رفتار با کودک در هر سنی متفاوت میباشد و حساسیتهای خاص خودش را دارد بسیاری از والدین در جلسات مشاوره نگران فرزندشان میباشند که با او چطور رفتار کنند و در مورد روشهای تربیتی سوالهای بسیاری میپرسند. تربیت کودک امری ساده و راحت نمی باشد و نیاز به اطلاعات خاصی دارد بنابراین والدین نمی دانند در برابر رفتارهای کودک مانند شیطنت، پرخاشگری، دروغ گویی و غیره چه رفتاری داشته باشند و چه واکنشی از خودشان نشان دهند.
در صورتی که شما در مورد تربیت کودک و نحوه رفتار با او چالش هایی را تجربه میکنید، این مقاله را تا انتها مورد مطالعه قرار دهید زیرا در آن به توضیحات بیشتری در مورد روشهای رفتار با کودکان در سنین مختلف پرداخته شده است، میتوانید از مشاوره کودک کمک بخواهید تا در این خصوص شما را راهنمایی کند.
.
رفتار با کودک در سنین مختلف
چگونگی رفتار با فرزندان از مسائل حیاتی و مهم هر پدر و مادری میباشد و والدین در این خصوص باید اطلاعات را کسب کنند، این آگاهی را میتوانند از طریق مطالعه و یا مشورت با روانشناس متخصص مهارت رفتار با کودکان به دست آورند، برای آن که بتوانید با کودکتان رفتار صحیح و درستی داشته باشند باید نسبت به تغییرات شناختی، زیستی، اجتماعی و روانی فرزندتان در هر دوره سنی آگاهی به دست آورند و از این طریق با نیازهای کودک به درستی آشنا شوند و مناسب ترین شیوه رفتاری را در پیش بگیرند، در ادامه این مقاله با توجه به نیازها و تغییرات کودک در سنین مختلف نکات تربیتی به طور جداگانه بیان شده است که میتواند برای شما مفید باشد.
.
رفتار با کودک، ترتیب کودک 2 تا 3 سال
باید والدین این نکته را در نظر بگیرند که علاوه بر نیاز جسمانی به نیاز عاطفی فرزندان باید بسیار توجه شود زیرا در این سن نقش مادر در تربیت فرزندان بسیار مهم و برجسته میباشد و کودک در این دوره سنی از لحاظ عاطفی و هیجانی به مراقبت ویژه ای نیاز دارد.
شاید برای شما باورنکردنی باشد اما دریافت محبت و مراقبت هیجانی از جانب والدین باعث میشود تا بر میزان ترشح هورمون رشد و ابتلا به اختلالات سازگاری که در دوران بعدی زندگی فرد به وجود میآید اثر بگذارد، به همین دلیل لازم است تا سطح متعادلی از محبت و توجه را به فرزندتان منتقل کنید و رفتار صحیح و درستی با آنها داشته باشید.
.
استقلال کودک
از نظر روانشناسی مهم ترین مسئله ای که در سنین 2 تا 3 سال رخ میدهد این است که کودک نیاز به استقلال پیدا میکند، به همین دلیل ممکن است برای هر کاری مانع شما شود و دوست داشته باشد خودش آن کار را انجام دهد، تا جایی که برای کودک خطری نداشته باشد میتوانید به او فرصت بدهید تا استقلال را در این امور تجربه کند این کار به رشد روان شناختی و اجتماعی کودکتان کمک میکند و در صورتی که بیش از حد در برابر کودک مقاومت کنید باعث لج بازی شدید و پرخاشگری او میشوید و نیاز به استقلال را در او سرکوب میکنید.
هم چنین باید این نکته را در نظر بگیرید که فرزندتان هنوز مهارتهای حرکتی را به درستی یاد نگرفته است و ممکن است در انجام برخی کارها اشتباهاتی داشته باشد بنابراین شما باید سعی کنید در برابر این اشتباهات صبور باشید و کودک تان را مورد سرزنش و تحقیر قرار ندهید زیرا اگر کودک احساس شرمندگی و تحقیر کند ممکن است در دورههای بعدی در رشد کودک اختلالاتی به وجود آید که به سلامت روحی و هیجانی او آسیب بزند.
.
وقایع مهم تا قبل از 4 سالگی
در این دوره دو رویداد مهم برای کودک وجود دارد که یکی از پوشک گرفتن و دیگری قطع پستانک میباشد، این دو معمولا در دوره 2 تا 3 سالگی و قبل از 4 سال اتفاق میافتد، بر اساس نظر متخصصان نباید در این دوره فشار زیادی به کودک وارد شود و باید به طور صمیمی با کودک گفت و گو کرد و علت از پوشک گرفتن و پستانک گرفتن را به او توضیح داد.
