منشأ اصطلاح به نام فروشگاهی مربوط میشود که درسال 1895 توسط زیگفرید (معروف به ساموئل) بینگ در پاریس افتتاح شد. در کشورهای آلمانی زبان این جنبش به نام یوگن استیل (سبک جوان) معروف شد. سبک آرت نوو، سبکی تزئینی بود که در اکثر نقاط غرب اروپا و نیز ایالات متحده، طی سال‌های دهۀ 18900 تا جنگ جهانی اول ظهور یافت و فراگیر شد. این سبک واکنشی بود در برابر گرایش تاریخ گرایانۀفرهنگستانی سدۀ نوزدهم میلادی و تلاشی بود جهت خلق یک سبک تازه و نوین. ویژگی عمدۀ این سبک کاربرد خطوط سینوسی و پرانحنای نامتقارن به تقلید از نقوش پرپیچ و تاب گیاهی و پیچکوار بود. این سبک که در آغاز جنبۀ تزئینی داشت، بیشترین جلوه و نمود خود را در معماری، هنرهای کاربردی و اشیاء هنری ظریف و کوچک، آثار گرافیکی و تصویرگری یافت.
البته منشأ و ریشه شکلگیری این سبک در انگلستان بود، جایی که جنبش هنر و صنایع دستی سنت احیاء هنرهای کاربردی را در واکنش به ماشینی شدن تولید و مصنوعات و احیاء ارزشهای از دست رفتۀ «قرون وسطایی» ترویج میداد. این سبک به سرعت فراگیر شد و بخش اعظمی از اروپا را درنوردید و در هرکجا در کسوت نام جدیدی ظاهر شد. همانگونه که گفته شد در آلمان به نام «یوگن استیل» باب شد، در فرانسه به همین نام آرت نوو (هنر نو) در اتریش به نام انشعاب، در ایتالیا به نام استیل لیبرتی1 (سبک آزاد) و در اسپانیا به عنوان «مدرنیستا»2 رواج یافت. در واقع سبک «آرت نوو» حقیقتاً جنبۀ بینالمللی یافت و طیف وسیعی از هنرمندان را در برگرفت؛ از بردسلی در انگلیس تا موشا در چک و تیفانی در امریکا. از معماران پیشروی این سبک میتوان به چارلز رنه مکینتاش در اسکاتلند، آنتونیو گائودی در اسپانیا، ویکتور هورتا در بلژیک اشاره کرد. گرچه سبک آرت نوو کمتر تداعیگر سبکی در نقاشی و مجسمهسازی است، ولی تأثیر آن را میتوان در این دو حوزه هم مشاهده کرد؛ مثلاً در آثار آلفرد گیلبرت و یان تروپ. با این وجود با شروع جنگ جهانی اول دیگر کمتر نشانی از رواج آن در جایی مشهود بود.
در واقع سبک آرت نوو احیاگر سبک تزئینی رمانتیک باروک است و هدف آن نمایش ارزشهای تزئینی خطوط منحنی بود – چه در هیئت خطوط پر پیچ و خم گل و گیاه (در آثار فرانسوی، بلژیکی و اسپانیایی) و چه به شکل خطوط هندسی (انگلیسی، آلمانی، اسکاتلندی). آرت نووهم بازگشتی است به طبیعت و دنیای پیش از عصر صنعتی شدن و هم بازگشتی است به ارزشهای از دست رفته پیشین. اما آرت نوو همچنین حرکتی پیشرو است که به خوبی طرز کار با مواد سنتی را میشناسد و میداند آن‌ها را چگونه در خدمت آفرینش خلاقۀ خود درآورد. از همینرو سنگهای تزئینی که تا پیش از آن مظهر ثروت و اقتدار و در خدمت افراد متمول بود، در آرت نوو به خدمت اهداف نو آورانه و خلاقانه در میآید. مادۀ بیحرکت جان میگیرد و آکنده از انواع گیاهان، جانوران افسانهای و موجودات انسانی میشود. هنرمند آرت نوو چنان با سنگ کار میکند که گویی با خاک رس سروکار دارد. پیکرۀ خشک، صُلب و مستحکم بناها، در آرت نوو به حرکت و جنبش در میآیند و با نقوش مارپیچ و پیچکوار و پر شاخ و برگ جان میگیرند. کلیسا ساگرادا فامیلیادر بارسلونا و عمارت آپارتمانی کازامیلا هر دو اثر معمار مشهود اسپانیایی، آنتونی گائودی، نمونههای برجستهای از این سبک هستند. همچنین به جنبش در آمدن فلز سرد آهن در دستان ویکتور هورتا، هویت نوینی به این مادۀ خام صنعتی زمخت بخشید. تزئینات خانه شخصی امیل تاسل و ورودیهای ایستگاه مترو پاریس نمونهای از آثار وی هستند.
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
