شامل بخشهای مختلفی از جمله تاریخچه،صفحه آرایی کتاب و مجله می‌باشد.شما می‌توانید برای مطالعه بیشتر به لینکهای زیر مراجعه نمایید.
تاریخچه پیدایش کاغذ
4000 سال پیش از این، مصریان، ساقه‌های درخت پاپیروس را ریشه ریشه می‌کردند و این ریشه‌ها را از طول و عرض روی هم می‌چیده و می‌فشردند تا به هم بچسبد و پس از خشک شدن،نوعی کاغذ از پاپیروس به دست می‌آوردند که قابل نوشتن بود.در سال 105 میلادی، “شای لون” چینی توانست از پوسته ریش ریش داخلی درخت توت کاغذی بسازد که این کاغذ در سیر گسترش و تکامل خود از چین به سمرقند و از آنجا به وسیله اعراب به اسپانیا و آنگاه به سراسر اروپا راه یافت.سرانجام در سال 1798، فرانسویان توانستند با اختراع ماشین،ورقه‌های طویلی از کاغذ بسازند که با کاغذهای قدیمی تفاوتهای زیادی داشت.بعضی از کاغذهای قدیمی از الیاف ابریشم،برخی از الیاف کتان و یا برگ پاپیروس، و گاهی اوقات از پارچه‌های کهنه و فرسوده تهیه می‌شدند.
صفحه آرایی مجله
1- ساختار فیزیکی: مفهوم امروزی کتاب، یعنی مجموعه‌ای از برگه‌هایی که روی آن‌ها مطالبی چاپ شده است و در یک طرف، به نام عطف، به یکدیگر متصل شده اند و این مجموعه پوششی به نام جلد دارد.
2- انواع جلد: اکنون در ایران چند وضعیت کلی برای جنس جلد کتاب وجود دارد:
الف) شومیز اگر جلد کتاب از انواع مقواهای نازک مانند گلاسه باشد، اصطلاحا به آن جلد شومیز می‌گویند.
ب) گالینگور کتاب‌هایی که جلد آن‌ها از مقوای سخت و ضخیمی است که پوششی از جنس کاغذی خاص به نام گالینگور دارد و جلد این کتاب‌ها را در اصطلاح زرکوب یا گالینگور می‌گویند.
پ) سلوفان گاهی اوقات در جلد کتاب از همان مقوای سخت استفاده می‌شود ولی به جای پوشش گالینگور، کاغذ گلاسه‌ای که تصویری روی آن چاپ شده به کار رفته است و روی این کاغذ پوششی از سلوفان قرار دارد. این نوع جلد اصطلاحا، پوشش سخت یا سلوفان می‌گویند.
3- عناصر صفحه
گرید: در بسیاری از فرهنگ‌ها سابقه استفاده از گرید در نقاشی، طرحهای تزیینی، معماری و پارچه وجود دارد. در طراحی گرافیک نیز، گرید ساختار زیرین صفحه آرایی است. در واقع گرید فضای درون صفحه را به واحدهای یکسان تقسیم می‌کند. اگر برای یک مجله از گرید استفاده شود، حسی از وحدت و انسجام در صفحات مجله پدید می‌آورد. گرید به صفحه فرم و محتوا می‌دهد و قواعدی را برقرار می‌کند که تداوم و پیوستگی را در تمامی صفحات تثبیت می‌کند.گرید ابزاری است برای انتظام بخشیدن به تمام عناصر طراحی. اگر از گرید به درستی استفاده نشود خود می‌تواند عامل بازدارنده‌ای برای ایجاد یک طراحی جالب باشد و ممکن است جلوه‌ای یکنواخت و خشک به صفحه بدهد.
ستون‌ها : در بسیاری از متون و مدارک نوشتاری، برای نظم بخشیدن به متن و تصاویر از ستون استفاده می‌شود. میزان پهنا یا عرض ستون تاثیر زیادی در خوانایی متن دارد.اگر ستون بیش از حد پهن باشد، چشم مجبور است که سرتاسر طول سطر را مرور کند و لذا خواندن مشکل می‌شود.ستونی که بیش از حد باریک باشد نیز موجب خستگی چشم می‌شود.زیرا چشم باید مرتبا سطرها را با تناوب بیشتری دنبال کند. اندازه حروف و پهنای ستون رابطه مستقیمی با هم دارند. اگر از ستون باریک استفاده شود، حروف نیز باید کوچک باشند و فاصله بین سطرها هم باید کم باشد.پهنای ستون را باید عاملی در نظر گرفت که می‌تواند به خواندن آسان متن کمک کند.
