معده به‌استقبال عید فطر می‌روند! افطاری ساده نه‌تنها با صرفه‌جویی ملازمه دارد که برای حفظ سلامت روزه‌دار لازم است؛ برای همین اگر هم مجبور شدید در سفره مهمانی برای به‌دست آوردن دل میزبان، خوراک متنوع تناول کنید، به معده خود بین افطاری و شام، یک ساعتی فرصت بدهید، به‌ویژه سرد و گرم خوردن و چرب و شیرین روی معده ریختن، بسیار مضر است.
.

8. با سردخوری افطار نکنید

نوشیدن آب یخ، خوردن ماست یا سالاد یا هندوانه یا خیار یعنی تحمیل سردی شدید بر معده گرسنه؛ برای اینکه از دستگاه گوارش خود به‌سبب تحمل چند ساعت گرسنگی تقدیر کنید، با خوراک گرم و لطیف از آن پذیرایی کنید خرما و یک نوشیدنی گرم مانند آب داغ یا شیر داغ همراه با اندکی گلاب، بهترین پذیرایی از معده روزه‌دار است البته ماست و سالاد یا هندوانه و نیز شربت بیدمشک، کاسنی یا شاطره هم برای کاستن از عطش در روز بعد و هم بهبود کارکرد کبد، مفید است اما تناول این خوراک سرد را به حداقل یک ساعت بعد از افطار موکول کنید.
.

9. برای تقویت معده بکوشید

اگر زخم معده و اثنی‌عشر، سوزش معده، آروغ شدید یا برگردان (رفلاکس) معده دارید، معده خود را با عرق نعناع یا عرق زیره یا عرق زنیان همراه با عسل یا نبات، تقویت کنید؛ بهترین معجون برای تقویت معده این ترکیب ساده است؛ یک قاشق تخم بارهنگ را در یک لیوان عرق نعناع، 20 دقیقه بجوشانید و پس از اینکه ولرم شد با یک قاشق عسل، آخر شبها میل کنید؛ بدین ترتیب معده شما قوی می‌شود؛ همزمان از سرخ‌کردنی، ادویه‌های تند، ترشی‌های تیز، ماست و سرکه، کمتر استفاده کنید تا کارکرد معده شما بهبود یابد.
.

10-نخوردن سحری ممنوع

خیلی‌ها بدون خوردن سحری روزه می‌گیرند و اصلا به ضررهای این کار فکر نمی‌کنند. نخوردن غذا در وعده سحر، به بدن آسیب می‌رساند و باعث طولانی شدن گرسنگی و ضعف شدید طی روز می‌شود. اگر عادت دارید بدون خوردن سحری روزه بگیرید باید بدانید با دست خودتان باعث آسیب دستگاه گوارش‌تان مخصوصا معده و روده‌ها می‌شوید. پس تنبلی را کنار بگذارید و بدون سحری روزه نگیرید.
.

11-زیاده‌روی نکنید

زیاد خوردن در روزهای معمولی سال خوب نیست چه برسد به ماه رمضان که سیستم گوارشی بدن ساعت‌هایی را بدون مواد غذایی می‌گذراند. اگر فکر می‌کنید هر چه بیشتر بخورید دیر‌تر گرسنه‌تان می‌شود اشتباه می‌کنید. در خوردن وعده سحری و افطاری باید حد اعتدال رعایت شود. غذا و آب را به اندازه‌ای بخورید که بدن‌تان نیاز دارد. با رعایت نکاتی مانند رعایت قدرت هضم، رعایت عادت‌های غذایی و داشتن نشاط پس از غذا خوردن و خوردن وعده‌های سحری و افطاری باعث سلامت معده و بدن، رشد بیشتر عقل و سبكی بیشتر جسم‌تان می‌شوید.
.

12-متناسب با مزاج‌ بخورید

رعایت اصول بنیادین درست خوردن و درست آشامیدن که در همه حال توصیه می‌شود، در ماه مبارک رمضان و به‌ویژه در روزهای بلند و گرم سال، اهمیت بیشتری دارد. دقت کنید از غذاهایی استفاده کنید که با مزاج‌تان متناسب است. برای شروع نخست سراغ غذای لطیف و سبک‌تر بروید. هرگز قبل و بعد از غذا یا بین غذا آب ننوشید. غذای‌تان را خوب بجوید و پرخوری نکنید و همه چیز هم نخورید.
.

13-افزایش رطوبت بدن

برای کاهش عطش و مقابله با خشکی بدن در ساعات روزه‌داری، می‌توانید از ماءالشعیر طبیعی استفاده کنید. اگر بر اثر گرمی مفرط مزاج قلب، معده، کبد یا تولید حرارت مفرط در بدن و بر اثر تعب جسمی یا روانی طی ساعات روزه‌داری، دچار تشنگی شدید و کاهش رطوبت بدن می‌شوید، می‌توانید با مصرف ماءالشعیر طبیعی به جای آب و چای در سحر و ساعات پس از افطار، عوارض ناخواسته احتمالی را کاهش دهید.
.

