تصویرسازی یا تصویرگری یکی از زیرشاخه‌های هنرهای تجسمی است و به نوعی از اثر خلاقانهٔ تصویری گفته می‌شود که القاکنندهٔ تجسمی یک مفهوم یا روایت با فرم بصری است. این مفهوم و روایت می‌تواند داستان، شعر، مقاله‌ای در روزنامه و کتاب و حتی تبلیغات تجاری، سرگرمی‌ها و اشکال و فرم‌های روی کالاها و لباس‌ها باشد.
تصویرگری
تصویرگری، نقاشی روایی است. راوی مجسّمِ متن؛ همراه یا بدون متن کار برد دارد، و می‌تواند دنباله‌دار، یا تک فریم باشد. تفاوت اصلی تصویرگری با نقاشی، هدفمند بودن آن برای کاربرد مشخص، درنظر گرفتن مخاطب و سفارش‌دهنده است و از این نظر مشابهات بسیاری با طراحی گرافیک دارد. از انواع تصویرگری می‌توان: نقاشی‌های داخل کتاب‌های کودک و روی جلد کتاب‌های بزرگسال (و گاه داخلی برای متن- که در ایران، تصویرگری برای متن بزرگسال کمتر رایج است)، تصویرسازی علمی، نقاشی‌های روی پوسترهای تبلیغاتی و اقلام تجاری، داستان‌های مصور (کمیک استریپ)، و طراحی‌ها و نقاشی‌های داخل مجلات و روزنامه‌ها را نام برد.
واگیره دراصل یک قسمت ازیک طرح بزرگ است نمونه این تکرارهادرنقوش سفالهای دوره‌های اولیه آشکاراست. در دوره هخامنشی به نقش برجسته‌های تخت جمشید بانقش سربازها باشمایلی یکسان که درواقع تکراریک نقش است برخورد می‌کنیم. این نقوش می‌تواند انسان حیوان گیاه ویا عنصر سمبولیک باشد. درتصویرسازی‌های ایرانی بخصوص تذهیب تکرار نقش مایه بسیار استفاده شده اگر این تکرار مستقیم باشد واگیره انتقالی واگربه صورت قرینه باشد واگیره متقارن نامیده می‌شود.
نقش مایه نقش مایه یا موتیف‌های ایرانی اساس طراحی ونقش نگارهادر نگارگری ایرانی است که درآن‌ها از گلها غنچه برگهای درختان حیوانات الهام گرفته شده است. در دوره هخامنشی ما نوعی ترکیب نمادهای متفاوت ازحیوانات متفاوت دریک موجود هستیم.
انجمن فرهنگی هنری تصویرگران ایرانی
انجمن فرهنگی هنری تصویرگران ایرانی، تنها انجمن معتبر تصویرگران ایران است که از سال 1382 اعلام موجودیت نموده است.
فهرست بخش‌های تصویرگری :
از طراحی تا خیال‌پردازی
طراحی ،زبان پایه تصویرگر است. در صورتی که شالوده کار فاقد طراحی قوی باشد، صرف نظر از اینکه چند تکنیک را به کار گرفته‌اید و به آن‌ها پرداخته اید، همیشه خطری شما را تهدید می‌کند، اینکه اثرتان بی روح و مصنوعی باشد. به همراه داشتن و استفاده مداوم از یک دفترچه طراحی، روش مهمی برای رشد و پرورش پرسپکتیوی است که نسبت به دنیای اطراف خود دارید.
بیشتر تصویرگران موفق مجذوب فعالیت‌های روزمره به ظاهر پیش پا افتاده مردم می‌شوند.
از” رونالد سیرل “تصویرگربرجسته، پرسیدند اگر تصویرگر موفقی نبود، دوست داشت به چه کاری مشغول شود. او گفت:”یک تماشاگر حرفه ای”.