فضای سفید : صفحه سفید برای طراح ناآزموده و بی تجربه هولناک است. هر علامتی که بر کاغذ بگذارد، بلافاصله سطح کاغذ را تغییر می‌دهد. طراحان بی تجربه فضای سفید درون صفحه را سوراخی می‌بینند که باید پر شود. یکی از رموز طراحی خوب این است که بدانیم چگونه آگاهانه از فضای سفید بهره ببریم. فضای سفید هم می‌تواند دوست باشد و هم دشمن.با استفاده از فضای سفید می‌توان توازن را در صفحه برقرار کرد و راه تنفسی را برای صفحه گذاشت و از آشفته شدن صفحه و شلوغی و تراکم بیش از حد صفحه جلوگیری کرد و جایی را برای استراحت چشم اختصاص داد. معمولا طراحان بی تجربه سعی دارند تا از تمام فضای سفید صفحه بهره برداری کنند. اما ضروری است که طراح به خوبی تاثیر و کارکرد فضای سفید را فراگیرد و نحوه استفاده از آن را به تجربه بیاموزد. کسب مهارت در به کارگیری فضای سفید مستلزم تجربه اندوزی و مطالعه دقیق دیگر آثار چاپی و بررسی نحوه سامان بندی این فضاها در آثار دیگر طراحان است.
حاشیه عطف : در آثاری که چندین صفحه نما یاجلد دارند، فضای داخلی بین دو صفحه، یعنی حاشیه‌های سمت عطف را حاشیه عطف می‌نامند.پهنای حاشیه به نوع صحافی و میزان پهنا یی که به هنگام صحافی کار نهایی استفاده می‌شود، بستگی دارد.حاشیه باید به قدر کفایت پهن باشد تا متن در درون حاشیه عطف حذف نشود. اگر اثری را طراحی می‌کنید که قرار است صحافی شود، بهتر است با چاپگر خود مشورت کنید تا پهنای حاشیه مناسب برای حاشیه عطف را مشخص سازد.
حاشیه : محدوده پیرامونی یک صفحه یا حاشیه نوعی فضای سفید محسوب می‌شود و به عنوان فضایی برای تنفس استفاده می‌شود.اندازه حاشیه تاثیر مستقیمی بر میزان خوانایی، رنگ و جذابیت ظاهری صفحه دارد، اگر حاشیه بیش از حد پهن باشد، متن به نظر سبک‌تر می‌رسد، در حالی که حاشیه باریک صفحه را سنگین‌تر، متراکم‌تر و خوانایی را دشوارتر می‌نماید.
سفیدی اطراف صفحه را اصطلاحا مارژین می‌نامند. که با تناسبات تعریف شده‌ای اعمال می‌گردد.
نقطه کانونی : اگر به یک صفحه نگاه کنیم چشم ما نخست به یک محدوده خاص که توجه ما را به خود جلب می‌کند کشیده می‌شود.این محدوده را نقطه کانونی می‌نامند. همین نقطه است که توجه خواننده را به خواندن متن و باقی محتوای آن جلب کرده و یا دفع می‌کند.نقطه کانونی نباید بیش از حد متعارف، چشمگیر و موکد باشد. زیرا در این صورت باقی ترکیب بندی صفحه تحت الشعاع آن قرار می‌گیرد و نادیده انگاشته می‌شود.
4- صفحات پیش از متن
5- متن
متن چیزی است که تأویل می‌شود، زیرا به روی تعداد نامحدودی از خواندن‌ها گشوده است که می‌توانند نوشتار را به گفتار زنده تبدیل کنند. متن گفتمانی است که با نوشتار تثبیت شود.
متن مجموعه‌ای واقعیات است که به عنوان نشانه‌ها به کار می‌رود و به قصد انتقال معانی خاص به یک شنونده، در یک بافت معین انتخاب و تنظیم می‌شود.
یکی از مفاهیمی که در رویکردها و جریان‌های نقد و نظریهٔ ادبی به طور گسترده و فراگیر حضور دارد؛ «متن» و مفاهیم، همبسته و وابسته به آن است.
