نکات صدور و دریافت چک

نکات مهم در خصوص نوشتن چک

1- هنگام نوشتن متن چک سعی کنید خودتان و با قلم خودتان متن چک را بنویسید حتی اگرطرف مقابل شما مورد اعتماد شما باشد هرگز اجازه ندهید دیگران متن چک رابنویسند (یکی از اشتباهات رایج در نگارش چک این است که قسمتی از متن چک را به طرف مقابل می‌سپاریم تا بنویسد. بعنوان مثال تاریخ‌ها را میزند و چک را جهت درج مبلغ و امضا به شما می‌دهد. یا مبلغ چک را نوشته و از شما می‌خواهد آن را امضا نمایید، در اینصورت بعدها باز هم می‌تواند چک را دستکاری کند و شما نمی توانید ثابت کنید که بعداً اینکار را کرده چون اطلاعات دیگر چک هم بدست او نوشته شده است).

2- هرگز در هنگام نگارش چک، خودکارتان را عوض نکنید (حتی دو خودکار همرنگ). چرا که جاعل بعدا می‌تواند ادعا کند که خودکار سومی هم در کار بوده است. گاهی دیده می‌شود کلاهبرداران مخصوصا خودکار تمام شده ای را به شما داده که به سرعت جوهرش تمام شده و مجبور شوید قسمتی از متن چک را با خودکاری دیگر بنویسید.

3- درقسمت «مبلغ چک»، هم به تومان بنویسید و هم به ریال (مثلا: سه میلیون تومان برابر با سی میلیون ریال)

4- درقسمت «در وجه» سعی کنید که وجه را به اسم شخص بنویسید و تا می‌توانید از نوشتن کلمه حامل خودداری کنید.
(با این کار چک از حالت عمومی خارج گشته و به خصوصی تبدیل می‌شود. به عنوان مثال یکی از فواید این کار جلوگیری از پرداخت مبلغ چک در صورت سرقت آن می‌باشد).

5- بعد از آنکه اسم طرف را نوشتید، برای جلوگیری از سوء استفاده احتمالی بنویسید که چک «بابت چه چیزی صادرشده است» (مثلا، آقای بهزاد نعیمی بابت اجاره ماهانه واحد مسکونی/ــــــــــــــــــــــــــــ).

اگر در متن چک کلمه “بابت” درج شود و یا شرطی درج گردد، چک شما منوط به اجرا و اثبات آن می‌گردد. مثلا: در وجه آقای/خانم…. بعنوان ضمانت قرارداد…؛ در این موارد چک حقوقی شده و دریافت آن مشکل خواهد شد پس بخواهید که در متن چک نوشته نشود بابت… .

توجه داشته باشید اینکه بانک باید پی به انجام متن چک ببرد درست نیست؛ اگر چک وارد بانک شود،و موجودی حساب کافی باشد در هر شرایطی پاس خواهد شد و اگر پول کافی در حساب نباشد بنا به درخواست مُراجعه کننده برگشت خواهد خورد.
“طبق ماده 3 قانون تجارت هرگاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد”.

بسته به موقعیت افراد از واژه “بابت” استفاده میشود،به عنوان مثال، معمولاً ذینفع تمایلی ندارد این قسمت در چک آورده شود، مخصوصا زمانیکه مبلغ چک بالا و یا صادرکننده دارای سابقه و اعتبار مناسبی نباشد. در مقابل احتمال دارد صادر کننده چک بخواهد این قسمت بنا به هر دلیلی نوشته شود. (به هر حال، همانطور که گفته شد، تنها اثرِ چکِ مشروط این است که چک از حالت کیفری خارج گشته و حقوقی میشود).

6- در قسمتی که باید مبلغ به عدد نوشته شود؛ سعی کنید از سمت چپ، با کمترین فاصله به حرف «ر» درکلمه «ریال» شروع به نوشتن کرده و پس از نوشتن مبلغ در جلوی آن تا انتهای مستطیل خط تیره کشیده شود.

7- روی مبلغ عددی و حروفی را با چسب شیشه ای پوشانده و با ناخن روی آن را خط بیاندازید تا در صورت برداشتن چسب، جوهر را از روی چک جدا کند.در شرکت هایی که معاملات گسترده صورت میگیرد از دستکاه پرفراژ استفاده میکنند که جایی برای جعل باقی نماند.

(البته گاهی جاعلان حرفه ای با استفاده از مواد مخصوص چسب را به راحتی جدا کرده و اثر آن را نیز میتوانند از بین ببرند. توصیه میشود چک با روان نویس نوشته شود که از این مشکل جلوگیری به عمل آید.شرکت‌ها و کسبه نیز میتوانند از دستگاه‌های پرفراژ استفاده کنند).

