به نظر شما آموزش مفاهیم مالی به کودکان تا چه اندازه اهمیت دارد؟ این آموزشها از چه سنی باید به کودکان داده شود؟ بهترین راه آموزش مفاهیم مالی به کودکان چیست؟ اگر پاسخ این سوالات را نمی دانید، در این مطلب با ما همراه شوید چون در اینجا به تمام این سوالات پاسخ داده شده است.
مدیریت امور مالی شخصی برای بسیاری از بچهها در ابتدا در خارج از کلاس درس آموخته میشود. اغلب آموزش هایی که کودکان در مورد مسایل مالی میگیرند را از محیط اطراف، یعنی تلویزیون یا اینترنت، خانواده و دوستان دریافت میکنند. بعضی از چیزهایی که یاد میگیرند مثبت است در حالیکه برخی دیگر جنبهی منفی دارند.
اولین چیزی که باید بدانید این است که رابطه اولیه کودکان با پول، میتواند بر نحوهی مدیریت امور مالی آنها در بزرگسالی تأثیر بگذارد. این امر بصورت کاملا ناخودآگاه اتفاق میافتد یعنی این تاثیرات زمانی اتفاق میافتند که خود کودکان و بزرگسالان، متوجه آن نیستند. بعبارت دیگر میتوان گفت مهارت ها، عادات، ارزشها و نگرشهای هر یک از ما نسبت به امور مالی، از دوران کودکی مان ناشی شده است. به همین دلیل است که آموزش صحیح مسایل مالی به کودکان توسط مربیان و مراقبان و البته والدین بسیار مهم است. این امر به کودکان کمک میکند تا دانش و مهارتهای لازم برای ایجاد عادتهای مالی سالم در آینده را کسب کنند.
برای شروع کودکان باید با مفاهیم اساسی سواد مالی آشنا شوند. مباحث اصلی مسایل مالی شامل مخارج و هزینه ها، پس اندازها، نیازها و خواستهها است.
در این قسمت ابتدا با مباحث اساسی که کودکان باید بدانند آشنا میشوید.
.
6 مفهوم اصلی سواد مالی که باید به کودکان آموزش داده شود:
1- پول چیست؟
بچهها باید بدانند پول چیست و چگونه استفاده میشود. بسیاری از بزرگسالان با این موضوعات کاملا آشنا هستند چون مدت زیادی ست که از پول استفاده میکنند. اما این برای بچه ها، یک مفهوم جدید است. برای کمک به درک مفهوم پول، به سوالات فرزندتان بدرستی پاسخ دهید. بچهها کنجکاو هستند، بنابراین آموزشها را به گونه ای ارائه دهید که عطش دانستن آنها را برطرف کند. برای آموزش مفهوم پول به کودک، نکات کلیدی زیر را به او توضیح دهید.
نکات کلیدی:
◉ پول نشان دهنده ارزشمند بودن چیزی است. پول به ما میگوید که ارزش هر چیز چقدر است. برای بدست آوردن چیزهایی که ارزش بیشتری دارند، باید پول بیشتری پرداخته شود. چیزهایی که ارزش کمتری دارند هم به پول کمتری نیاز دارند.
◉ پول از گذشتههای دور وجود نداشته است. قبل از اختراع پول، مردم داد و ستد یا مبادلهی کالا به کالا میکردند. آنها اقلامی با ارزش مشابه را معامله میکردند، اما مشکلات زیادی در این روش وجود داشت. پول همهی کارها را راحت تر کرد و اکنون در سراسر جهان استفاده میشود.
◉ پولی که در ایالات متحده استفاده میشود، دلار نامیده میشود. واحد پول ایران هم ریال است (شما میتوانید واحد پول چند کشور بزرگ دیگر را هم به فرزندتان معرفی کنید).
.
2- برای بدست آوردن پول باید تلاش کرد
این جمله را به فرزندتان بگویید: “پول روی درختها رشد نمی کند!”. این موضوع بسیار مهمی ست که باید به کودکان آموزش داده شود. به فرزندتان بگویید که بدست آوردن پول، نیاز به کار و تلاش دارد.