به هر حال در دوره سیرل عوامل تصویری مزاحم به مراتب کمتر بود. امروزه دانشجویان با هجوم بی امان فیلم‌ها، تلوزیون، ویدیو، تبلیغات، بازیهای رایانه‌ای و …روبرو هستند و از این رو بیشتر وسوسه می‌شوند طرح و نقشهای تصویری دسته دو یا حتی دسته سه را نیز بکار گیرند. طراحی مستقیم از خود زندگی این امکان را برایتان فراهم می‌کند که اطلاعات بصری بکر و دست اولی را با روش کاملا منحصربفرد و شخصی در خود پرورش دهید.
بسیاری از دانشجویان رشته تصویرگری، در همان اوایل تحصیل خود می‌پرسند: “ما چه زمان درباره سبک‌ها می‌آموزیم؟”. که البته جواب این است که ما یاد نمی گیریم. سبک در واقع واژه‌ای است که دیگران هنگام صحبت کردن در مورد اثر شما به کار می‌برند. اگر قرار است طراحی شما به صورت طبیعی و توام با اصالت شکوفا شود، نباید آگاهانه به دنبال یک “سبک ” باشید و این امر بسیار ضروری است. زمانی که صادقانه و با علاقه و اشتیاق روی موضوع خود کار می‌کنید، اثرتان به تدریج صاحب هویت و ویژگیهای خاصی خواهد شد.
در کار تصویر سازی ما قبل از هر چیزی با مقوله نگاه کردن و یادگیری مشاهده کردن، سرو کار داریم. در واقع تا زمانی که خودمان چیزی را طراحی نکنیم، چه یک شیء باشد یا یک ساختمان یا یک فعالیت و حرکت، به اهمیت این موضوع پی نخواهیم برد.”جان راسکین” هنرمند و فیلسوف دوره ویکتوریا گفته است: من معتقدم که دیدن از طراحی کردن اهمیت بیشتری دارد و ترجیح می‌دهم طراحی را به گونه‌ای به هنرجویانم آموزش بدهم که عشق ورزی به طبیعت را بیاموزند، نه اینکه نگاه کردن به طبیعت را یادشان بدهم و بخواهم از این طریق طراحی را به آن‌ها بیاموزم.
او به این صورت تاکید داشت که کار طراحی می‌تواند به چیزهایی فراتر از کسب صرف مهارت‌ها منجر شود. در شکل گیری و پیشرفت هنری، دل سپردن و تعهد بی چون و چرا به مقوله “دیدن” بی نهایت ارزشمند است.
بر سر اینکه آیا اساسا” چیزی به نام شیوه مشخص طراحی برای کودکان وجود دارد یا نه، بحث و اختلاف نظر وجود دارد.اما آنچه مسلم است این است که هنگام تصویر سازی برای کودکان باید به جای آن‌ها باشیم و از دریچه چشم آن‌ها به دنیا بنگریم.
هنگامی که به واسطه طراحی به صورتی دقیق به کودکان بنگریم تازه متوجه می‌شویم که آن‌ها چه موجودات شگفت انگیز و غریبی هستند. چون بچه‌ها از آرام نشستن در یک جا بیزارند، طراحی آن‌ها به طور مستقیم و ازروی مشاهده کاری دشوار است. ولی مثل دیگر طراحی‌ها که از روی مشاهده صورت می‌گیرد، خود نگاه دقیق و عمیق است که بسیار مفید و کار آمد است. از اینکه طراحی به صفحات پی در پی ناتمام و خط خطی ختم شود نترسید. هر رد و نشانه‌ای و ترسیم کوچکترین خط یا حاشیه‌ای بر روی کاغذ در نهایت به گنجینه معلومات شما چیزی اضافه می‌کند. بخشی از این مرحله با تقویت و تکامل مهارت و بخشی نیز به بررسی و تحقیق اجتماعی ومردم شتاسی اختصاص دارد.
