فزون‌واقع‌نمایی یا واقع‌گرایی افراطی یا هایپررئالیسم (به انگلیسی: Hyperrealism) رویکردی به واقع‌نمایی با الهام از هنر عکاسی است که در آن به‌صورت بسیار دقیق و عکس‌گونه چهره و پیکر انسان و اشیای صنعتی در ابعاد بزرگ تصویر می‌شود.
به سبکی در نقاشی و مجسمه‌سازی گفته می‌شود که یک عکس یا نمونهٔ واقعی را با جزئیاتِ دقیق اما در ابعاد به مراتب بزرگتر با جزئیات بیشتر خلق شود.
تاریخچه
فزون‌واقع‌نمایی در فارسی به «فراواقعیت» هم ترجمه شده‌است. در واقع فزون‌واقع‌نمایی به عنوان پیشرفتی در روش ساخت آثار نقاشی و مجسمهٔ فوتورئالیسم به‌شمار می‌آید. این اصطلاح اولین‌بار در اوایل دههٔ 2000 در ایالات متحده آمریکا و اروپا به عنوان یک جنبش هنری مستقل و یک سبک هنری ظهور کرده‌است.
دیدگاه
بهترین نقاشیهای فزون‌واقع‌نما معمولاً آن‌هایی‌اند که با عکس اشتباه گرفته می‌شوند و همین است که توانایی یک هنرمند فزون‌واقع‌نما را نشان می‌دهد؛ توانایی تکنیکی تولید یک نقاشی که آن‌قدر به واقعیت نزدیک باشد که با عکس اشتباه گرفته شود. نقاشان این سبک در این روند آن‌قدر بر عدم دخالت در واقعیت تأکید دارند که کارشان ماشینی به نظر می‌رسد. اما یک هنرمند موفق کاری می‌کند که توانمندی در پس کار ظاهراً ماشینی تابلوهای فزون‌واقع‌نگار پنهان شود.
هنر فزون‌واقع‌نمایی دنیای واقعی و فیزیکی را جدی می‌گیرد، آن‌قدر که گاهی در نقاشی‌ها با دنیای واقعی‌تری روبه‌رو هستیم تا در واقعیت. هایپررئالیسم تلاش می‌کند واقعیت را تا آنجا که می‌تواند تحریف‌نشده منتقل کند.
روش
در فزون‌واقع‌نمایی از عکس استفاده می‌شود، به این ترتیب که از یک صحنه چندین عکس از یک زاویه می‌گیرند، سپس شروع می‌کنند به نقاشی آن صحنه، پس از چاپ عکس‌ها، از آن برای تصحیح خطوط نقاشی و اگر رنگی بودند برای تصحیح رنگ‌ها استفاده می‌کنند؛ البته برای دقت بیشتر با شطرنجی کردن عکس کارشان را پیش می‌برند.
هایپررئالیسم چیست:
هایپررئالیسم سبکی است در نقاشی و مجسمه‌سازی که اثر خلق شده توسط هنرمند شباهت زیادی به عکس با کیفیت بسیار بالا دارد.
کلمه هایپررئالیسم در سال 1973 توسط ایسی براشو ابداع شد. هایپررئالیسم کلمه‌ایست فرانسوی نشأت گرفته از همان فوتورئالیسم. این کلمه عنوان فهرست عمومی نمایشگاهی بود که در همان سال در گالری براشو برگزار شد. نمایشگاه مجموعه‌ای بود به همکاری هنرمندان فتورئالیست، مانند رالف گوینگس، چاک کلوس، دون ادی، روبرت بچتل و ریچارد مکلیین. همچنین هنرمندان اروپایی تاثیر گذار مانند گْنُلی، ریشتر، کِلَفِک ودلکل. هایپررئالیسم از آن زمان به هنرمندانی اتلاق شد که تاثیر گرفته از فوتورئالیسم به خلق اثر می‌پرداختند.
در اوایل قرن بیست و یکم هایپررئالیسم بر اساس مبانی اصولی زیباشناسی فتورئالیسم شکل گرفت. هنرمند فتورئالیست آمریکایی دنیس پترسن که نقاشیهای خیره‌کننده اش، به عنوان شاخه نورسته جنبش فوتورئالیسم مورد توجه و بازدید جهانی قرار گرفت، اصطلاح هایپررئالیسم را برای نامگذاری این جنبش نوین و پیروانش به کار برد. گراهام تامپسون در این مورد نوشت : «موفقیت این سبک در اواخر دهه 60 و 70 میلادی آنجا خود را نشان داد که هنر عکاسی و نقاشی را بسیار به یکدیگر نزدیک و گاهی با یکدیگر همسان کرد. هنرمندان سوپررئالیست یا همان هایپررئالیست مانند ریچارد اِستِس، دنیس پترسن و آودری فِلَک از این شیوه برای خلق آثاری که حال و هوای عکس و یا بسیار به عکس شباهت داشتند بهره جسته‌اند.»
شباهت و تفاوت‌هاى فوتورئالیسم و هایپررئالیسم:
هایپررئالیسم تقابلی است تحت لفظی، پایه‌گذاری شده بر سبک نقاشی فوتورئالیسم که در اواخر قرن بیستم آغاز شد. نقاشان و مجسمه‌سازان هایپررئالیسم ازعکس به عنوان مرجع برای ارائه دقیق جزئیات بهره می‌گیرند که برخلاف فتورئالیسم معمولا روایی و احساسی در ترسیم است. نقاشان فتورئالیسم بیشتر مایلند تصویر عکاسی شده را تقلید کنند، گاهی جزئیات را حذف یا تجریدی می‌کنند تا انسجام کلی تصویر را حفظ کنند. گاهی نیز احساسات انسانی، ارزش‌های و عناصر بیانی را حذف می‌کنند و نادیده می‌گیرند. شیوه نقاشی فتورئالیست به تنهایی سفت و محکم، دقیق و به شدت ماشینی است و همان گونه که از پاپ آرت نشأت گرفته تاکید آن بر شبیه سازی تصویر روزمره و دنیوی است.
هایپررئالیسم از طرفی، هرچند در جوهر و ماهیت عکس گونه، گاهی داراى نقطه عطفى لطیف‌تر و پیچیده‌ترهمراه با عرضه عنوانی زنده و ملموس است، تصویری که با وسواس و دقت در جزئیات برای خلق اثرى وهمی از حقیقتى تازه که در عکس اصلی دیده نمی‌شود. بافت، سطح، جلوه‌های نورپردازی و سایه‌ها به گونه‌اى ساخته و پرداخته می‌شوند تا واضح‌تر و واقعی‌‌تر از عکس مرجع و موضوع اصلی به نظر برسند.
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