8- معمولا با زدن دو امضا پشت چک از سوی دارنده اصلی، چک حکم در وجه حامل را دارد و بانک موظف است مبلغ مورد نظر را به هر کسی که چک را در دست دارد بپردازد.

اما اگر واژه حواله کرد که روی برگه چک چاپ شده است را خط بزنید، دیگر قابل واگذاری به غیر نبوده و جهت نقد کردن چک، فقط خود شخص که چک به نامش صادر شده است باید به بانک مراجعه کند.

به عنوان مثال با این کار آقای نعیمی قادر نخواهد بود چک را به دیگری واگذار کند. بانک مبلغ چک را فقط به ایشان تحویل میدهد.

9- سعی کنید متن چک را با اعصابی آرام بنویسید و از شتاب زدگی و عجله در نوشتن خودداری کنید و تا آنجا که ممکن است بدون قلم خوردگی باشد.

10- چنانچه بدون قلم خوردگی چک را نوشتید و امضاء کردید در پایین یا بالای مبلغ که به عدد نوشتید این کلمه را امضاء کنید؛ ×بدون خط خوردگی× و دو طرف آن را با علامت ضربدر«×» ببندید.

چنانچه در هنگام نوشتن دچار قلم خوردگی شد ولو این که یک حرف یا یک عدد باشد پشت چک قید کنید که: مبلغ فلان و تاریخ فلان صحیح است و قلم خوردگی از اینجانب می‌باشد این جمله را در پشت چک در گوشه ای قید کنید و امضاء نموده و سپس زیر آن را خط بکشید.

11- بعضی چک‌ها 2 امضا بوده (حتما دو نفر باید امضا کنند) و یا بدون مهر فاقد اعتبارند (معمولا در شرکت ها). این یکی از فرصت‌های کلاهبرداری است. خیلی مواقع صادر کننده چک بقصد پرداخت نکردن یا دیرتر پرداخت کردن چک، مخصوصاً این موضوع را پنهان می‌کند و چک را امضا کرده و تحویل شما می‌دهد. مسلماً این چک نقد نخواهد شد و تنها راه شما، شکایت حقوقی (طولانی مدت) از اوست که در آخر هم مدعی می‌شود که در آن لحظه فراموش کرده بودم که این چک بدون مهر فاقد اعتبار است. پس در زمان قرارداد و گرفتن چک، از صادر کننده بخواهید درج کند که این چک دو امضا نبوده و نیاز به مهر ندارد. در این صورت، اگر این مشکل پیش بیاید، می‌توانید از وی بخاطر کلاهبرداری و فریب شکایت نمایید.

12- هرگز چک را جهت اصلاح، تعویض، و … در اختیار صادر کننده آن قرار ندهید. چون در اختیار داشتن چک توسط او به معنای پرداخت دین است. یعنی وی می‌تواند مدعی شود که وجه چک را پرداخته و چک را پس گرفته است. و این شمایید که باید ثابت کنید که اینطور نبوده است که کار بسیار مشکل و زمانبری است.

طبق ماده 17 قانون صدور چک «وجود چک در دست صادرکننده دلیل بر پرداخت وجه آن و انصراف شاکی از شکایت است مگر این که خلاف این امر ثابت گردد.»پس اگر قبل از وصول وجه چک، آن را به صاحب حساب تحویل دهید بدین معنی است که پول خود را دریافت کرده اید.

13-در انتخاب امضاء برای چک سعی کنید از امضاء ساده که قابل جعل باشد خودداری کنید و زیر امضاء نام و نام خانوادگی را به همراه تاریخ با خط خود قید کنید.

14-پس از صدور چک ته چک را نیز کامل کنید و تاریخ چک و مبلغ چک و این که چک را به چه کسی دادید؛ حتما قید کنید.

15-از نمونه امضاء خود در قسمت ته چک و برگ چک خودداری کنید تا چنانچه مورد سرقت قرار گرفت جعل نمونه امضاء صورت نگیرد.

16- چنانچه دسته چک یا یک برگ از اوراق چک مفقود یا مورد سرقت قرار گرفت در اسرع وقت به بانک اطلاع دهید و طبق ماده 14 قانون چک ظرف مدت یک هفته به دادسرا مراجعه نموده و ضمن طرح شکایت دستور قضائی را به بانک تحویل دهید. چنانچه دستورقضائی انجام نشود بانک مسئولیتی نخواهد داشت و می‌تواند وجه چک را پرداخت نموده و یا چک را برگشت بزند.