زمانی که میخواهید کودک را از شیر یا پستانک بگیرید باید رابطه عاطفی خوبی را با کودک برقرار کنید، در صورتی که رابطه عاطفی و صمیمانه ای با کودک نداشته باشید گذر از این مرحله برای او بسیار سخت و دشوار خواهد بود.
در واقع در این سن باید به آمادگی کودک توجه شود زیرا اصل اساسی میباشد و بسیار از دانشمندان نظیر فروید معتقد هستند فشار زیاد والدین هنگام از پوشک گرفتن کودک در روند رشدی او اختلالاتی را به وجود میآورد و باعث میشود تا در آینده این اختلال به صورت حساسیت بیش از حد به نظم و پاکیزگی و یا شلختگی و بینظمی آشکار شود.
رفتار با کودک، 4 تا 6 سال ( سنین پیش دبستانی)
در این دوره سنی باید به رشد شناختی کودک توجه شود زیرا در این سن بازی کردن با کودک اهمیت بسیاری دارد و به رشد شناختی، اجتماعی و روانی کودک بسیار کمک میکند، برای این که به کودک مفاهیم اخلاقی و رشد زبان را آموزش دهید و مهارتهای اجتماعی را به او یاد بدهید میتوانید از بازی کردن کمک بگیرید و در حین بازی مهارتها را به خوبی به او آموزش دهید.
.
ابتکار عمل کودکان
در این دوران کودکان ذهنی خلاق دارند و دست به ابتکار عملهای بیشتری میزنند به همین دلیل در این سن شما میتوانید بر روی تفکر خلاق در فرزندتان تاثیر بگذارید و به رشد آن کمک کنید، به عنوان مثال میتوانید به کمک کودکتان فعالیتهای هنری نظیر نقاشی کشیدن انجام دهید تا در این خصوص به کودکتان کمکی کرده باشید، در صورتی که هوش هیجانی کودکتان در سنین 3 تا 6 رشد کند کودکتان خواهد توانست به فهم بیشتری از احساسات دیگران برسد.
در صورتی که کودک هوش هیجانی خوبی داشته باشد به پرورش و افزایش مسئولیت پذیری او کمک بسیاری میشود البته باید این نکته را در نظر بگیرید که هرگز کودکتان را به خاطر اشتباهاتش سرزنش نکنید و سعی کنید مسئولیت پذیری را در او تقویت کنید و به او نشان دهید که رفتارش چه تاثیری بر روی دیگران میگذارد، در صورتی که کودکتان را سرزنش و شرمنده کنید او احساس گناه میکند و این حس در آینده بر روی سلامت روان او تاثیر منفی خواهد گذاشت.
.
رفتار با فرزند، 7 تا 11 سال
هنگامی که کودک به سن مدرسه رفتن میرسد معمولا کودک و والدین وارد دنیای جدیدی میشوند در این حالت فرزندتان با ارزشهای اجتماعی رو به رو میشود و باید بتواند به خوبی عمل کنید و توانایی لازم را داشته باشد تا کارهایی را در جمع انجام دهد، در این سن عزت نفس او در حال شکل گیری میباشد و نحوه رفتار شما در جمع با او اهمیت بسیاری دارد زیرا بر روحیه او تاثیر میگذارد.
رفتار والدین با فرزندشان بسیار مهم میباشد و نباید کودک با همسالان مورد مقایسه قرار بدهند، و هم چنین سرزنش کردن و تحقیر کردن او را نباید در پیش بگیرند زیرا مانع پیشرفت او در مدرسه و دنیای اجتماعی میشود و در این حالت کودک احساس بیکفایتی میکند و عزت نفس او کاهش مییابد.
در صورتی که مورد تحقیر و سرزنش قرار گیرد عزت نفس او پایین آمده و در دنیای نوجوانی با مشکلاتی رو به رو خواهد شد و در دورانهای بعدی زندگی اختلالاتی مانند فوبیای اجتماعی را تجربه میکند به همین دلیل رفتار درست با کودکان اهمیت بسیاری دارد و در این زمینه باید از همه منابع اطلاعاتی و تخصصی کمک بگیرید تا راهنماییهای لازم را دراین خصوص بیان کنند.
رفتار با کودک، نکات کلی برای تربیت کودک
علاوه بر این که در هر سنی باید به نکات اختصاصی در آن سن توجه شود باید توصیههای عمومی مربوط به رفتار با کودکان را در همه سنین مدنظر قرار داد و به آن اهمیت داد که مهم ترین آن در زیر بیان شده است.
.
-
به جای تنبیه به تشویق و تقویت توجه کنید
روانشناسان کودک بر این باور هستند که هیچ چیز به اندازه تشویق و تقویت رفتارهای صحیح کودک بر روی او تاثیر گذار نمی باشد و تشویق بر روی تربیت و شکل دهی رفتارهای او تاثیر بسیاری دارد، والدین برای این که رفتار صحیح را در فرزندشان تقویت کنند لازم نیست حتما جایزه بخرند با آغوش گرفتن ساده، لبخند زدن و گفتن جملاتی مانند آفرین، تاثیرات شگفت انگیزی بر روی او میگذارد.