متن در نظریه ادبی به هرچیزی گفته می‌شود که بتوان آن را خواند؛ چه کتاب ادبی، دستورالعمل آشپزی یا تبلیغات سطح شهر، طرح بر روی لباس، نوع چینش صندلی‌ها در یک سخنرانی و مانند آن. متن مجموعه منسجمی از نشانه‌هاست که نوعی از پیام آگاهی‌دهنده را انتقال می‌دهد. این نشانه‌های قراردادی به جای اینکه وجه فیزیکی‌شان یا نقش میانجی‌گرانه‌شان مورد نظر باشد، برحسب محتوای پیامی که انتقال می‌دهند، بررسی می‌شود.
6- صفحات پس از متن
7- قطع کتاب
قطع کتاب همان اندازهٔ درازا و پهنای کتاب است. به عبارت دیگر، قطع کتاب به طور کلی اندازهٔ درازا در برابر پهنا (عرض) هر برگ سنجیده می‌شود، یا گاهی اندازهٔ درازا در مقابل پهنا (عرض) جلد یک کتاب است. تعدادی از اصطلاحات به‌طور معمول برای اندازهٔ کلی (عمومی) کتاب‌ها توسط مراکز چاپ و کتابخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. دلیل به‌وجود آمدن قطع‌های مختلف برای کتاب، استفادهٔ آسان‌تر یا متناسب با نوع کاربرد هر کتاب بوده‌است؛ برای مثال، کتابی که به‌راحتی بتواند همراه افراد باشد و فضای زیادی اشغال نکند باید مثلاً در قطع جیبی صحافی شود. استفاده از اندازه‌های مختلف در بهبود کار مؤثر خواهد بود.
8- لیتوگرافی
لیتوگرافی فرایندی است که ما طی آن صفحه‌هایی فلزی از جنس آلومینیوم موسوم به زینک را می‌سازیم. از این صفحه‌ها در چاپخانه برای استفاده در دستگاه چاپ افست برای انجام عملیات چاپ بر روی کاغذ استفاده می‌نماییم .
در لیتوگرافی ابتدا فایل‌ها به چهار رنگ اصلی تقسیم می‌شوند و سپس تصویر مربوط به هر رنگ با نوعی پلیمر مخصوص بر روی صفحهٔ فلزی چاپ می‌شود. جنس سطح این ورقهٔ فلزی از موادی پوشانیده شده است که به‌هیچ‌عنوان مرکب چاپ را به خود جذب نمی‌کند. در عوض جنس مواد پلیمری که طرح را بر روی زینک چاپ می‌کنند جاذب مرکب می‌باشد. از همین خاصیت در چاپ استفاده می‌شود. برای ساخت زینک از دستگاهی به نام ایمیج ستر (ImageSetter) استفاده می‌شود. این دستگاه هر چهار فایل تفکیک‌شده از فایل اصلی را با رنگ مشکی بر روی تلق شفاف پرینت می‌گیرد. در حقیقت دستگاه ایمیج ستر چیزی جز یک پرینتر سیاه‌وسفید بزرگ لیزی باقابلیت پرینت بر روی تلق شفاف نیست. البته دقت چاپ و رزولوشن پرینت در این دستگاه فوق‌العاده بالاست .
پس از اینکه این تلق‌ها آماده شد، آن‌ها را بر روی زینک‌های خام چسبانده و با گیره‌های مخصوصی فیکس می‌کنند. سطح زینک خام از مادهٔ پلیمری جاذب مرکب پوشانده شده است و در طی فرایند ساخت زینک قسمت‌های اضافی از روی سطح آن برداشته می‌شود تا فقط بخشهای طرح باقی بماند. در حقیقت عملیات چاپ بر روی زینک برعکس حالت معمول انجام می‌شود .
صفحه آرایی کتاب
هدف از صفحه آرایی کتاب، ایجاد انگیزه بیشتر برای خواندن، راحتی در خواندن و ایجاد زیبایی با به کارگیری عناصربصری معقول است. صفحه آرایی خوب و مناسب باموضوع کتاب می‌تواند رغبت خواننده و مخاطب را افزایش دهد .