17- اگر در متن چک جعل و دستگاری صورت گیرد و یا مورد کلاهبرداری قرار گیرد و یا اختلاف حساب وجود داشته باشد مطابق دستور ماده 14 که در بند 16 همین مقاله شرح داده شد، عمل کنید.

18- چنانچه معامله و یا قراردادی با چک صورت گرفت شماره چک و مبلغ چک و تاریخ آن حتما در متن قرار داد قید شود و تصاویر چک‌ها را پیوست نمایید.

19- با توجه به مشکلات و تراکم کار در بانک و برای جلوگیری از برگشت خوردن چک سعی کنید مبلغ چک را یک روز قبل از موعد آن در بانک تأمین نمایید.

20- چنانچه در تامین وجه چک در موعد مقرر دچار مشکلی شدید حتما با دارنده چک هماهنگی کنید و به او اطلاع دهید و از او درخواست مهلت نمایید تا با برگشت خوردن چک و بد حسابی مواجه نشوید.

21- کسی که چک بلا محل (قانون چک) صادر کند علاوه بر اینکه دادگاه او را به مبلغ چک محکوم می‌کند به مجازات حبس و جزای نقدی محکوم خواهد شد.

22- چنانچه چکی را بابت ضمانت یا تخلیه ملکی به طرف مقابل دادید حتما از او رسید اخذ کنید.

23- اول متن چک را بنویسید و بعد امضاء کنید و از امضاء کردن چک بدون مبلغ و تاریخ جداً خودداری کنید.

24- بخاطر داشته باشید کشیدن چک سفید امضا، تخلف محسوب می‌شود.

25- سعی کنید هر وقت که خواستید از کسی چک دریافت کنید حتما به بانک بروید و تقاضای استعلام از حساب صاحب چک را بکنید و اگر مطمئن شدید که سابقه چک برگشتی ندارد، با او معامله کنید. برای انجام این کار بهتر است در ساعات اداری معاملات خود را انجام دهید چون اگر به بعدازظهر موکول کنید دیگر بانکی پاسخگوی شما نخواهد بود و نمی توانید استعلام حساب شخص را مشاهده کنید. ناگفته نماند وقتی که استعلام می‌گیریم یا این که می‌دانیم طرف مقابل آدم خوش حسابی است با خیال راحت تری معامله می‌کنیم و از نگرانی و دغدغه پس از انجام معامله تا حدودی به دور خواهیم بود (لازم به ذکر است این کار بطور سیستماتیک صورت نمیگیرد و به سلیقه کارمند و رئیس شعبه بستگی دارد. چرا که یکی از وظایف بانک‌ها رسم رازداري و امانتداري در قبال مشتریان است؛ چه جنبه مثبت چه جنبه منفي).

26.با چک ضامن افراد ناشناس و غیر قابل اعتماد که که احتمال عدم پرداخت او را می‌دهید ، نشوید.

27.صدور چک بلامحل مجازات حبس و جزای نقدی را به دنبال دارد و دادگاه فردی را که چک بلامحل صادر کند به پرداخت مبلغ چک و خسارت وارده محکوم می‌کند پس حتما برای چکی که بابت ضمانت یا تخلیه ملکی به طرف مقابل دادید رسید اخذ کنید.

28.برای جلوگیری از برگشت خوردن چک مبلغ چک را یک روز قبل از موعد آن در بانک تأمین کنید و اگر در خصوص تامین چک مشکل داشتید با دارنده چک هماهنگ نمایید و از او مهلت بگیرید تا چک برگشت نخورد.

29.از درج هرگونه علامت اضافه، خطوط اضافه و موارد مشابه در نوشتن چک خودداری کنید.

30.تاریخ را حتما به حروف بنویسید.

31.تاجایی که می‌توانید چک مدت‌دار صادر نکنید.

32.در صورتیکه پولی در حساب ندارید حتی الامکان از صدور چک خودداری کنید.

33.امضای چک را هیچگاه عمداً اشتباه نزنید چون این کار می‌تواند مصداق کلاهبرداری باشد و تعقیب کیفری را شامل شود.

34.سعی کنید مابین بخش حروفی مبلغ و عددی مبلغ اختلافی نباشد هرچند که بخش حروفی ارکان بانک است اما برخی از بانک‌ها در صورت اختلاف بین

35.این دو عدد چک را به دلیل تناقض در مندرجات برگشت می‌زنند.

36.خط زدن حواله کرد تأثیری در حواله کردن چک ندارد، چک ذاتاً امکان حواله کردن دارد بنابراین با خط زدن کلمه حواله کرد خودتان را در زحمت نیندازید.