تصور هر چیز برای کودکان آسان است. آنها ممکن است پول را چیزی تصور کنند که در زمانهای مورد نیاز، با سحر و جادو بدست میآید. بنابراین لازم است که روشهای بدست آوردن پول را به فرزندتان توضیح دهید. برای درک این مفهوم، نکات کلیدی زیر را به کودک آموزش دهید.
نکات کلیدی:
◉ درآمد مردم از طریق کار حاصل میشود. یکی از راههای کسب درآمد افراد کار کردن است. مردم در جایی انجام وظیفه یا خدمت میکنند (کار میکنند) و در ازای آن پول (حقوق) میگیرند.
◉ مردم میتوانند با فروش کالاهای مختلف هم درآمد کسب کنند. یکی دیگر از راههای کسب درآمد برای انسان ها، فروش اجناس است. وقتی فروشندگان چیزی را بیش از مبلغی که برای آن پرداخت کردهاند میفروشند، سود میکنند و پول خود را از این راه بدست میآورند.
.
3- پول برای خرید کالاها استفاده میشود
اما مردم با پولی که میگیرند چکار میکنند؟ آنها چیزهای مختلفی میخرند.
ارتباط بین درآمد و مزایای آن در زندگی را برای کودک توضیح دهید و آن را ملموس کنید. به این فکر کنید که در زندگی کودک به چه چیزی میتوانید اشاره کنید؟ به فرزندتان بگویید که لباس هایی که میپوشد، غذاهایی که میخورد، اسباب بازی هایی که با آنها بازی میکند و… همه اینها با پول خریداری میشوند. همچنین به بچهها بیاموزید که قیمت هر چیز با دیگری متفاوت است و هزینه بعضی چیزها بیشتر از بقیه است. برای کودکان بزرگتر، در مورد تفاوت کالاها و خدمات بحث کنید. برای آموزش این مفهوم به کودک، از نکات کلیدی زیر استفاده نمایید.
نکات کلیدی:
◉ مردم برای خرید چیزهای مختلف از پول استفاده میکنند. پول به مردم این امکان را میدهد تا وسایل مورد نیاز و چیزهایی که میخواهند را خریداری کنند و به طور کلی به دو دسته کالا و خدمات تقسیم میشوند. کالاها اشیا ملموسی مانند غذا، لباس، اسباب بازی و وسایل الکترونیکی و… هستند. منظور از خدمات نیز کارهایی است که یک نفر برای شخص دیگر انجام میدهد مثل کوتاه کردن موها، مراجعه به پزشک و تعمیر خانه.
◉ برای خرید هر چیز، باید هزینه ای را که فروشنده میخواهد پرداخت کنید. هزینه بعضی چیزها بیشتر از موارد دیگر است. برای خرید چیزی که گران تر است، پول بیشتری لازم است.
.
4- بین “نیازها” و “خواسته ها” تفاوت وجود دارد
همهی خریدها با هم برابر نیستند. کودکان ممکن است متوجه اولویت هایی (مانند مواد غذایی و پوشاک) نباشند و آنها را با خواستههای خود مثل بازی ها، وسایل الکترونیکی و اسباب بازیهای یکسان بدانند. خب همانطور که میدانید، منظور از موارد اول یا اولویتها “نیازها” و موارد دوم “خواسته ها” است.
یک راه خوب برای بیان این نکته این است که کودک را برای خرید مواد غذایی همراه خود ببرید و بودجه سفرتان را با او در میان بگذارید. تمام پولی که برای خرید وعدههای غذایی سالم پرداخت میشود، “نیازها” هستند. “خواسته ها” چیزهایی هستند که داشتن آنها برای بقای ما ضروری نیست و فقط در صورتی مورد توجه قرار میگیرند که همه کالاهای مورد “نیاز” خریداری شده باشند و هنوز مقداری پول باقی مانده باشد. برای آموزش این مفهوم به کودک، از نکات کلیدی زیر استفاده کنید.
نکات کلیدی:
◉ “نیازها” همان ضروریات است. هزینه هایی که برای زنده ماندن و بقای انسان ضروری هستند، نیاز محسوب میشوند. اگرچه این نیازها برای زنده ماندن مورد نیاز هستند اما برای افراد مختلف معنای متفاوتی دارد. ولی بطور کلی عمده ترین نیازهای انسانها نیاز به غذا، سرپناه و حمل و نقل است. این به معنای پرداخت هزینههای مواد غذایی، اجاره و هزینههای حمل و نقل است.