یک صفحه آرایی خوب می‌تواند کمک موثری در توسعه و رشد فرهنگ داشته باشد و ذائقه بصری خوانندگان کتاب را اصلاح و تقویت کند .
این نکته نیز پیشتر اشاره شد که صفحات هر کتاب بایستی به تناسب قطع، موضوع، و مخاطب، دارای چهارچوب و کرسی بندی مناسبی باشد. آرایش هر صفحه نیز براساس این شبکه بندی انجام می‌شود و برای داشتن یک شبکه بندی مناسب ضرورت دارد که فضای صفحه دارای تناسبی موزون و چشم نواز باشد. ابعاد صفحات کتاب‌های موجود عموماً مطابق اندازه‌های طلایی و یا بسیار نزدیک به آن است.
● نکته‌های دیگر در صفحه آرایی
1 ) جهت و سوی نگاه تصویر، در کتاب‌های تصویری،جاگذاری تصاویر بایستی با توجه به محتوا و ترکیب بندی تصویر و تاثیر متقابل تصویر و متن صورت گیرد. هر تصویر عموماًت به تناسب عناصر بصری که دارد به جهاتی از بالا، پائین، چپ و یا راست متمایل است. گاهی چهره یا چهره‌هایی تصویر به یکی از چهار جهت فوق الذکر متمایل است. دراین مواقع بهتر است مطلب و تیتر با جهت نگاه و توجه تصویر هماهنگ باشد. به این نمونه‌ها توجه کنید.
2 ) عنصاری بصری و نشان ها. این عناصر عموماً برای توجه دادن به یک تیتر یا مطلب به کار می‌رود که بایستی در به کارگیری آن‌ها،به سادگی و خوانایی متن نیز توجه کرد. اصولاً به کارگیری هر عنصری در صفحه بایستی، با هدف آرامش و آسایش خواننده در راحت خواندن و ایجاد انگیزه برای مطالعه بیشتر صورت بگیرد.
● طراحی جلد کتاب- یونیفورم
جلد کتاب که در واقع کار پوشش و حفاظت صفحات کتاب را به عهده دارد، یکی از ارکان کتاب سازی است. طراحان و صحافان کتاب همیشه کوشش کرده اند تا طرحهای زیبایی برای جلد فراهم کنند و استحکام لازم را نیز برای جلد کتاب ایجاد نمایند. خصوصاً در گذشته که تهیه کتاب مستلزم زحمات زیادی بود، حفظ کتاب یا پوشش جلد از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.
جلد اغلب کتاب‌های قدیمی با پوست و چرم و پارچه‌های مقاوم تهیه می‌شده که امروزه نیز برای صحافی کتاب‌های نفیس و ارزشمند از پوست و چرم مصنوعی و پارچه و دیگر مواد مقاوم استفاده می‌شود. برای حفاظت بعضی از کتاب‌ها، صندوق و جعبه نیز ساخته می‌شده تا این متاع گرانبها و ارزشمند به خوبی نگهداری شود.
امروزه، با پیشرفت علم و تکنولوژی و فن آوری کاغذ و مقواسازی و نیز به دلیل کثرت آدمها و مصرف زیاد کتاب، صحافی شکلی اجمالی و ساده به خود گرفته و جلداکثر کتاب‌ها از یک لایه مقوا به نام شومیز تشکیل می‌شود. البته پیشرفت و امکانات وسیع چاپ باعث شده تا از طرحها و رنگ‌های متفاوت بر روی جلد کتاب استفاده شود. در گذشته هدف اول جلدسازی محافظت از کتاب و بعد زیبایی آن بوده است.
طراحان، عموماً برای تزیین جلد کتاب‌ها از عناصر تزیینی و نقاشی گل و بوته و تذهیب و تشعیر و بعضاً قطاعی عناصر تزیینی بهره می‌گرفتند و نام و عنوانی نیز بر روی کتاب‌ها مشاهده نیم شد. ولکن امروزه، نام و عنوان هر کتابی بر روی جلد آن چاپ می‌شود و اغلب طراحان کوشش دارند تا محتوای کتاب را نیز در قالب طرح و تصویر و یا آرایشهای ویژه در روی جلد کتاب منعکس کنند و خواست و نیاز و روحیه مخاطب را نیز در نظر بگیرن طرح روی جلد کتاب‌های امورزی دارای تنوع بیشتری نسبت به گذشته است. این تنوع در عین حال شامل جنس جلد کتاب‌ها نیز می‌شود. اگر به فروشگاهها و نمایشگاههای بزرگ کتاب مراجعه کنیم، انواع جلدها و طرح جلدها را خواهیم دید. جلدهایی با طرحهای ساده و با رنگ‌های محدود و جلدهای مقوایی، جلدهای پلاستیکی، جلدهای مقوایی سلفون کشیده و … با رنگ‌های متنوع. این تنوع در واقع پاسخگوی نیازهای مخاطبان و بهره گیران از کتاب است.