14-گیاهی برای تقویت بنیه

در روزهای گرم سال به‌ویژه روزهایی‌ که روزه‌ می‌گیرید، از خوردن میوه‌های گرمسیری مانند موز و انبه (و کمتر آناناس) پرهیز کنید چراکه زیاده‌روی در خوردن آنها موجب افزایش غلظت خون می‌شود. گلاب، هم برای تقویت معده و دهانه آن و همچنین تقویت روح و قوا هنگام افطار بسیار مناسب است.
.

15-معده را تقویت کنید

خوردن کمی شله‌زرد، فرنی یا شیربرنج برای شروع افطار خوب است. اگر معده مرطوبی دارید روی آنها کمی دارچین و سیاه‌دانه بریزید. بد نیست که برای تقویت دهانه معده، همراه با فرنی، شله‌زرد یا شیر‌برنج‌تان کمی مربا بخورید. البته شاید برای کسانی که گرمی و خشکی زیادی در معده دارند، سوپ‌جو همراه با آلوبخارا مناسب‌تر باشد البته به شرطی که در آن قارچ نریزند. برای گرم‌مزاجانی که دچار ریزش صفرا به معده هستند (مثلا احساس سوزش یا درد گزنده‌ای سر معده دارند، دهان‌شان خیلی بدبوست، تحریک‌پذیر و عصبی شده‌اند)، شربت سکنجبین ولرم در شروع کار بسیار مفید است تا معده را از صفرا بشوید.
.

16-غذایی برای رفع عطش

برای کاهش تشنگی و عطش در ماه رمضان می‌توانید از شربت‌های سرکه‌شیره، سکنجبین یا شربت آبلیمو در وعده‌های سحری یا افطاری استفاده کنید. نوشیدن کمی عرق کاسنی به تنهایی یا همراه با یک قاشق چای‌خوری تخم خرفه در وعده سحری هم برای کاهش تشنگی در طول روز به شما کمک می‌کند. توصیه می‌کنیم اگر خیلی تشنه می‌شوید، خوردن خورش‌های همراه با آلو و زرشک را در وعده سحری فراموش نکنید. در طول ساعات روزه‌داری هم می‌توانید عطش خود را با بوییدن سیب گلاب، خیار یا لیمو، اسپری کردن گلاب خنک در فضای اتاق، شست‌وشوی سر و گردن و سینه با آب خنک و تنفس هوا و نسیم خنک که حرارت زاید قلب را کم می‌کند، کاهش دهید.
.

17-روزه را چطور باز کنیم؟

از نیم ساعت پیش از افطار، کمی از چهار مغز بادام، گردو، فندق و پسته، به اندازه یک قاشق غذاخوری بکوبید (طوری که پودر نشود) و آن را در یک لیوان شیر داغ بخیسانید و مخلوط را با کمی شکر یا عسل شیرین کنید یا یکی، دو خرمای بدون هسته به آن اضافه کنید. در زمان افطار ابتدا خرما میل کنید و سپس مخلوط را هم بزنید و قاشق قاشق با کمی نان برشته‌ شده، بخورید. یادتان باشد اگر خواستید خوراک دیگری بخورید، دست‌کم با یک ساعت فاصله بخورید.
.

18-نوشیدنی سنتی تهیه کنید

نوشیدن این مایع بهتر از هر نوشیدنی دیگری می‌تواند در برابر استرس گرمایی و تشنگی و تحلیل رطوبت بدن، شما را محافظت کند. اگر معده سرد یا تری دارید بهتر است در هر لیوان آن یک قاشق مرباخوری عسل حل کنید و سپس بنوشید. ماءالشعیر طبیعی نباید غلیظ و ژله‌ای شود وگرنه تاثیر آن معکوس خواهد شد. اگر جو کاملا مرغوب و مناسب باشد، رنگ ماءالشعیر به سرخ ملایم و کمرنگ مایل می‌شود. هنگام مصرف عادی، ماءالشعیر را تکان دهید تا دُردی و بخش رقیق آن با هم مخلوط و بخش غذایی ماءالشعیر هم خورده شود. برای تهیه این ماء الشعیر سنتی 50 گرم جوی پوست‌کنده سالم (نه پرک و نه نیمکوب) را با چهار لیوان آب (یک لیتر)، با حرارت ملایم، آهسته بجوشانید تا وقتی که جوها به حالت شکفته و کاملا پخته برسند. این زمان به‌طور متوسط 40 تا 50 دقیقه طول می‌کشد. پس از آن، تا این ترکیب سرد نشده، آن را صاف کنید و در جای خنک قرار دهید تا سرد شود. از این چهار لیوان، بیش از سه لیوان آب‌جو به دست می‌آید که حداکثر دو روز در یخچال قابل نگهداری است. اگر از نوشیدن ماءالشعیر همراه با رسوب آن خوش‌تان نمی‌آید، فقط قسمت آبکی رقیق بالای آن را بنوشید و دُردی آن را دور بریزید، بدین ترتیب از کیفیت سردی‌ و تری‌بخشی ماءالشعیر طبیعی بهره‌مند می‌شوید ولی از ماده مغذی آن سودی نمی‌برید. مصرف این فرآورده خانگی، به کسانی‌که مزاج گرم و خشک دارند کمک می‌کند تا از خشکی و زردی رنگ پوست بدن، گود افتادگی چشم‌ها، یبوست، غلظت خون، تحریک‌پذیری عصبی و آزردگی‌های کلیوی احتمالی دور بمانند.
.