◉ “خواسته ها” در واقع همان تجملات هستند. اگرچه خواستهها برای بقا ضروری نیستند اما هزینه هایی که “خواسته” تلقی میشود، زندگی را لذت بخش تر میکنند. وسایل لوکس بسته به میزان درآمد و سبک زندگی افراد، میتوانند شامل لباسهای گران قیمت و مسافرت، برنامههای بیرون رفتن با دوستان یا تفریحات مختلف باشد.
.
5- پول باید عاقلانه خرج شود
کودکان باید یاد بگیرند که مخارج خود را کنترل کنند. انسانها همیشه در مورد اینکه کجا، کی، چگونه و چرا پول خود را خرج کنند، حق انتخاب دارند.
فروشگاهها و مارکهای مختلف، اجناس مشابه را با قیمتهای بسیار متفاوت عرضه میکنند. به فرزندان خود توضیح دهید که چرا قیمت کالاهای مشابه در مکانهای مختلف، متفاوت است و اینکه چگونه باید از استدلال خود برای داشتن یک خرید عاقلانه استفاده کنیم. این کار در فروشگاههای مواد غذایی نیز قابل انجام است. قیمت یک محصول مشخص را در نامهای تجاری مختلف مقایسه کنید. تفاوت قیمت آنها چقدر است؟ آیا این مقدار پول، ارزش خرید این کالا را دارد؟
همهی ما مجبور به خرج کردن پول هستیم. با این حال خریدهای ما (چه ضروری باشند و چه نباشند)، باید عاقلانه و آگاهانه انجام شوند. برای آموزش این مفهوم به کودک، از نکات کلیدی زیر استفاده کنید.
نکات کلیدی:
◉ مردم در مورد آنچه میخرند حق انتخاب دارند. وقتی نوبت به خرید کالاها و خدمات میرسد، تصمیم میگیریم پول خود را کجا خرج کنیم. ما باید خرج کردن پول و هزینههای مختلف را کنترل کنیم.
◉ خرید مقایسه ای کمک بزرگی در این زمینه به ما میکند. منظور از خرید مقایسه ای، مقایسه قیمت محصولات و خدمات فروشندگان مختلف قبل از خرید است. تحقیق در این موارد به ما کمک میکند تا بصورت هوشمندانه هزینه کنیم.
.
6- پس انداز، برای نگه داشتن پول برای آینده است
آموزش مفهوم درآمد و هزینهها به تنهایی کافی نیست. پس انداز یا کنار گذاشتن پول نیز مفهوم مهم دیگری است که باید به کودک آموزش داده شود. به کودک توضیح دهید که منظور از پس انداز، مقداری از درآمد است که خرج نمی کنیم و آن را برای آینده کنار میگذاریم.
پس انداز نباید یک کار سخت و طاقت فرسا باشد. بعبارت دیگر پس انداز به معنای نادیده گرفتن ضروریات زندگی نیست (مثلا بمعنای حذف یک نوع غذای ضروری از رژیم غذایی نیست). از کودکان بپرسید که اگر پول بیشتری داشته باشند، چه چیزی میتوانند بخرند. یک عروسک؟ یک اسباب بازی؟ یک دست بیس بال؟ به کودک توضیح دهید که میتواند همین پول را نگه دارد و آن را برای آینده خود پس انداز کند. به این ترتیب فرزندتان با مفهوم پس انداز و نحوهی انجام اینکار آشنا میشود.
مهمترین چیز برای بچهها عادت دادن آنها به پس انداز کردن است. پس از آموختن این عادت، آنها میتوانند بر روی آنچه که برای خود پس انداز میکنند تمرکز کنند (چیزهای سرگرم کننده مانند اسباب بازی یا مسافرت یا موارد مهمی مانند هزینههای تحصیل). برای درک بهتر مفهوم پس انداز، نکات کلیدی زیر را به کودک آموزش دهید.