جانوران یکی از مهمترین منابع الهام بخش در کتاب‌های مصور کودکان به شمار می‌آیند. طراحی جانوران به صورت زنده و به واسطه مشاهده مستقیم شیوه خوبی است که به شما اطمینان می‌بخشد که به هنگام طراحی شخصیت‌های جانوران، طرح شما تحت تاثیر خود آن جانور به این شکل درآمده است.
هنگام طراحی از انسان و به ویژه چهره او، مغز ما مدام با القای این نکته که می‌دانیم یک آدم چه شکلی است، ما را فریب می‌دهد. شاید به این علت که همیشه به آدمها نگاه می‌کنیم و چون از طرح نهایی کار و تصویر انتظار مشخص و خاصی در ذهنمان داریم، حس واقع نگری و بی طرفی‌مان مخدوش می‌شود.اما هنگام طراحی جانوران حتی جانورانی که به ظاهر می‌شناسیم، به هر حال راحت‌تر می‌توانیم به خودمان بقبولانیم که اکنون در حیطه‌ای ناشناخته هستیم، و به این ترتیب با حس شگفتی، شکل‌های نامتعارف و نا آشنا را برای خودمان کشف می‌کنیم.
طراحی در خود محل
طراحی در خود محل در شکل گیری گنجینه بصری شخصی‌تان نقش مهمی دارد، چه این محل جایی نزدیک خانه باشد یا بسیار دورتراز آن.بیشتر وقت‌ها یکی از عناصر کلیدی در تصویر گری موفق برای کودکان، دستیابی به حس مکان است. اغلب اوقات طراحی اجسام آشنا موجب می‌شود احساس کنید واقعا اولین باری است که آن جسم را می‌بینید.
طراحی در محل از جهات بسیاری به تقویت و پیشرفت طراحی شما کمک می‌کند. هر قدر بیشتر طراحی کنید، علایق بصری و فکر و خیال‌هایی که در این زمینه دارید، بیشتر مشخص می‌شوند.
نکته‌ای که در این رابطه حایز اهمیت است تصمیم گیری در خصوص ترکیب بندی و تبدیل این امر به یک عادت مهم است.اگر مشغول کشیدن طرح صحنه‌ای از یک جمعیت تماشاچی ترسناک هستید، بکوشید معماری اصلی فضا را در بیاورید و بعد افراد را – هر وقت که خودشان از سر لطف توقف کردند تا شما هم بتوانید پیش طرح آن‌ها را بکشید- در طراحی بگنجانید.
شما خودتان در تمام این مدت از طرح فاصله می‌گیرید و سبک و سنگین می‌کنید که هر چیز در کجا باید قرار بگیرد تا تمامی شکلها متناسب با هم در کادر قرار بگیرند.
نگران کشیدن مردم روی یکدیگر، به صورتی که با هم تداخل کنند یا حتی از پس زمینه بیرون بزنند، نباشید.
تا جای ممکن از پاک کن استفاده نکنید. تمامی خطوط مبهم و خام موجود، جزء همان بخش‌هایی است که به کار جان می‌بخشد.
طراحی از روی حافظه
اغلب تلاش برای طراحی چیزی بر اساس حافظه صرف ،تجربه‌ای دشوار و مأیوس کننده است.چون بی هیچ استثنایی نشان می‌دهد که “دیدن”هر روزه‌مان تا چه حد سطحی است.در صورتی که تصمیم بگیرید بدون ابزار کار طراحی و فقط به قصد از بر کردن چیزی بیرون بروید و سپس به فاصله کوتاهی آن را بکشید،احتمالا از حاصل کار متعجب می‌شوید.این مرحله نیازمند رویکردی کاملا متفاوت از مقوله دیدن است.شما باید به صورت ذهنی موضوع انتخابی تان را بکشید؛به طوری که چشم هایتان دور خطها و طرح کلی را دنبال کند و در ضمن مشخصه‌های بصری حجم دار و برجسته را به خاطر بسپارید.
