هنر مروار بافی (سبد بافی)

مرواربافی یکی از رشته‌های صنایع دستی است که طی چند سال اخیر در استان گیلان رواج یافته است. مروار یک نوع چوب ترکه‌ای اسـت که از اطراف تهران، کرج، سولقان، بهارِ همدان، ملایر و مراغه تهیـه می‌شود .
البته تهیـه آن درمنـاطق دیگر نیز امکان پذیر بوده و حتـی در مناطـق جنـوبی کشور ( از جمله خوزستان ) نیز احتمالاً تولید آن رواج دارد. مرواربافان پس از تهیه ترکه از مناطق فوق آن را انبار نموده و به تدریج پس از گرفتن زوائد آن، ترکه‌ها را از طول به سه یا چهار قسمت تقسیم نموده و آن‌ها را در پاتیل‌های مخصوصی با آب می‌جوشانند و لایه رویی آن را می‌گیرند و پس از خشک شدن جهت بافتن از آن‌ها استفاده می‌کنند .
مروار دارای ویژگیهای خاص خود می‌باشد. رنگ آن زرد است و وقتی روغن جلا می‌خورد به رنگ طلایی در می‌آید. لازم به توضیح است که نوع نامرغوب آن بیشتر به رنگ سیاه و سبز می‌باشد. پس از بافتن مروار باید آنرا نزدیک به 48 ساعت در معرض آفتاب بگذارند و این کار بدین جهت انجام می‌گیرد که بر اثر تابش نور آفتاب به ترکه‌های مروار، رنگ آن‌ها روشن‌تر شده و به رنگ طلایی در می‌آید .

محصولاتی که مرواربافان تولید می‌کنند
سبـد گردکوچک و بزرگ ـ سبد بیضی کوچک و بزرگ ـ سبد قایقی کوچک و بزرگ ـ کاسه در اندازه‌های مختلف ـ سبد کشکولی ـ سبد جای میوه ـ سبد پنجره‌ای ـ ساک پیک نیک ـ سبد دو طبقه سبد سه طبقه ـ جای لباس ـ جای بچه ـ جای روزنامه ـ انواع لوستر ـ انواع شکلات خوری ـ جای سوزن ونخ ـ جای تخم مرغی ـ میز و صندلی و مبل و محصولات متنوع دیگر. در مرواربافی علاوه بر ترکه‌های مروار، از مواد دیگری مانند تخته سه لائی، انواع میخ، روغن جلا و مفتول‌های سیمی نیز استفاده می‌شود و ابزارآلات تولید مروار عبارتست از اره، رنده، چکش، انبردست، گازانبر و قیچی باغبانی .
مرکز اصـلی فعالیـت دست اندرکان این صنعت اطراف آستانه اشرفیه و مخصوصاً قریه ْ کـورکـا ْ، می‌باشد و به طور پراکنده در مناطق دیگر استان گیلان از جمله اطراف بندرکیاشهر و در صیقلان بازار جمعه نیز دیده می‌شود .
شیوه کار مرواربافان شبیه بافت شعاعی بامبو است، به این طریق که بافندگان ابتدا ترکه‌های درخت را که ماده اولیه مورد مصرفشان است انتخاب و آن تعداد از ترکه‌هایی را که قابلیت تقسیم شدن به دو، سه یا چهار قسمت را دارند، برش طولی داده و سپس از نظر اندازه به طول‌های مورد نیاز درآورده و در آب می‌خیسانند تا انعطاف پذیر و قابل استفاده شود .
در مرحله بافت، تعداد چهار عدد از ترکه‌ها در کنار یکدیگر قرار گرفته و تعداد چهار یا پنج ترکه دیگر بصورت متقاطع روی آن‌ها قرار می‌گیرد تا تشکیل یک ستاره هشت پر را بدهد آنگاه به وسیله ترکه‌های باریکتری مهار شده و بافنده با ترکه‌های نازک عمل بافت را به شیوه یکی از زیر، یکی از رو آغاز نموده و ترکه‌ها را به طور یکی در میان از لابلای ترکه‌هایی که قبلاً بطور متقاطع روی یکدیگر قرار گرفته عبور می‌دهد و اینکار را تا تکمیل قسمت کف شیئی که تولید آن مورد نظر است تعقیب می‌کند .
بعد از پایان کار بافت قسمت کف، در محلی که قرار است از آنجا به لبه کار بافته شود عموماً صنعتگران به بافت حالت مارپیچی داده و کار را به شیوه قبلی ادامه می‌دهند و انتهای کار را نیز بصورت مارپیچ درآورده و سرتکه‌ها را به داخل قسمت مارپیچ خم می‌کنند .

⇩
〔دیدن منابع مطالب〕