نکات کلیدی:
◉ اکنون پس انداز میکنیم تا بعداً خرج کنیم. به فرزندتان توضیح دهید که پس انداز به این معنی نیست که پول خود را از دست میدهد و به این معناست که آن را برای مخارج ضروری تر در آینده کنار میگذارد. همچنین توضیح دهید که پس انداز برای هزینه هایی ست که بدون آن در آینده ممکن است توان تهیهی آن را نداشته باشند.
◉ هدف خود را برای پس انداز کردن تعیین کنید. با کودکان صحبت کنید تا هدف از پس انداز کردن را مشخص کنند (در اکثر مواقع پس انداز کردن بچهها برای خرید یک چیز جالب مثل یک اسباب بازی انجام میشود). بعداً و در زمان مناسب، درباره اهداف پس انداز و اولویت بندی آنها بحث کنید.
◉ استراتژی پس انداز را تدوین کنید. پس انداز کردن به ترفندها و استراتژی هایی نیاز دارد که باید به کودکان آموزش داده شود. به فرزندتان کمک کنید تا برای رسیدن به اهداف پس انداز خود یک استراتژی ایجاد کند. از کودک بخواهید که مبلغ مشخصی از خرید اسباب بازی یا هزینهی تعطیلات را کنار بگذارد. همچنین محل نگهداشتن پول و روش نگهداری آن را مشخص کنید. برای کودکان بهترین جا و مکان برای پس انداز کردن پول، قلک است.
اما چرا کودکان باید در خصوص موارد فوق آموزش ببینند؟ یا آموزش مفاهیم مالی به کودکان چه اهمیتی دارد؟ در این قسمت به این سوالات پاسخ داده شده است
.
چرا آموزش مفاهیم اساسی مالی به کودکان ضروری است؟
◉ کودکان باید بدانند که پول چگونه در جامعه استفاده میشود: داشتن سواد مالی برای مشارکت موثر در جامعه، بسیار مهم است. همهی افراد روزانه چندین تعامل مالی دارند که میتواند شامل درآمد، هزینهها یا صرفه جویی در هزینهها باشد. هرچه کودکان زودتر در معرض مباحث مالی قرار گیرند، در بزرگسالی راحت تر و با دانش بیشتری از پس پرداخت هزینهها برمی آیند.
◉ کودکان باید ارزش پول را درک کنند: کودکان باید بدانند که چیزی بعنوان درخت پول وجود ندارد! در حقیقت پول ابزاری است که با استفاده از آن میتوانیم موارد مورد نیاز و خواستههای خود را تأمین کنیم. هنگامی که کودکان یاد بگیرند که خودشان باید کنترل پول هایشان را در اختیار بگیرند، هزینهها را بصورت آگاهانه تر و عاقلانه تر انجام خواهند داد.
◉ کودکان باید آمادگی لازم برای مدیریت درآمدها، هزینهها و پس انداز در آینده را داشته باشند: اگر کودکان خردسال بیاموزند که چطور باید بصورت عاقلانه هزینه کنند و یا چگونه پس انداز کنند، صبر و مهارت برنامه ریزی را یاد میگیرند. یادگیری این مباحث به آنها در زمینههای مختلف زندگی کمک میکند. از طرف دیگر، نداشتن تعادل در زندگی (مثل خرج کردن زیاد و غیرضروری پول و بیتوجهی به پس انداز کردن) میتواند عواقب مالی منفی مانند بدهیهای طاقت فرسا بهمراه داشته باشد.
◉ کودکان باید نحوهی استفاده از پول برای رسیدن به اهداف را بدانند: داشتن پول برای چیزهایی که میخواهیم مثل خانه، ماشین، غذا، سفر به کشورهای خارجی و… لازم است. پول میتواند همهی نیازهای ما را تأمین کند اما تنها درصورتی که بدانیم چگونه از آن به نفع خود استفاده کنیم.
◉ سواد مالی کودکان برای دستیابی به آینده مالی موفق لازم است: دستیابی به یک آینده مالی موفق، اتفاقی نیست. رسیدن به این مقصود به سالها برنامه ریزی دقیق و کار کردن نیاز دارد. برای کودکان خود در زندگی زمینه ای ایجاد کنید تا مهارت هایی را که برای تأمین آینده مالی موفق احتیاج دارند بیاموزند. این مهارتها میتواند در مورد رسیدن به اهداف زندگی یا حتی پس انداز برای دوران بازنشستگی باشد.