امکان دارد پس از اینکه آن‌ها را به فاصله‌ای روی کاغذ آوردید،ببینید که نقاشی تان ویژگی‌ای دارد که اصلا انتظارش را نداشتید؛حتی با اینکه اغلب در مقایسه با طراحی از روی مشاهده ،خام‌تر و با اعتماد به نفس کمتری رویش کار کردید.شاید حس کنید تسلط تان کمتر است،اما از حاصل کار ذوق زده می‌شوید.
اگر این کار را مدام انجام دهید،متوجه می‌شوید که ضمن انجام کارهای روزانه تان،به صورت ذهنی هم طراحی می‌کنید و امکان دارد به دید با مزه‌ای برسید!به ناگهان همه چیز را طور دیگری ببینید.
طرحهای خط خطی
هرگز اهمیت طرحهای خط خطی را نادیده نگیرید.در پرداخت و شکل گیری زبان بصری تصویر گر ،روند خط خطی کردن ایده‌ها و یادداشت‌ها در دفتر طراحی جیبی یا حتی یک دفتر یادداشت ،نقش بسیار حیاتی دارد.این طرح‌ها یا یادداشت‌ها می‌توانند هر چیزی باشند و کاربردهای زیادی هم دارند،اما بیشتر به حافظه کمک می‌کنند؛بخصوص برای ایده‌هایی که بی مقدمه به ذهنمان می‌آیند و باید آن‌ها را پیش از آنکه از دست بدهیم،برای استفاده احتمالی در آینده ثبت کنیم و کنار بگذاریم.این ایده‌ها طیف متنوعی را در بر می‌گیرند،از ایده‌ای که ظرفیت تبدیل شدن به اثری داستانی را دارد تا شخصیت‌هایی که با الهام گرفتن از کسی که خودتان دیده اید و حتی فکرهای انتزاعی بصری،که در لحظه کشیدن معنا و مفهوم خاصی نداشته اند.در این مورد “خلاقیت هنری بصری “اصطلاح بهتری است.دفتر یادداشت برخی از تصویرگر‌ها وسواس گونه یا به عبارتی شلوغ به نظر می‌آید،که البته در مجموع نکته مثبتی است و البته چنین دفترهایی بستر فوق العاده خوبی برای محک زدن ابزارهای جدید است..
ظاهرا برخی به حدی خوش شانس هستند که زبان بصری خلاقشان حاصل بسط و پرورش فرآیند فکری شان است؛یعنی تصویر‌ها به صورتی روان و سیال و با کمترین دخالت دست بر روی صفحه کاغذ منتقل می‌شود. اما اکثرما ،صرف نظر از اینکه می‌خواهیم حال و هوایی طنز ،عاشقانه یا جادویی را برانگیزیم،یا قصدمان صرفا انتقال اطلاعات است،مدام باید با تمام ترس و حس خودآگاهی‌ای که همزمان با لحظه برخورد قلم روی کاغذ به وجود می‌آید،کلنجار برویم و بر آن غلبه کنیم.درست به همین دلیل خیلی مهم است که باید پیوسته و مدام طراحی کنید. با این کارتان نمی خواهید توانایی و مهارت خود را به رخ بکشید؛بلکه با طراحی بی وقفه معانی و مفاهیم را تا جای ممکن و بدون در نظر داشتن مرزبندی و حدود مشخص بر روی صفحه کاغذ منتقل می‌کنید.
در خاتمه باید گفت “ذهن ما نمی‌تواند در عالم انزوا چیزی خلق کند.باید ذهن را تقویت کرد و طبیعت قوه خیال پردازی را تقویت می‌کند”.از طبیعت فاصله نگیرید.با آن زندگی کنید.
منبع:تصویر گری کتاب کودک
نویسنده:مارتین سالزبری
مترجم:شقایق قندهاری
⇩
〔دیدن منابع مطالب〕
مجله دانستنی‌های هنر