37.نوشتن هر نوع توضیح در متن چک مانع از نقد شدن و یا برگشت خوردن چک نمی‌شود مثلا برخی افراد می‌نویسند بابت تضمین، این موضوع نمی‌تواند باعث عدم نقد شدن چک شود. البته می‌تواند از شکایت کیفری آورنده چک در صورت برگشت خوردن جلوگیری کند.

38.چسباندن چسب یا نوشتن عدد برعکس و یا گذاشتن کاربن تأثیری در جعل چک ندارد و افراد جاعل حرفه‌ای به راحتی چک را جعل می‌کنند بنابراین خیلی خودتان را به زحمت نیندازید بهترین راه برای جلوگیری از جعل چک پرفراژ چک با دستگاه‌های مخصوص است که مبلغ را به صورت برجسته روی چک حک می‌کند.

39.همیشه چک را با خودکار آبی معمولی بنویسید. از به کار بردن روان نویس، خودنویس و امثال آن خودداری کنید.

40.از خودکارهای شخص گیرنده چک برای نوشتن چک استفاده نکنید چرا که برخی از خودکارها قابلیت پاک شدن دارند.

41.چک را تاجایی که می‌توانید پررنگ بنویسید.

42.از چک نوشته شده کپی تهیه کنید و پایین آن از فرد تحویل گیرنده رسید با تاریخ بگیرید. این موضوع علاوه بر جلوگیری از سو استفاده از چک می‌تواند برای اثبات مدت‌دار بودن چک استفاده شود و در مواقعی شکایت کیفری را ملغی کند.

43.همیشه دسته چک خود را در جای مطمئنی بگذارید و هر چند وقت یکبار برگه‌های آن را بشمارید تا از بین دسته چک شما دزدی نشود.

44.هیچگاه چک بدون تاریخ و یا بدون امضا به کسی ندهید.

45.هیچگاه چک را سفید امضا نکنید این موضوع بسیار خطرناک است.

46.حتی الامکان از صدور چک حامل پرهیز کنید و حتماً در قسمت در وجه نام شخصی را بنویسید.

47.در صورت ابطال یک چک بخش امضای آن را بدون آسیب دیدن شماره حساب پاره کنید.

48.کلیه موارد گفته شده در این قسمت برای احتیاط است و بهتر است رعایت شوند.

.

نکات مهم در خصوص دریافت چک

1.ارکان چک دریافت شده را حتما کنترل کنید که خط خوردگی نداشته باشد.

2.شماره حساب چک را در سیستم‌های موجود کنترل کنید که حتما به نام شخص صادرکننده چک باشد.

3.در صورتیکه معامله‌ای انجام می‌دهید حتما غیر از چک، قراردادی نیز با طرف منعقد کنید و شماره چک را در قرارداد قید کنید.

4.به محض دریافت چک از آن عکس یا کپی دریافت کنید. این موضوع در زمان گم شدن چک می‌تواند کمک کند.

5.برای وصول چک ترجیحاً چک را به بانک خودتان برده و به حساب بخوابانید.

6.در صورتیکه می‌خواهید از کسی چک مدت دار دریافت کنید سعی کنید از ایشان کپی اسناد ملکی یا خودرو یا چیزی شبیه آن دریافت کنید چرا که درصورت عدم وصول چک می‌تواند در وصول مطالباتتان تأثیر داشته باشد. این موضوع مخصوصا در زمانی که مبلغ چک بالاست تأثیر فراوانی دارد.

7.ترجیحا چک را در روز سررسید برگشت بزنید البته تا شش ماه وقت برای برگشت زدن هست اما بهتر است روز سررسید برگشت بزنید.

8.یک مهلت ده روزه به صادرکننده چک بدهید در صورت عدم وصول مبلغ سریعاً به دادگاه برای شکایت یا اداره ثبت برای توقیف اموال مراجعه کنید.

9.هیچگاه چک برگشت‌خورده را در اختیار افراد به اصطلاح “شرخر” قرار ندهید این موضوع می‌تواند جنبه کیفری برای شما داشته باشد.

10.موارد مندرج در برگه برگشت چک را در بانک مطالعه کنید و در صورت وجود مغایرت نسبت به رفع آن اقدام و سپس اقدام به شکایت و پیگیری نمایید.

11.حتی الامکان چک دریافتی خود را در اختیار اشخاص ثالث قرار ندهید چرا که در صورت بروز جعل، مشکلات بعدی آن متوجه شما خواهد بود.

12.قبل از دریافت چک، شماره حساب فرد را بپرسید و سری به بانک بزنید و از دزدیده نشدن و یا سالم بودن حساب فرد اطمینان حاصل کنید.
.
منابع:
.https://www.fekrezemestoon.ir
.https://www.movakkel.com