کثرت کتاب‌های منتشره باعث شده تا بعضی از ناشران و یا موسسات فرهنگی، طراحی کلی و مشخص برای روی جلد کتاب‌های خود تهیه کنند تا از رقبای خود تمیز داده شوند. این نوع کتاب‌ها دارای شکلی مشخص و ثابت هستند که فقط در عنوانها و احتمالاً طرح کوچکی که به تناسب موضوع بر روی آن‌ها چاپ می‌شود با هم اختلاف دارند. این گونه طرح جلدها دارای (یونیفیورم) ثابت هستند. یونیفورم یا پوشش متحدالشکل عموماً به لباسها و طرح جلدهای مشابه اطلاق می‌شود.
امروزه جلد کتاب‌ها از چنند عنصر تشکیل شده که عبارتند از: جنس پوشش کتاب، عنوان کتاب، طراحی روی جلد، نشان و علامت ناشر، عطف و پشت جلد که بعضاً ساده و در پاره‌ای موارد نیز حاوی اطلاعاتی در خصوص متن کتاب، نشان، علامت و آدرس ناشر و قیمت کتاب و بارکید و نیز معروف مؤلف و مترجم تشکیل شده است.
● طراحی شناسنامه کتاب
هر کتاب دارای یک صفحه ویژه به نام شناسنامه است که به آن صفحه حقوقی نیز می‌گویند. صفحه شناسنامه حاوی اطلاعاتی در خصوص نام کتاب، مؤلف، مترجم، ویراستار، لیتوگرافی، چاپخانه، تعداد نسخه‌های چاپ شده و نوبت و تاریخ جاپ و مشخصات ناشر است. اطلاعات دیگری همچون فهرست نویسی کتابخانه‌ای و شابک نیز در این صفحه ارائه می‌شود.
در ارائه اطلاعات شناسنامه نیز می‌توان از ترکیب حروف مختلف و تنظیم آن‌ها و با بهره گیری از بعضی عناصر ساده بصری مانند خط، نقطه و گاهی نیز از رنگ برای ایجاد زیبایی و چشم نوازی و خوانایی بیشتر، بهره‌مند شد. اگر چه اطلاعات این صفحه محدود و مشخص می‌باشد ولکن دارای تنوع زیادی در تنظیم و چینش آن‌ها وجود دارد. در تنظیم صفحه شناسنامه نیز بایستی به سن و سال مخاطب کتاب توجه شود.
● طراحی فهرست کتاب
برای دسترسی آسان و سریع به محتوای هر کتاب نیاز به فهرست هست که معمولاً در صفحات اولیه کتاب چاپ می‌شود. البته کتاب‌های دارای صفحات زیاد و مطالب متنوع معمولاً بایستی فهرست داشته باشند. به عنوان مثال یک کتاب درسی و یا علمی که از بخش‌ها و فصلها و موضوعهای گوناگونی تشکیل شده حتماً نیاز به فهرست دارد ولیکن یک کتاب ساده کودکانه که فقط حاوی یک قصه مصور است، نیازی به فهرست ندارد. گاهی کتاب‌های قطوری مثل بعضی از رمانها که هیچگونه بخش بندی و فصل بندی و تیتری جز عنوان اصلی ندارد، فهرست نیز نمی خواهد.
بعضی از کتاب‌ها دارای فهرستی ساده و بعضی نیز دارای فهرستی ترکیبی هستند.
