هنر خاتم سازی

هنر خاتم سازی بی بدیل وکم نظیر در واقع هنر آرایش سطح اشیاء چوبی به صورتی شبیه به موزائیک با مثلث‌های کوچک است.این مثلث‌ها هرچه ظریف‌تر و طرح‌ها و اشکال هرچه منظم‌تر باشند،خاتم مرغوب‌تر خواهد بود.یکی دیگر از دلایل مرغوبیت و ارزشمند بودن خاتم بالا بودن کیفیت مواد اولیه است.
یکی از گونه‌های زیبا و هنرمندانه صنایع دستی در اصفهان خاتم سازی است.
علاوه براصفهان خاتم سازان شیراز نیز در هنر خاتم سازی شهره هستند و خاتم هائی که به وسیله هنرمندان اصفهان و شیراز تهیه می‌شود، خریداران بسیاری دارد. فرآورده‌های خاتم سازی شامل ظروف متنوع و مختلف می‌باشند. در سال‌های اخیر هنرمندان خاتم ساز با تشکیل شرکت تعاونی خاتم سازان که زیر نظر سازمان صنایع دستی ایران فعالیت می‌کند انسجام بهتری یافته و تولیدات مرغوبتری را به گردشگران مخصوصاً خارجیان عرضه می‌کنند.

تاریخچهٔ خاتم و خاتم سازی
سابقه خاتم سازی در اصفهان به دوره سلجوقیان می‌رسد که از آن‌ها آثاری باقی مانده است، از جمله درب شبستان مسجد جامع اصفهان و آثاری هم در جاهای دیگر مانند مسجد مصری در جهانباره بوده است.
هنرخاتم سازی درزمان صفویه به اوج خود می‌رسد که آثاری هم از زمان صفویه باقی مانده مثل درب مدرسه سلطانی چهارباغ که در بازار هنر قرار داردو این یکی از آثار مهم زمان صفویه است و دیگر مقبره شیخ صفی الدین در اردبیل که استادانی از اصفهان در آن کار کرده اند و زمان قاجار روبه تحلیل رفته ولی باز هم آثاری از آن به جای مانده مانند درب مسجد سید اصفهان، و در زمان پهلوی اول استادانی از شیراز و اصفهان در سالن خاتم کاخ مرمر تمامی در و دیوار آن را خاتم کرده اند و کلیه اشیاء این اتاق مانند میز تحریر و جا لباسی و… که تمامی آن‌ها با طراحی منظمی و زیبایی از استاد حسین کاشی تراش اصفهانی طراحی شده است و چند گروه دیگر نیز در کاخ مرمر مشغول به کار بوده اند.

خاتم سازی اصفهان
در زمان پهلوی دوم در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان هنر خاتم سازی ظریف به اوج زیبایی خود رسید و استادانی مانند آقای علی نعمت که سرآمد همه استادان بود با طراحی آقای عیسی بهادری خاتم را به حرکت در آورده و از آن شکل هندسی منظم به طرحهایی مانند گل و مرغ و حیوانات که در خاتم سازی بسیار مشکل بوده در آوردند و آثاری بسیار نفیس ساخته و به ملکه انگلیس و رئیس جمهور آمریکا آیزنهاور هدیه داده اند و دیگر آثاری از استادانی بزرگ به صورت صندوق روی مقبره‌های ائمه اطهار از جمله در نجف اشرف، کربلا،کاظمین،سامراء و مشهد مقدس ساخته شده که روح و روانشان شاد باد و سالن مجلس شورای ملی سابق که از خاتم تزئین شده بود.
استادانی در زمان پهلوی دوم برای پایدار ماندن خاتم سازی در اصفهان زحمت زیادی کشیدن از جمله استاد مهدی ناطق که جای تشکر وقدردانی دارد و استادانی در حاضر هستند که از هنرمندان این مرز و بوم هستند.

خاتم سازی
خاتم سازی ترکیبی است از چند ضلعی‌های منظم با تعداد اضلاع متفاوت که با استفاده از مواد اولیه شامل چوب‌های رنگی در رنگ‌های مختلف و مفتول برنج و انواع استخوان تشکیل می‌شود.

مواد اولیه در ساخت خاتم سازی
انواع چوب خاتم سازی: توسکا- کبوده- راش- گردو- بقم- عناب- نارنج و بعضی چوب‌های رنگ شده
استخوان ( استخوان و عاج فبل- استخوان شتر- استخوان اسب)
مفتول‌های فلزی ( برنج- آلومنیوم- نقره)
چسب( چسب چوب- سریشم)

وسایل و ابزار مورد نیاز در خاتم سازی
وسایل خاتم سازی شامل چکش- گازانبور- دریل و مته- اره فلکه ی- دستگاه کاس زنی- انواع سوهان- انواع رنده- پرس- دینام(ساب)- تیغ اره- لیسه- خط کش و گونیا- مقار و…