.
بهترین سن کودکان برای دریافت آموزشهای مالی چه زمانی است؟
آموزشهای مالی باید بتدریج به کودک داده شود. بعبارت دیگر، آموزشهای داده شده به کودکان به سن و سطح درک آنها بستگی دارد. در این قسمت آموزش هایی که باید در هر سن به کودکان داده شود، آورده شده است.
.
◉ مهد کودک یا پیش دبستانی: مفهوم اساسی پول را معرفی کنید
کودکان باید تا قبل از رسیدن به سنین پیش دبستانی و مهدکودک، مفهوم اساسی پول را درک کرده باشند. برای کودکان چهار ساله میتوانید مفهوم پول و نحوهی استفاده از آن را توضیح دهید. تحقیقات نشان داده است که بچهها میتوانند مفهوم مبادله کالا با پول را درک کنند. با این حال کودکان در این سن به اندازه کافی بزرگ نیستند که بتوانند اشکال مختلف پول را درک کنند.
.
◉ دبستان: آموزشهای لازم درباره روشهای کسب درآمد و حتی پس انداز را بدهید
وقتی کودک حدوداً هشت ساله است، میتواند درک کند که انسانها برای کسب درآمد باید کار کنند. میتوانید آموزش راههای کسب درآمد را شروع کنید. یکی از روشهای متداول برای آموزش سواد مالی به بچه ها، تشویق آنها به انجام کارهایی ست که میتوانند در ازای آن پول تو جیبی دریافت کنند. به کودک انگیزه دهید تا هر ماه مقدار کمی از پول تو جیبی خود را به عنوان پس انداز کنار بگذارد. همچنین باید به کودک آموزش داده شود تا اهداف پس انداز خود را تعیین کند.
.
◉ مدرسه راهنمایی: زمان افتتاح اولین حساب بانکی است
وقتی فرزندتان به اندازه کافی بزرگ شده است و به مدرسه راهنمایی میرود، میتوانید مفاهیم مالی پیشرفته تری را به او را معرفی کنید. در این زمان فرزند عاقل تر و هشیارتر شده است و وقت بیشتری را برای انجام کارهای خود صرف میکند. علاوه بر این بدون شک مفهوم درآمد و پس انداز را بخوبی میداند. اکنون مقدار پول توجیبی فرزندتان را زیاد کنید چون او برای داشتن یک حساب بانکی آماده است. پس از افتتاح حساب بانکی، از طریق موارد زیر، کمکهای لازم را به او ارایه دهید:
- حساب فرزندتان را بصورت آنلاین یا از طریق پیامک چک کنید.
- اهداف پس انداز فرزندتان را مشخص کنید تا برای انجام اینکار تشویق شود.
- اهمیت پس انداز و حفظ تعادل در زندگی را به او بیاموزید.
.
◉ دبیرستان: بودجه بندی و عواقب بالا رفتن بدهیها را بیاموزید
در این مرحله فرزندان باید واقعیات زندگی را درک کنند. بعبارت دیگر این مرحله آخرین گام برای آماده شدن برای مواجهه با “دنیای واقعی” است. نوجوانان باید دو مفهوم اصلی مالی یعنی بودجه و بدهی را بیاموزند. فرزندتان را برای تعیین آرزوها و اهداف پس انداز خود به چالش بکشید. کل فرآیند را به یک تجربه یادگیری سرگرم کننده تبدیل کنید.
.
حرف آخر…
در این مطلب مفاهیم اصلی مالی مورد نیاز و درسهای ارزشمندی که باید به فرزندتان بیاموزید را آموختید. این درسها برای ثروتمند شدن کودکان در آینده نیست بلکه برای این است که بچهها را آگاه کنید و اعتماد به نفس آنها را تقویت کنید. شما میتوانید به فرزندان خود کمک کنید تا شیوههای موثر مدیریت پول را بیاموزند تا بتوانند اهمیت آن را در حد توان خود در زندگی درک کنند.
.
منابع :
.https://bestkid.ir