بطور مثال کتابی که فقط دارای چند بخش یا فصل و یا تیتر هست،فهرستی ساده دارد. اما کتابی که در هر بخش آن چند فصل و در هر فصل چند تیتر و هر تیتر دارای چند سوتیتر ( تیتر فرعی ) هست، نیاز به فهرستی مفصل دارد. ترتیب فهرست کتاب‌هایی که دارای مطالب متعدد و متنوعی هستند بدین قرار است :
همانگونه که ملاحظه می‌کنید ممکن است هر بخش دارای چند فصل و هر فصل دارای چند تیتر اصلی و هر تیتر دارای چند سوتیتر ( تیتر فرعی ) باشد. گاهی نیز ممکن است هر سوتیتر دو سه موضوع کوچکتر نیز بعد از خود داشته باشد .
هر بخش را می‌توان به تنه درختی تشبیه کرد که هر چه بالاتر می‌رود تا به شاخه‌های کوچکتر و از آنجا به سر شاخه‌ها و برگها برسد.
برای تهیه صفحات فهرست و یا هر صفحه دیگری از یک کتاب و برای حفظ هماهنگی لازم بین تمامی صفحات آن بایستی یک چهارچوب خاص برای کلیه صفحات طراحی شود. این اسکلت بندی یکسان موجب می‌شود که صفحات کتاب با یکدستی و با انتظامی واحد به دنبال هم قرار بگیرند .
تمامی صفحات خاص مانند : عنوان، فهرست، شناسنامه، آغاز، متن و … بایستی از آن چهارچوب اصلی تبعیت کنند تا تعادل بصری و تناسبات همگونی در صفحات احساس شود .
● طراحی صفحه عنوان
▪ صفحه عنوان هر کتاب معمولاً دارای اطلاعاتی به شرح زیر است:
1) اسم یا عنوان کتاب
2) نام مولف
3) نام مترجم ( در صورتی که کتاب ترجمه شود )
4) نام ویراستار
5) تصویر گر، عکاس، رسام و …
جاگذاری اسم کتاب در صفحه عنوان و تنظیم آن با دیگر اطلاعاتی که بر شمردیم تابع ذوق و سلیقه زیباشناسانه و درعین حال ارزش گذاری به تک تک اطلاعات است. بدیهی است بهترین جای صفحه عنوان به اسم کتاب تعلق دارد و سپس به نام مؤلف. بقیه موارد نیز به تناسب در صفحه جاسازی می‌شوند. می‌توان نقاط طلایی صفحه عنوان را تعیین و رسم و مابقی اطلاعات را در آن جاسازی کرد .
روش دیگر آن است که اسم و دیگر اطلاعات را چندین باز جابجا کرده و در صفحه حرکت بدهیم تا جای مناسب آن‌ها را پیدا کنیم. بدیهی است که طراحی صفحه عنوان و جاسازی مطالب آن بایستی با دیگر صفحات اولیه کتاب نیز هماهنگی داشته باشد. و از همان اسکلت بندی کلی صفحات تبعیت کند .
در طراحی صفحات می‌توان از امکانات متعددی که در اختیار ما هست استفاده کنیم. تعیین قلمی ویژه از حروف، انتخاب اندازه آن، ترسیم قاب برای عنوان و یا ازاد گذاشتن آن، استفاده از نشانه‌های هندسی، خط، خط چین و امثال اینها امکان ایجاد تنوع در طراحی صفحه عنوان را به ما می‌دهند. لکن در هر حال بایستی به نکاتی دیگر نیز توجه داشته باشیم که پرهیز از شلوغی صفحه و سرد درگم کردن خواننده، رعایت موضوع و مخاطب کتاب و … از جمله آن‌هاست. به این نمونه‌ها توجه بفرمایید :
● طراحی صفحات خاص
همانگونه که در ( آشنایی با صفحه آرایی ) بیان شد، موضوع، مخاطب و کاربری هر کتاب می‌تواند تعیین کننده نوع طراحی صفحات آن باشد. لذا قبل از اینکه بخواهیم به آرایش یک کتاب مبادرت ورزیم بهتر است همه ویژگیهای آن را بررسی کرده و سپس یک چهارچوب کلی و یکسان برای صفحات آن طراحی کنیم و آنگاه به آرایش هر صفحه بپردازیم .
بدیهی است که در ترکیب بندی صفحات کل کتاب بایستی از همان چهارچوب اصلی اولیه پیروی شود. البته شکل عمومی و کلی صفحات یکسان خواهد شد ولی در جزئیات شکل صفحات قطعاً تفاوتهایی وجود خواهد داشت.
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