19-تدابیر سنتی را آویزه گوش كنید

غذا باید براساس فصل و ماه انتخاب شود. یادتان باشد که در فصل گرم سال دستگاه گوارش انسان ضعیف می‌شود و به همین‌دلیل است که ایرانیان از دیرباز در تابستان و روزهای گرم سال غذاهای سبک با مزاج معتدل مایل به خنک مانند آب‌دوغ‌خیار می‌خوردند. روزه‌های بلند تابستانه دستگاه گوارش را ضعیف‌تر می‌کند پس رعایت تدابیر خوردن و آشامیدن در روزه‌داری، بسیار مهم‌ و لازم است. ابتدا از شرایط بدنی و مزاجی خود مطلع شوید و پس از آن غذاهای مناسب فصل را انتخاب کنید؛ مثلا غذاهای خیلی سنگین مانند کله‌پاچه، حلیم، آبگوشت یا غذاهای خیلی گرم و خیلی شیرین یا تند را از برنامه غذایی این ماه‌تان حذف کنید.
.

20-تشنگی در ماه رمضان

اگر در ماه رمضان غذاهای ادویه‌دار گرم و خشک، غذاهای مولد صفرا، خوراک‌های چرب و سرخ‌کردنی بخورید، شک نکنید که طی روز تشنگی امان‌تان را می‌برد. کارهای بدنی زیاد و سنگین، گرمای روز و تابش آفتاب، بوها، فکر و خیال، استرس‌ و احساساتی که موجب افزایش گرما در مغز و قلب و معده و کبد می‌شود همگی دلایلی هستند که شما را در روز تشنه‌تر می‌کنند.
.

21-پرخوری و شیرینی‌ ممنوع

باتوجه به طولانی بودن روزهای تابستان و فاصله کم وعده‌های افطاری و شام با سحری، از پرخوری در زمان افطار و پس از آن پرهیز کنید، در صورت رعایت نکردن دچار ناراحتی‌های گوارشی می‌شوید. در روزهای ماه مبارک بهتر است کمتر از شیرینی‌ها، به‌ویژه شیرینی‌هایی مانند زولبیا و بامیه یا پشمک استفاده کنید. توصیه شده در مناطقی که درخت نخل رشد نمی‌کند، از مصرف زیاد خرما پرهیز شود ولی در مناطق خرماخیز زیاد خوردن آن منعی ندارد.
.

22-دور این غذاها خط بكشید

تا می‌توانید از خوردن خوراکی‌های چرب، مخصوصا در وعده سحری، پرهیز کنید چون باعث عطش و تشنگی زیاد طی روز می‌شود. اما اگر گاهی غذای چرب می‌خورید کافی ا‌ست پس از ‌آن (به‌ویژه در وعده افطار) کمی پودر رازیانه را با نبات در آب مخلوط کنید و بنوشید تا عوارض آن را کم کند و به گوارش بهتر خوراک کمک کند.
.

23-کی شام بخوریم؟

باز کردن روزه و آغاز یکباره افطار با خوراک‌های سنگین معمول، به‌ویژه در افراد گرم‌مزاج و کسانی‌‌ که معده‌های گرمی دارند، به بدن آسیب می‌رساند. هر مزاجی که دارید برای باز کردن روزه، از یک استکان آب گرم و یک عدد خرما استفاده کنید و اگر خیلی احساس گرسنگی می‌کنید، دو تا سه لقمه غذا بخورید تا کمی گرسنگی‌تان رفع شود. شام را دست‌کم یک ساعت پس از افطار میل کنید.

.

منابع:
.https://www.tasnimnews.com
.https://seemorgh.com