روانشناسان بسیار تاکید دارند تا رفتارهای کودکان را به صورت صحیح تقویت کنند و در این حالت والدین به کودکان میآموزند که شیوه صحیح رفتار کردن چه چیزی میباشد اما در صورتی که کودک تان را تنبیه کنید تنها در مورد این که چه کاری انجام ندهد اطلاعاتی را به او میدهید و در مقابل گزینه جایگزین را یاد نمی گیرد و با شیوه صحیح رفتار آشنا نمی شود.
.
-
با کودکان گفت و گو کنید
بسیار اهمیت دارد تا زمان هایی را به حرف زدن با کودکتان اختصاص دهید و از این روش به فرزندتان نشان میدهید که برای گفته هایش ارزش و احترام قائل هستید و در صورتی که با او به گفت و گو میپردازید به کودک این فرصت را میدهید تا افکار و احساساتش را آزادانه بیان کند و آنها را با شما در میان بگذارد، این کار باعث میشود تا از نگرانیها و اضطراب هایی که در دوران کودکی ممکن است ایجاد شود پیشگیری شود.
بچهها در سنین ابتدایی درک کمی نسبت به مقتضیات محیط دارند و در نتیجه واقع بینی پایین تری دارند و به همین دلیل ممکن است درخواستهای نامعقولی داشته باشند در این حالت باید روشهای صحیح نه گفتن را به کودک تان آموزش دهید و بتوانید به درستی با کودکتان مخالفت کنید ، هم چنین میتوانید برای توضیح دادن رفتارتان از زبان کودکانه استفاده کنید و لحن وکلمات مناسبی را به کار ببرید و حق انتخابهای دیگری را برای فرزندتان کنار بگذارید، به کار گیری این روشها میتواند برای شما مفید باشد و در این خصوص به شما کمک کند.
.
-
اقتدار و صمیمیت را در کنار هم داشته باشید
برای رفتار با کودک بسیار اهمیت دارد که صمیمیت و اقتدار را با یکدیگر ادغام نکنید و هیچ کدام را قربانی دیگری نکنید زیرا هر دو در تربیت فرزند نقش مهمی دارند، برای مثال برخی از پدر و مادرها به خاطر این که بخواهند با فرزندشان دوست باشند از اقتدارشان کم میکنند و همین مسئله باعث میشود تا کودک به درستی اصول خود انضباطی را یاد نگیرد، این شرایط باعث میشود تا مشکلاتی مانند لوس شدن فرزندان، بروز رفتارهایی مانند گریههای بیدلیل و شکل گیری توقعات بیش از حد والدین به وجود آید.
در مقابل برخی از خانوادهها برای این که کودک شان منضبط باشد روش مستبدانه را در پیش میگیرند و نمی توانند با فرزندشان رابطه صمیمانه و خوبی داشته باشند این نوع رفتار باعث میشود تا آزادی فرزندشان با اختلالاتی همراه شود و زمینه ساز بروز اضطرابهای گوناگون شود به طوری که اعتماد به نفس فرد کم میشود.
بسیار مهم است تا در این دو جنبه به تعادل برسید و در کنار این که برای فرزندتان یک دوست صمیمی هستید نقش راهنما نیز داشته باشید و به او کمک کنید.
.
-
الگوی مناسبی باشید
باید به این نکته توجه کنید که فرزند شما در دوران کودکی از طریق مشاهده کردن و الگو سازی اصول رفتاری را یاد میگیرد و در صورتی که میخواهید ویژگی خاصی در کودک پرورش دهید باید سعی کنید خودتان آن را رعایت کنید به عنوان مثال در صورتی که دوست دارید کودک تان راستگو باشد باید خودتان در رابطه با او صادق باشید و تمرین صداقت کنید و توجه داشته باشید که هیچ چیز به اندازه الگوی سالم نمی تواند فرزندتان را تحت تاثیر قرار دهد.
گاهی اوقات والدین مجبور میشوند برای فرزندشان پرستار بگیرند باید این نکته را در نظر بگیرید که کودک ممکن است رفتار پرستار را الگوی خود قرار دهد و به همین دلیل باید در انتخاب پرستار حساس باشید و توجه داشته باشید که چه کسی را برای این امر انتخاب میکنید.
.
-
مسئولیت پذیری را از همان ابتدای کودکی آموزش دهید
لازم است به فرزندتان نشان دهید که هر کس در برابر رفتارهاش مسئول میباشد و به همین دلیل همه ما وظیفه داریم تا رفتارهای صحیح و درستی از خودمان نشان دهیم، این گفتهها به کودک میآموزد که در تعاملات گوناگون دیگران را نیز در نظر بگیرد و بدرفتاری کم تری از خودش نشان دهد.
.
منابع :
.https://moshaveraneh.com